Sự kiện thu hút hơn 120 người tham dự, bao gồm thiếu niên từ 13–16 tuổi, phụ huynh, đại diện các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội, chuyên gia giáo dục – tâm lý, và các nhà sáng tạo nội dung tích cực trên nền tảng số. Thông qua các phiên thảo luận đa chiều và sáng tạo, các bên cùng nhau chia sẻ trải nghiệm, đề xuất giải pháp và lan tỏa thông điệp về quyền được an toàn và khỏe mạnh trong môi trường số cho thế hệ trẻ Việt Nam.
Các mục tiêu chính của Toạ đàm bao gồm: Lắng nghe tiếng nói thực tế từ thiếu niên và phụ huynh về những băn khoăn, thách thức và đề xuất nhằm tăng cường sự an toàn và khỏe mạnh trong không gian số; Thúc đẩy đối thoại đa bên giữa nhà hoạch định chính sách, nền tảng công nghệ, tổ chức xã hội, cộng đồng và thanh thiếu niên; Tăng cường năng lực làm cha mẹ trong thời đại số, qua việc hiểu và đồng hành cùng con, không kiểm soát – mà hướng dẫn và kết nối.
Bà Nguyễn Phương Linh, Viện trưởng Viện nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững (MSD).
Phát biểu khác mạc sự kiện, Bà Nguyễn Phương Linh, Viện trưởng MSD chia sẻ: "Tọa đàm hôm nay là minh chứng cho một điều rất quan trọng: Trẻ em và thanh thiếu niên không chỉ là đối tượng cần được bảo vệ, mà còn là những người có tiếng nói, có góc nhìn và có năng lực góp phần xây dựng một không gian số lành mạnh, an toàn và văn minh. Thế giới số không chỉ là nơi tiêu thụ thông tin – mà là nơi định hình bản sắc, kết nối cộng đồng và lan toả ảnh hưởng. Và Gen Z – thế hệ lớn lên cùng công nghệ – xứng đáng được tin tưởng, trao quyền và đồng hành đúng cách. Với cách tiếp cận Công dân số chuẩn – SNET – chúng tôi tin rằng mỗi bạn trẻ đều có thể trở thành người biết giữ an toàn cho bản thân và người khác (Safe), sử dụng công nghệ một cách thông minh (Netizen Smart), phát triển bản thân tích cực (Empowered) và hành động vì cộng đồng mạng tích cực hơn (Thoughtful & Together). Nhưng để điều đó trở thành hiện thực, không ai có thể đi một mình. Gia đình – nhà trường – nền tảng công nghệ – tổ chức xã hội – và chính các bạn trẻ, tất cả đều phải cùng cam kết và cùng hành động. Khi tất cả các bên cùng cam kết, trẻ em sẽ có thể tận dụng môi trường mạng để tối ưu hoá tiềm năng, trở thành những người dẫn dắt thay đổi cho một môi trường mạng an toàn, tử tế và nhân văn hơn".
Nỗ lực từ các bên liên quan
Nhấn mạnh vai trò của cha mẹ trong việc đồng hành cùng con ở giai đoạn vị thành niên bà Nguyễn Thị Nga, Phó Cục trưởng Cục Bà mẹ và Trẻ em, Bộ Y tế nhấn mạnh: "Bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng không chỉ là nhiệm vụ của Chính phủ, mà cần sự tham gia tích cực của mỗi gia đình – đặc biệt là phụ huynh. Cha mẹ chính là ‘vắc xin số’ đầu tiên của các con – người giúp con hình thành khả năng tự bảo vệ, nhận biết rủi ro và phát triển lành mạnh trong không gian mạng. Ngoài ra, chúng ta cũng lưu ý rằng trẻ em có quyền nhưng có cũng có bổn phận, người sáng tạo nội dung có quyền nhưng cũng cần có trách nhiệm, và tất cả các bên liên quan đều phải coi trách nhiệm bảo vệ trẻ em lên trên hết. Tôi tin rằng đất nước đang bước vào thế vận hội mới, và sẽ còn nhiều thay đổi về công nghệ, nhưng nếu chúng ta cam kết và nỗ lực, chúng ta sẽ có thể biến khát vọng thành hành động, để có thể lan tỏa năng lượng tích cực tử tế cho các thế hệ trẻ kế cận liên tục".
Dưới góc nhìn chuyên môn về tâm lý, để thúc đẩy sức khoẻ tinh thần của trẻ em trên môi trường số (digital wellbeing) PGS.TS Trần Thành Nam cho biết: "Sức khỏe số không chỉ là việc kiểm soát thời gian dùng thiết bị, mà còn là năng lực tự điều chỉnh cảm xúc, suy nghĩ và hành vi trong môi trường mạng. Với thanh thiếu niên – thế hệ sinh ra cùng công nghệ – những áp lực từ mạng xã hội, cảm giác bị so sánh, bị bỏ rơi, hoặc mất kết nối thật có thể ảnh hưởng lớn đến sức khỏe tinh thần. Điều đáng lo là nhiều em không nhận ra mình đang bị tổn thương, trong khi người lớn thì thường phát hiện quá muộn. Vì vậy, chúng ta cần thay đổi cách tiếp cận: không chỉ dạy con "dùng công nghệ đúng cách", mà còn cần cùng con hiểu thế giới số như một không gian sống có cả rủi ro và cơ hội. Thanh thiếu niên cần được lắng nghe, cần kỹ năng để tự điều chỉnh, và quan trọng nhất là cần có người đồng hành – không phải để kiểm soát, mà để kết nối".
Tiếng nói "người trong cuộc"
Gần 50 thiếu niên được tham gia thảo luận về những trải nghiệm, bao gồm các khó khăn, thách thức và những lợi ích khi tham gia trên các nền tảng số. Các em chia sẻ về niềm vui sáng tạo, giải trí, học tập từ nền tảng này, và cũng không ngần ngại đưa ra các góp ý và các yêu cầu cho nền tảng cải thiện tốt hơn việc đảm bảo các trải nghiệm an toàn, lành mạnh của các em.
Bạn N.V - Trẻ lớp Trẻ điếc 5C góp ý về trải nghiệm dùng các nền tảng với trẻ điếc: "Khác với các bạn, chúng em xem video thông qua việc đọc phụ đề, do đó, em hy vọng tính năng phụ đề có thể được nâng cấp, dễ dàng chuyển qua các ngôn ngữ, ví dụ Việt - Anh, bên cạnh đó phụ đề cũng có thể chậm hơn để chúng em có thể dễ dàng học tập… Khi đăng ký, mọi người có thể điền thông tin cơ bản về họ tên và ghi chú tình trạng khuyết tật của trẻ, như vậy, ví dụ với trẻ điếc các em sẽ được phục vụ phụ đề để tiếp cận tốt hơn các nội dung số".
Song song với đó, phụ huynh tham gia cũng có cơ hội trao đổi trong các nhóm thảo luận riêng biệt. Nhiều cha mẹ chia sẻ mối lo lắng khi con dành quá nhiều thời gian trên mạng xã hội, dễ bị ảnh hưởng bởi trào lưu hoặc nội dung xấu. Tuy nhiên, phần lớn cũng thừa nhận còn thiếu kiến thức và kỹ năng để đồng hành cùng con.
Là một phụ huynh đang nỗ lực đồng hành cùng con, chị Lê Thị Phương Hoa - Đại diện Phụ huynh chia sẻ: "Theo tôi, có ba điều mà phụ huynh nên trang bị cho các con để các con tự định hướng chứ ko phải kiểm soát con. Thứ nhất là bản lĩnh số, bản lĩnh để đối mặt với những điều tiêu cực. Thứ hai là nhận thức số, tức là nhận thức được những lời nói, hành vi thế nào là đúng thế nào là sai. Thứ ba là trau dồi giá trị của bản thân để các con không bị xoá nhoà, không bị lệch lạc, sa đoạ trên môi trường số".
Chị Lê Thị Phương Hoa - Đại diện Phụ huynh.
Từ các ý kiến của các bạn chia sẻ, ông Trần Thành Nam và bà Trần Vân Anh, Phó Viện trưởng Viện MSD, điều phối chia sẻ "Thương hiệu cá nhân là thứ giúp bạn trở nên nổi tiếng nhưng giá trị và đạo đức mới là điều tạo nên sự bền vững". Chính vì thế, nếu xác định được tài năng mà mình sẽ đào sâu, những giá trị mà bản thân sẽ mang lại cho cộng đồng dù là người tạo nội dung hay là người tiếp thu nội dung, các bạn thiếu niên sẽ có thể trở thành các công dân số chuẩn và đi đường dài trên môi trường mạng. Phụ huynh cũng cần từng bước đồng hành với thiếu niên trong giai đoạn này, càng sớm càng tốt và kiên nhẫn, cam kết để thực sự có thể kết nối và giao tiếp cùng con.
Hình ảnh thảo luận của thiếu niên và phụ huynh và các em nhận chứng nhận đóng góp tiếng nói trẻ em về An toàn số và Sức khoẻ số.
Buổi toạ đàm kết thúc trong không khí cởi mở và đầy hy vọng, với những khuyến nghị được đưa ra từ chính người trẻ, được ghi nhận bởi các bên liên quan để tiếp tục thúc đẩy chính sách, giáo dục và công nghệ vì một môi trường mạng lành mạnh hơn. Các ý kiến của trẻ em sẽ được chuyển gửi tới các cơ quan chức năng làm về trẻ em để ghi nhận lắng nghe ý kiến của trẻ em và thực hiện các chương trình hỗ trợ trẻ em và gia đình.
PV