Hơn Hai Tháng "Nuôi Tạm": Quyết Định Táo Bạo Của Ê-kíp Đa Chuyên Khoa
Sản phụ L.N.P (19 tuổi) gặp tai nạn lao động nghiêm trọng vào chiều 13/9, khiến 1/3 dưới cẳng tay phải bị dập nát và bàn tay phải đứt lìa hoàn toàn. Thời điểm nhập viện tại Bệnh viện Đa khoa Bình Dương, chị P. đang mang song thai ở tuần thứ 23.
Tình thế đặt ra một thách thức kép: Bảo đảm an toàn tuyệt đối cho mẹ và hai thai nhi và thực hiện nguyện vọng tha thiết của sản phụ là giữ lại bàn tay – bộ phận thiết yếu để sau này chăm sóc hai con.
Thông thường, bàn tay đứt lìa cần được nối lại càng sớm càng tốt để bảo tồn chức năng. Tuy nhiên, trong trường hợp này, việc nối trực tiếp là bất khả thi. Theo bác sĩ Thái Trung, một thành viên chủ chốt của ê-kíp, cẳng tay bệnh nhân đã mất hoàn toàn một đoạn hơn 15cm. Nếu nối bàn tay vào đoạn ngắn còn lại, bàn tay không thể có chức năng.
Trước nguy cơ thất bại và biến chứng nặng nề nếu tiến hành một ca vi phẫu kéo dài 6-8 giờ trong giai đoạn thai kỳ quá sớm (tuần 23), ê-kíp đa chuyên khoa gồm Hồi sức cấp cứu, Phụ sản, Chấn thương chỉnh hình đã đưa ra một giải pháp được coi là khó khăn nhưng mang tính nhân văn cao: Ghép tạm bàn tay đứt lìa vào cổ chân phải, kèm nối mạch vi phẫu để duy trì tuần hoàn máu.
Kỹ thuật này, còn gọi là "heterotopic replantation" (ghép dị vị), là một giải pháp nhằm "nuôi sống" bàn tay bằng cách kết nối các mạch máu li ti của bàn tay với hệ mạch tại cẳng chân, giữ nguyên mô và mạch máu trong thời gian chờ đợi điều kiện thuận lợi hơn. Phần đầu gần cẳng tay bị tổn thương cũng được che phủ bằng vạt da ngẫu nhiên vùng bụng để bảo tồn mô.
Ca phẫu thuật "cấy ghép tạm thời" kéo dài hơn 3 giờ vào ngày 13/9. Sau ca mổ, sức khỏe bệnh nhân ổn định, song thai phát triển bình thường, và bàn tay ghép tạm tại cổ chân có tín hiệu nuôi máu tốt.
Giải Mã Kỹ Thuật: Vì Sao Là Cẳng Chân và Vì Sao Phải Chờ 32 Tuần?
Quyết định ghép tạm bàn tay lên cẳng chân đã gây ra nhiều thắc mắc. Bác sĩ Thái Trung giải thích rõ về hai quyết định then chốt này:
1. Mục tiêu: Tạo Cẳng Tay Mới và Nối Chức Năng
"Chúng tôi không chỉ đáp ứng nguyện vọng của người mẹ là giữ và nối lại một bàn tay, mà chúng tôi xác định tạo ra một đoạn cẳng tay dài hơn 15cm mới hoàn toàn. Sau đó, nối bàn tay vào. Bàn tay không chỉ sống, mà nó phải cử động và có chức năng thật sự," bác sĩ Trung nhấn mạnh.
Cẳng chân là vị trí được lựa chọn vì nó có nguồn máu dồi dào và ít di chuyển hơn các vùng khác như bụng hoặc đùi. Điều này thuận lợi cho việc giữ cố định và giảm nguy cơ chảy máu hoặc gập gãy mạch ghép li ti. Quan trọng hơn, ê-kíp đã tính toán kỹ lưỡng, bao gồm cả việc ghép nối lại sau này khi đã tái tạo xong đoạn cẳng tay mới.
2. Chờ Đợi Song Thai Trưởng Thành
Việc mổ nối lại bàn tay được thực hiện khi thai kỳ của sản phụ bước sang tuần thứ 31. Việc chờ đợi này là yếu tố sống còn:
• Nguy cơ Sinh Non: Ở tuần thứ 23, thai còn quá nhỏ. Nếu tiến hành ghép nối tay ngay (ca mổ kéo dài 6-8 giờ), lượng máu mất và thuốc mê có thể gây nguy cơ sinh non rất cao, đe dọa cả mẹ lẫn hai thai nhi.
• Mốc An Toàn: Thai từ 32 tuần trở lên đã đạt độ trưởng thành tương đối; phổi và các cơ quan chính đủ sức sống nếu chẳng may phải sinh sớm. Chờ đến thời điểm này, bác sĩ có thể vừa bảo đảm an toàn cho mẹ, vừa giảm thiểu tối đa nguy cơ biến chứng cho song thai.
Như vậy, thời gian "nuôi tạm" 2 tháng chính là khoảng thời gian quý giá để thai nhi phát triển, biến ca phẫu thuật nối tay lần hai trở nên an toàn hơn.
Kỹ Thuật "Nuôi" Chi Thể: Lịch Sử Và Thành Tựu Y Học Việt Nam
Ý tưởng "cấy ghép tạm thời" không phải là mới. Kỹ thuật này đã được ghi nhận từ năm 1962 tại Mỹ, với trường hợp ghép tạm ngón tay bị đứt vào bụng. Các trung tâm vi phẫu lớn trên thế giới như Trung Quốc (2010) và Ấn Độ (2016) đã áp dụng kỹ thuật ghép tạm bàn tay vào mắt cá chân hoặc đùi trước khi tái nối thành công.
Tại Việt Nam, từng có vài ca ghép tạm ngón tay vào bụng hoặc đùi. Tuy nhiên, việc ghép toàn bộ bàn tay cho sản phụ mang song thai là một trường hợp cực kỳ hiếm gặp và được xem là ca đầu tiên được công bố rộng rãi. Thành công bước đầu này cho thấy năng lực vi phẫu và khả năng phối hợp của y tế tuyến tỉnh Việt Nam đã tiệm cận các trung tâm lớn trên thế giới.
Màn Tái Nối Và Con Đường Hồi Phục Chức Năng
Ngày 30/11, ê-kíp của bác sĩ Thái Trung đã thực hiện thành công ca phẫu thuật nối trở lại bàn tay từ cẳng chân về cẳng tay. Trong ca mổ này, các bác sĩ đã:
1. Tách bàn tay khỏi cẳng chân.
2. Tiến hành nối lại xương, mạch máu, gân và thần kinh với cẳng tay bằng kính hiển vi phẫu thuật.
3. Tái tạo da và mô mềm để che phủ.
Sau khi ghép nối, các ngón tay của thai phụ đã có thể cử động được, một tín hiệu cực kỳ tích cực. Sức khỏe mẹ và song thai đều ổn định.
Khả năng hồi phục cuối cùng của bàn tay sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm chất lượng nối thần kinh và một chương trình phục hồi chức năng dài hạn. Bệnh nhân sẽ phải kiên trì tập vật lý trị liệu hàng tháng, thậm chí hàng năm, để gân và cơ lấy lại sức mạnh và độ khéo léo.
Theo kinh nghiệm quốc tế, với sự kiên trì và tập luyện, người bệnh có thể phục hồi 60–80% chức năng cầm nắm, đủ để tự chăm sóc bản thân và em bé – một kết quả tuyệt vời và đúng như mong ước ban đầu của người mẹ trẻ.
Ý Nghĩa Nhân Văn Sâu Sắc
Ca phẫu thuật nối lại bàn tay thành công tại Bệnh viện Đa khoa Bình Dương không chỉ là một thành tựu về chuyên môn, mà còn mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc.
Bằng quyết định táo bạo và sự phối hợp nhịp nhàng giữa các chuyên khoa (chấn thương chỉnh hình, sản khoa, gây mê hồi sức), ê-kíp bác sĩ đã cùng lúc bảo vệ được an toàn cho mẹ và hai thai nhi, đồng thời giữ lại cơ hội hồi phục chức năng cho một phần cơ thể bị đứt lìa.
Sự thành công này không chỉ cứu một bàn tay mà còn gìn giữ trọn vẹn vai trò làm mẹ – giúp người phụ nữ có thể trực tiếp ôm ấp, chăm sóc con cái khi chào đời. Đây là minh chứng rõ rệt cho tiến bộ của y học Việt Nam trong việc giải quyết những tình huống khó khăn và phức tạp nhất, đặt an toàn của người bệnh và giá trị nhân văn lên hàng đầu.
Tấn Tài