TNV - Hội Y tế Công cộng (YTCC) Việt Nam vừa tổ chức hội thảo “Thực thi chính sách không khói thuốc và quy định cấm quảng cáo và khuyến mại tài trợ thuốc lá: Kinh nghiệm từ thực tế” ngày 22/9 vừa qua tại Hà Nội.
Hội thảo gồm 4 bài trình bày “Tổng quan chính sách và thực thi môi trường không khói thuốc tại Việt Nam” – Quỹ PCTHTL; “Kết quả Điều tra toàn cầu về hút thuốc lá ở người trưởng thành (GATS) 2015” – WHO; “Thực thi môi trường không khói thuốc: Kinh nghiệm từ thực tế” – Hội YTCC Việt Nam và “Kết quả nghiên cứu Thực trạng vi phạm quy định cấm quảng cáo, khuyến mại các sản phẩm thuốc lá tại điểm bán lẻ thuốc lá ở một số tỉnh thành của Việt Nam, 2014 - 2015” – ĐH YTCC và phần thảo luận.
Ai cũng biết hút thuốc lá có hại cho sức khoẻ. Tuy nhiên, tỷ lệ người hút thuốc lá đang có xu hướng tăng lên, đặc biệt ở các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến tình trạng này, nhưng đa số là do sự hiểu biết một cách cụ thể về tác hại của khói thuốc lá còn hạn chế, kiến thức chưa đầy đủ. Điều đó xuất phát từ việc thiếu các biện pháp tuyên truyền giáo dục về thuốc lá và tác hại của thuốc lá đối với sức khoẻ con người.
Khói thuốc lá chứa tới hơn 7000 chất phần lớn là chất độc hại, trong đó có khoảng 60 chất là tác nhân gây ung thư, đặc biệt nguy hiểm nhất là nicotin. Nicotin dưới dạng tinh khiết đó là một chất lỏng trong suốt, có mùi khó chịu và vị đắng, dễ tan trong nước và dễ dàng xâm nhập vào cơ thể qua đường miệng, hô hấp, thậm chí qua cả da. Trong khói thuốc lá có nhiều chất kích thích khối u, tuy nhiên người nghiện hút thuốc lá quá nhiều không bị chết ngay vì liều lượng cứ ngấm dần vào cơ thể.
Khi hút thuốc lá, hoặc sống chung với người hút thuốc, khói thuốc hít qua phổi ngấm vào máu, tích luỹ lâu ngày trở thành điều kiện và nguyên nhân gây nên các bệnh tim mạch, viêm nhiễm đường hô hấp gây tổn thương trong lòng mạch máu. Vì vậy người hút thuốc lá dễ bị các bệnh như: Rụng tóc, đục thủy tinh thể, da nhăn, giảm thính lực, sâu răng, ung thư da, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, loãng xương, bệnh tim mạch, vàng móng tay, ung thư cổ tử cung, tinh trùng biến dạng, bệnh vảy nến, viêm tắc mạch máu; ung thư phổi và các cơ quan khác như: mũi, miệng, lưỡi, tuyến nước bọt, họng, thanh quản, thực quản, thận, dương vật, tụy v.v.
Ngoài ra hút thuốc lá còn làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng, dễ dẫn đến vô sinh ở nam giới; tăng nguy cơ ung thư tử cung, rối loạn kinh nguyệt, ung thư vú, đối với phụ nữ; dễ bị còi xương, trí tuệ chậm phát triển, suy dinh dưỡng đối với trẻ em.
Qua các nghiên cứu cho thấy việc tiếp xúc với khói thuốc thụ động tuy đã giảm nhưng vẫn còn phổ biến tại Việt Nam. Trong năm 2015, điều tra toàn cầu về hút thuốc lá ở người trưởng thành (GATS) với cỡ mẫu đại điện quốc gia đã được tiến hành. Kết quả cho thấy, công tác PCTHTL đã đạt được những kết quả tích cực trong thời gian qua. Cụ thể, tỷ lệ hút thuốc lá giảm từ 23,8% xuống 22,5% so với năm 2010. Tương tự, tỷ lệ người phải tiếp xúc với khói thuốc thụ động trong nhà giảm đáng kể ở tất cả các địa điểm công cộng, ở nhà (73,1% xuống 59,9%), ở nơi làm việc (từ 55,9% xuống 42,6%), ở trường học (từ 22,3% xuống 16,1%) và trên phương tiện giao thông công cộng (34,4% xuống 19,4%). Bên cạnh đó, nhận thức của cộng đồng về tác hại của hút thuốc lá và tiếp xúc với khói thuốc thụ động được cải thiện rõ rệt.
Điều tra của Hội Y tế Công cộng (YTCC) Việt Nam trong hai năm 2014 và 2015 cũng cho thấy kết quả tương tự, tỷ lệ người tiếp xúc với khói thuốc thụ động giảm rõ rệt tại khu vực cơ quan làm việc.
Tuy nhiên, tỷ lệ hút thuốc lá thụ động trong nhà ở tất cả các địa điểm công cộng vẫn ở mức cao và tiếp tục cần những nỗ lực của các bên liên quan để chính sách không khói thuốc được thực thi. “Điều quan trọng là đã đến lúc cần thử nghiệm những sáng kiến, đưa ra những quy định đơn giản về việc không hút thuốc ở các địa điểm công cộng” – TS. Soc Escalante, Văn phòng Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam chia sẻ.
Cũng thông qua điều tra cho thấy hiện tượng vi phạm quy định cấm quảng cáo, khuyến mại và tài trợ (QCKMTT) thuốc lá còn phổ biến. Theo điều tra GATS 2015, tỷ lệ người nhận được thông tin QCKM các sản phẩm thuốc lá giảm đáng kể ở nhóm tuổi 15 - 24 so với năm 2010 (từ 25,3% xuống 19,8%). Đây là một tín hiệu tích cực vì nhóm tuổi trẻ là đối tượng đích của ngành công nghiệp thuốc lá. Tuy nhiên, tỷ lệ người trưởng thành nhận được thông tin QCKM thuốc lá không giảm.
Điều tra của Hội YTCC Việt Nam cho thấy tỉ lệ vi phạm quy định cấm quảng cáo thuốc lá tiếp tục tăng mặc dù Luật PCTHTL đã có hiệu lực từ ngày 1 tháng 5 năm 2013. Tỉ lệ vi phạm quy định cấm trưng bày quá một bao/một tút hoặc một hộp của một nhãn hiệu thuốc lá rất cao (gần 100%). Tỉ lệ trưng bày mẫu bao hấp dẫn tăng từ 29,1% năm 2014 lên 33,2% năm 2015. Tuy nhiên, tỉ lệ vi phạm quy định cấm khuyến mại thuốc lá tại điểm bán giảm trong năm 2015 (3,2%) so với năm 2014 (5,3%).
Từ năm 2014, Hội YTCC Việt Nam đã phối hợp với Hội YTCC Thái Bình và Hội YTCC Khánh Hòa triển khai chương trình tăng cường năng lực giám sát và thực thi chính sách không khói thuốc và quy định cấm QCKMTT thuốc lá, tăng cường sự ủng hộ của lãnh đạo và chính quyền địa phương.
Quá trình triển khai cho thấy việc triển khai chính sách không khói thuốc còn gặp khó khăn ở một số địa điểm như nhà hàng, quán bar, bến xe, bến tàu. Một số sáng kiến để thực thi chính sách không khói thuốc như ban hành quy chế văn hóa công sở, ký cam kết thực hiện nghiêm quy định giữa nhân viên với đơn vị, truyền thông cộng đồng… đã đạt được hiệu quả và cần được nhân rộng.
Ở nước ta, mỗi năm có 40.000 người tử vong vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá và 33 triệu người không hút thuốc bị ảnh hưởng do hít khói thuốc thụ động. Nhằm tăng cường bảo vệ sức khỏe cho những người không hút thuốc lá, hạn chế ảnh hưởng của khói thuốc lá nơi công cộng, Chính phủ đã ban hành Nghị định 45/2005 NĐ-CP, ngày 06 tháng 4 năm 2005 quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực Y tế.
Đối với những ai đã và đang còn hút thút thuốc lá hãy ghi nhớ điều này: Lợi ích đối với sức khoẻ khi bỏ thuốc lá - Cơ thể sẽ không còn tích luỹ chất độc, loại trừ nguyên nhân và điều kiện gây các bệnh đã nêu trên. Nếu bỏ thuốc trước tuổi 50 sẽ giảm 50% nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch sau khi bỏ thuốc được 1 năm, giảm 50% nguy cơ mắc bệnh ung thư phổi.
Vì một cộng đồng không khói thuốc! Vì sức khỏe của mỗi người. Vì tương lai con em chúng ta hãy bỏ thuốc lá ngay từ bây giờ.
B.Hạnh
