Bí ẩn đá sọc trong miệng núi lửa Jezero
Lâu đài Freya được tìm thấy tại miệng núi lửa Jezero, nơi từng là một lòng hồ cổ khô cạn và là khu vực nghiên cứu chính của Perseverance từ khi nó hạ cánh vào tháng 2/2021. Điều đặc biệt ở tảng đá này là hoa văn đen trắng sắc nét của nó, nổi bật hoàn toàn so với cảnh quan màu đỏ gỉ sét của Sao Hỏa. Các giả thuyết ban đầu cho rằng, những đường sọc này có thể hình thành từ các quá trình địa chất như kết tinh magma hoặc biến chất, nơi các lớp đá thạch anh sáng màu và bazan đen xếp chồng lên nhau theo thời gian.
Các nhà khoa học NASA cũng cho rằng, Lâu đài Freya có thể không xuất phát từ chính khu vực miệng núi lửa mà có khả năng đã lăn xuống từ những vùng đất cao hơn. Cấu trúc khác biệt và lỏng lẻo của tảng đá so với nền đá xung quanh củng cố ý tưởng rằng nó đã di chuyển từ một vị trí xa, mang lại nhiều cơ hội để khám phá thêm về nguồn gốc của nó.
Xe tự hành Mars Perseverance của NASA đã chụp được hình ảnh của một tảng đá sọc đen trắng bằng máy ảnh Left Mastcam-Z. Mastcam-Z là một cặp camera nằm cao trên cột buồm của xe tự hành.
Những phát hiện độc đáo từ Perseverance
Lâu đài Freya chỉ là một trong số những thành tạo đá kỳ lạ mà Perseverance đã phát hiện trong thời gian gần đây. Trước đó, xe tự hành cũng đã ghi lại hình ảnh của một tảng đá sáng màu gần núi Washburn, cùng với một tảng đá khác có đốm giống như da báo. Những mẫu đá đặc biệt này được cho là có thể cung cấp manh mối quan trọng về sự sống cổ đại trên Sao Hỏa, và nghiên cứu sâu hơn về chúng sẽ giúp con người hiểu rõ hơn về quá khứ của hành tinh này.
Thách thức leo lên vành miệng núi lửa
Khám phá tảng đá Lâu đài Freya diễn ra trong bối cảnh Perseverance đang thực hiện một nhiệm vụ quan trọng, đó là leo lên vành miệng núi lửa Jezero. Điểm đến chính của xe tự hành là khu vực có tên Dox Castle, nằm ở rìa phía tây của miệng núi lửa. Đây là nơi các nhà khoa học cho rằng có thể chứa những tảng đá cổ xưa hình thành từ tác động của tiểu hành tinh đã khắc nên miệng núi lửa hàng tỷ năm trước.
Các tảng đá cổ đại tại Dox Castle có tiềm năng giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về các quá trình địa chất trên Sao Hỏa. Cụ thể, họ hy vọng rằng nhiệt lượng từ vụ va chạm tiểu hành tinh có thể đã tạo ra các môi trường giống như lỗ thông thủy nhiệt dưới đáy đại dương trên Trái đất. Đây là những môi trường giàu năng lượng hóa học và có thể đã hỗ trợ cho sự xuất hiện của sự sống vi sinh vật, một khả năng mà các nhà khoa học đang mong chờ tìm hiểu.
Nhà nghiên cứu Margaret Deahn từ Đại học Purdue nhấn mạnh rằng, với xe tự hành Perseverance, nhóm nghiên cứu có cơ hội khám phá một số tảng đá lộ thiên lâu đời nhất trên Sao Hỏa. Việc nghiên cứu những tảng đá này có thể tiết lộ nhiều thông tin quan trọng về lịch sử địa chất của hành tinh, cũng như khả năng nó từng nuôi dưỡng sự sống.
Bản đồ này cho thấy tuyến đường mà xe tự hành sao Hỏa Perseverance của NASA sẽ đi (màu xanh lam) khi nó leo lên rìa phía tây của miệng núi lửa Jezero, đầu tiên đến "Dox Castle", sau đó điều tra khu vực "Pico Turquino" trước khi tiếp cận "Đồi Phù thủy Hazel".
Những thử thách và triển vọng của Perseverance
Hành trình leo lên Dox Castle là một thử thách không nhỏ đối với Perseverance. Từ giữa tháng 8, xe tự hành đã phải điều hướng qua những sườn núi đá dốc với độ nghiêng lên tới 23 độ, leo tổng cộng gần 300 mét. Mặc dù bị cản trở bởi một cơn bão bụi làm giảm tầm nhìn vào cuối tháng 8, Perseverance vẫn tự động tiếp tục hành trình nhờ hệ thống định vị thông minh AutoNav mà không cần sự can thiệp từ nhóm điều khiển của NASA.
Việc Perseverance thu thập các mẫu đá trong suốt hành trình là một phần trong kế hoạch đầy tham vọng của NASA, nhằm mang các mẫu này về Trái đất thông qua chương trình Trả lại mẫu Sao Hỏa. Đây là một nỗ lực hợp tác với Cơ quan Vũ trụ Châu Âu (ESA) và dự kiến sẽ cung cấp những thông tin vô cùng giá trị về lịch sử Sao Hỏa. Ngoài ra, Perseverance đã gửi một số mẫu dự phòng xuống sàn miệng núi lửa, chờ thu hồi trong tương lai.
Khám phá mở ra tương lai
Mặc dù nhiệm vụ của Perseverance còn lâu mới kết thúc, Chiến dịch Vành đai miệng núi lửa hiện đang mở ra những cơ hội mới để khám phá các thành tạo đá cổ đại trên Sao Hỏa. Các nhà khoa học hy vọng rằng những tảng đá này có thể chứa bằng chứng về sự sống vi sinh vật cổ đại, được bảo tồn qua hàng tỷ năm.
Art Thompson, quản lý dự án Perseverance, cho biết: "Xe tự hành của chúng tôi đang trong tình trạng hoạt động tuyệt vời, và nhóm nghiên cứu đang háo hức muốn khám phá những gì sẽ xuất hiện trên 'mái nhà' của khu vực này".
Từ những hoa văn bí ẩn trên Lâu đài Freya cho đến những tảng đá cổ xưa tại Dox Castle, Perseverance đang dần vén bức màn bí ẩn về quá khứ của Sao Hỏa. Mỗi bước đi của xe tự hành không chỉ mang lại tầm nhìn ngoạn mục về địa hình miệng núi lửa Jezero mà còn làm sống dậy hy vọng khám phá tiềm năng sự sống từng tồn tại trên hành tinh đỏ này.
Đức Khương
