Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và tiến trình chuyển đổi số đang tác động sâu sắc đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, làm thay đổi căn bản phương thức sản xuất, truyền tải và tiếp nhận thông tin. Không gian mạng ngày càng trở thành môi trường xã hội đặc thù, nơi các luồng tư tưởng, quan điểm được lan truyền nhanh chóng, rộng khắp, tạo ra cả thời cơ lẫn thách thức đối với công tác tư tưởng, tuyên truyền và định hướng dư luận.
Trong bối cảnh đó, thanh niên Quân đội - lực lượng trẻ, có bản lĩnh chính trị, trình độ, kỷ luật, giữ vai trò quan trọng trong việc tham gia tuyên truyền, lan tỏa giá trị tích cực, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trên không gian mạng. Thực tiễn đặt ra yêu cầu phải không ngừng nâng cao kỹ năng tuyên truyền trên không gian mạng cho thanh niên Quân đội, coi đây là nhiệm vụ mới, cấp thiết nhằm đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị trong tình hình hiện nay.
1. Không gian mạng và những vấn đề đặt ra đối với công tác tuyên truyền của thanh niên Quân đội
Trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay, không gian mạng ngày càng thể hiện rõ tính mở, tốc độ lan truyền nhanh, phạm vi ảnh hưởng rộng và mức độ tương tác cao. Thông tin được chia sẻ theo cấp số nhân, vượt qua mọi giới hạn về không gian và thời gian, tạo điều kiện thuận lợi cho việc truyền tải các giá trị tích cực, song đồng thời cũng làm gia tăng nguy cơ lan truyền tin giả, tin sai sự thật và các quan điểm sai trái, thù địch. Sự phát triển mạnh mẽ của các nền tảng số, đặc biệt là mạng xã hội và các loại hình truyền thông đa phương tiện, đã làm thay đổi căn bản phương thức tiếp cận, tiếp nhận và xử lý thông tin của thanh niên và xã hội nói chung.
Không gian mạng tác động trực tiếp và sâu sắc đến nhận thức chính trị, tư tưởng, lối sống và hành vi xã hội của thanh niên. Trong môi trường thông tin đa chiều, nếu thiếu bản lĩnh và kỹ năng cần thiết, thanh niên dễ bị chi phối, dẫn dắt bởi các luồng thông tin lệch lạc. Các thế lực thù địch triệt để lợi dụng đặc điểm này của không gian mạng để tăng cường hoạt động chống phá Đảng, Nhà nước và Quân đội, hướng trọng tâm vào việc tác động, lôi kéo, làm phai nhạt niềm tin của thế hệ trẻ đối với mục tiêu, lý tưởng cách mạng.
Từ thực tiễn đó đặt ra yêu cầu mới đối với công tác tuyên truyền của thanh niên Quân đội. Hoạt động tuyên truyền không thể chỉ giới hạn trong các hình thức, môi trường truyền thống mà phải được triển khai một cách chủ động, linh hoạt, hiệu quả trên không gian mạng. Thanh niên Quân đội cần vừa là người tiếp nhận thông tin có chọn lọc, có khả năng phân tích, đánh giá đúng đắn các nguồn thông tin, vừa là chủ thể trực tiếp tham gia sản xuất, lan tỏa nội dung tích cực, góp phần định hướng dư luận xã hội và giữ vững trận địa tư tưởng trong môi trường số.
2. Kỹ năng tuyên truyền trên không gian mạng - những yêu cầu cơ bản đối với thanh niên quân đội
Trước hết, thanh niên Quân đội cần có kỹ năng nhận diện, phân tích và xử lý thông tin trên không gian mạng. Đây là kỹ năng nền tảng, quyết định hiệu quả của hoạt động tuyên truyền trong môi trường số. Trong bối cảnh thông tin đa chiều, phức tạp, việc phân biệt rõ thông tin đúng và sai, chính thống và phi chính thống có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Thanh niên Quân đội phải hình thành tư duy phản biện khoa học, không tiếp nhận thụ động, không chia sẻ, lan truyền các thông tin chưa được kiểm chứng, đồng thời chủ động tham gia định hướng thông tin, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch bằng lập luận chặt chẽ, thuyết phục, phù hợp với đặc điểm của từng nền tảng truyền thông số.
Bên cạnh đó, kỹ năng sáng tạo nội dung tuyên truyền phù hợp với môi trường số là yêu cầu không thể thiếu. Trong điều kiện không gian mạng đề cao tính nhanh, gọn và trực quan, thanh niên Quân đội cần biết lựa chọn hình thức truyền tải hiện đại như bài viết ngắn, đồ họa, video hoặc các sản phẩm truyền thông đa phương tiện để nâng cao sức hấp dẫn của nội dung tuyên truyền. Tuy nhiên, dù dưới bất kỳ hình thức nào, nội dung tuyên truyền vẫn phải bảo đảm tính chính xác, định hướng chính trị rõ ràng, đồng thời thể hiện được sự sinh động, dễ hiểu, gần gũi với tâm lý, nhu cầu tiếp nhận của thanh niên. Việc kết hợp hài hòa giữa tính chiến đấu và tính thuyết phục sẽ giúp các thông điệp tuyên truyền đạt hiệu quả bền vững.
Kỹ năng sử dụng nền tảng số và công nghệ trong tuyên truyền cũng là một yêu cầu cơ bản đối với thanh niên Quân đội trong bối cảnh chuyển đổi số. Việc thành thạo các công cụ số, mạng xã hội không chỉ giúp mở rộng phạm vi tuyên truyền mà còn góp phần nâng cao hiệu quả lan tỏa thông tin tích cực. Thanh niên Quân đội cần biết khai thác hợp lý các tiện ích công nghệ, đồng thời chấp hành nghiêm các quy định của Quân đội và pháp luật của Nhà nước khi tham gia hoạt động trên không gian mạng, bảo đảm an toàn thông tin và giữ gìn hình ảnh người quân nhân cách mạng.
Cuối cùng, kỹ năng giao tiếp, tương tác và định hướng dư luận trên không gian mạng có vai trò quan trọng trong việc tạo dựng niềm tin và sức lan tỏa của công tác tuyên truyền. Thanh niên Quân đội phải thể hiện thái độ ứng xử văn hóa, có trách nhiệm, phù hợp với chuẩn mực đạo đức và bản lĩnh chính trị của người quân nhân. Việc chủ động tương tác tích cực, tham gia xây dựng “vùng xanh” thông tin trên không gian mạng sẽ góp phần hình thành môi trường truyền thông lành mạnh, đồng thời tránh sa vào các cuộc tranh luận cực đoan, cảm tính, thiếu kiểm soát, gây tác động tiêu cực đến hiệu quả tuyên truyền.
3. Một số giải pháp nâng cao kỹ năng tuyên truyền trên không gian mạng cho thanh niên quân đội
Một là, tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng gắn với bồi dưỡng kỹ năng số cho thanh niên Quân đội. Đây là giải pháp có ý nghĩa nền tảng, quyết định đến hiệu quả tuyên truyền trên không gian mạng. Thông qua việc củng cố bản lĩnh chính trị, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của thanh niên Quân đội, cần đồng thời trang bị các kỹ năng cần thiết về nhận diện, phân tích và xử lý thông tin trong môi trường số, giúp đoàn viên, thanh niên chủ động, tự tin tham gia tuyên truyền, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.
Hai là, đổi mới nội dung, phương thức sinh hoạt Đoàn và công tác tuyên truyền theo hướng số hóa, hiện đại. Việc ứng dụng các nền tảng số, các hình thức truyền thông đa phương tiện phù hợp sẽ góp phần nâng cao tính hấp dẫn, hiệu quả của hoạt động tuyên truyền. Thông qua đó, tạo điều kiện để thanh niên Quân đội phát huy tính sáng tạo, chủ động sản xuất và lan tỏa các sản phẩm truyền thông tích cực, đáp ứng yêu cầu tuyên truyền trong bối cảnh chuyển đổi số.
Ba là, phát huy vai trò nòng cốt của thanh niên Quân đội trong các lực lượng tham gia tuyên truyền, định hướng dư luận và đấu tranh trên không gian mạng. Cần quan tâm xây dựng, củng cố các mô hình, lực lượng xung kích của tuổi trẻ Quân đội, tạo môi trường thực tiễn để đoàn viên, thanh niên rèn luyện kỹ năng, nâng cao bản lĩnh, đồng thời hình thành sức lan tỏa tích cực trong cộng đồng mạng.
Bốn là, xây dựng môi trường mạng lành mạnh trong Quân đội, khuyến khích sáng tạo và lan tỏa nội dung tích cực. Bên cạnh việc tăng cường quản lý, định hướng hoạt động trên không gian mạng theo đúng quy định của Quân đội và pháp luật Nhà nước, cần chú trọng động viên, khích lệ thanh niên Quân đội tham gia xây dựng “vùng xanh” thông tin, góp phần giữ gìn hình ảnh người quân nhân cách mạng trong môi trường số.
Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, kỹ năng tuyên truyền trên không gian mạng đã trở thành yêu cầu tất yếu, lâu dài đối với thanh niên Quân đội. Việc nâng cao kỹ năng này không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, định hướng dư luận xã hội mà còn có ý nghĩa quan trọng trong việc giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng, xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
Phát huy vai trò xung kích, sáng tạo của tuổi trẻ, thanh niên Quân đội cần tiếp tục chủ động làm chủ không gian mạng, tích cực lan tỏa các giá trị tốt đẹp, tham gia đấu tranh hiệu quả với các quan điểm sai trái, thù địch, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Đại uý Hoàng Xuân Trường, Phòng Chính trị Trường Sĩ quan Chính trị
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Chính trị, Nghị quyết số 35-NQ/TW về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới, Hà Nội, 2018.
2. Thủ tướng Chính phủ, Quyết định số 749/QĐ-TTg phê duyệt “Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”, Hà Nội, 2020.
3. Bộ Chính trị, Nghị quyết 29-NQ/TW về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng, Hà Nội, 2018.
4. Bùi Nguyên Hải, Nâng cao văn hóa ứng xử trên mạng xã hội của thanh niên quân đội trong giai đoạn hiện nay, Tạp chí Tổ chức Nhà nước và Lao động điện tử, ngày 29/06/2025.