1. Đặt vấn đề
Chuyển đổi số để thích ứng với Cách mạng công nghiệp lần thứ tư là xu hướng chung của mọi quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Đảng ta xác định chuyển đổi số là một trong những "nội dung cốt lõi của chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư", đồng thời xác định mục tiêu đến năm 2025 "Cơ bản hoàn thành chuyển đổi số trong các cơ quan đảng, nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội" [1]. Đối với Quân đội ta, thực hiện chuyển đổi số là yêu cầu có tính bắt buộc để hiện thực hóa mục tiêu xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, giúp cho quân đội có đủ khả năng thích ứng với các hình thái chiến tranh và phương thức tác chiến mới do tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư tạo ra, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Trong đó, thực hiện chuyển đổi số trong các học viện, trường sĩ quan sẽ góp phần trực tiếp nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao cho quân đội, đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Vì vậy, làm rõ các giải pháp phát huy vai trò của học viên đào tạo tạc sĩ trong chuyển đổi số ở Học viện Chính trị hiện nay là vấn đề rất quan trọng.
2. Nội dung nghiên cứu
Học viên đào tạo thạc sĩ ở Học viện Chính trị là những giáo viên, giảng viên, cán bộ chính trị cấp phân đội ở các học viện, trường sĩ quan và các đơn vị trong toàn quân được tuyển chọn đào tạo thành những thạc sĩ khoa học xã hội và nhân văn quân sự với các chuyên ngành khác nhau. Sau khi tốt nghiệp, họ có đủ phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng và năng lực chuyên môn theo mục tiêu, yêu cầu đào tạo nhằm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị, góp phần xây dựng quân đội vững mạnh toàn diện.
Trong những năm qua, công tác chuyển đổi số của Học viện Chính trị luôn nhận được sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện, cấp ủy, chỉ huy các phòng, khoa, hệ, thường xuyên đẩy mạnh ứng dụng thành tựu khoa học của cuộc cách mạng Công nghiệp lần thứ tư vào đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xây dựng nhà trường thông minh. Đặc biệt, Học viện đã thành lập Ban chỉ đạo xây dựng Chính phủ điện tử; xây dựng và thực hiện "Chiến lược chuyển đổi số trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo đến năm 2030" nhằm triển khai thực hiện có hiệu quả các quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nước và Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về chuyển đổi số quốc gia. Đồng thời, Học viện tiếp tục đầu tư xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng khá đồng bộ và hiện đại, nhất là nhà ở, phòng làm việc, giảng đường; hệ thống công nghệ thông tin, thư viện điện tử, trung tâm điều hành huấn luyện, phòng bảo vệ luận văn, luận án. Các dữ liệu, thông tin quản lý đã và đang được các cơ quan, đơn vị mã hóa, số hóa, có độ bảo mật cao cùng với hệ thống phần mền quản lý, giảng dạy nghiên cứu khoa học. Đây là những điều kiện, tiền đề quan trọng để phát huy vai trò của học viên đào tạo thạc sĩ trong chuyển đổi số.
Tuy nhiên, hạ tầng mạng, trang thiết bị công nghệ thông tin, đường truyền, dịch vụ internet trong Học viện còn thiếu đồng bộ; việc mã hóa, số hóa dữ liệu còn chậm, chưa thống nhất, chưa liên thông… Trình độ sử dụng công nghệ thông tin trong học tập và nghiên cứu khoa học của một số học viên đào tạo thạc sĩ còn hạn chế, dẫn đến kết quả học tập, rèn luyện, nghiên cứu khoa học chưa cao. Thực tiễn đó cho thấy, để phát huy vai trò của học viên đào tạo thạc sĩ trong chuyển đổi số ở Học viện cần thực hiện tốt một số giải pháp sau:
Một là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ chủ trì đơn vị trong phát huy vai trò của học viên đào tạo thạc sĩ trong thực hiện chuyển đổi số ở Học viện.
Đây là nội dung quan trọng hàng đầu, bảo đảm cho quá trình phát huy vai trò của học viên đào tạo thạc sĩ trong thực hiện chuyển đổi số ở Học viện đúng hướng và đạt hiệu quả thiết thực. Quá trình thực hiện mọi nhiệm vụ của học viên, các cơ quan, đơn vị ở Học viện, trong đó có nhiệm vụ chuyển đổi số đều đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ chủ trì trong đơn vị. Giải pháp này nhằm bảo đảm giữ vững tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối về mọi mặt của Đảng đối với hoạt động chuyển đổi số trong Quân đội. Sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ chủ trì đơn vị trong phát huy vai trò của học viên đào tạo thạc sĩ trong thực hiện chuyển đổi số ở Học viện là cơ sở quan trọng trong việc xác định các chủ trương, nội dung, hình thức, biện pháp để các các cơ quan, đơn vị nhận thức, quan tâm tạo điều kiện, môi trường để học viên tham gia thực hiện chuyển đổi số có chất lượng và hiệu quả. Thực hiện tốt giải pháp này góp phần gia tăng tính tích cực, chủ động của các chủ thể lãnh đạo, chỉ đạo ở Học viện, nâng cao hiệu quả phát huy phát huy vai trò của học viên đào tạo thạc sĩ trong thực hiện chuyển đổi số.
Mức độ, hiệu quả học viên đào tạo thạc sĩ thực hiện chuyển đổi số trong quá trình học tập, rèn luyện, nghiên cứu khoa học được quyết định bởi vai trò lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức xây dựng kế hoạch, triển khai ứng dụng công nghệ, số hóa, phối hợp, chỉ đạo học viên trực tiếp tham gia thực hiện nhiệm vụ. Giải pháp này vừa hướng tới phát huy những kết quả đã đạt được, vừa tập trung giải quyết những tồn tại, hạn chế về nhận thức, trách nhiệm của một số cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ chủ trì đơn vị đối với việc phát huy vai trò của học viên đào tạo thạc sĩ trong thực hiện chuyển đổi số. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ chủ trì đơn vị trong phát huy vai trò của học viên đào tạo thạc sĩ trong thực hiện chuyển đổi số ở Học viện tiếp tục gia tăng làm chuyển biến cả về nhận thức, thái độ và hành động của các chủ thể lãnh đạo, chỉ đạo đối với hoạt động này. Trong đó, cần đẩy mạnh quán triệt, cụ thể hóa các quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước, sự lãnh đạo, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, các chỉ thị, hướng dẫn của các cơ quan chức năng về chuyển đổi số ở Học viện; nâng cao chất lượng xây dựng nghị quyết, kế hoạch, chỉ thị, hướng dẫn của tổ chức đảng, lãnh đạo, chỉ huy các đơn vị đối với công tác phát huy vai trò của học viên đào tạo thạc sĩ trong thực hiện chuyển đổi số ở Học viện hiện nay; làm tốt công tác kiểm tra, giám sát gắn với sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm kịp thời công tác phát huy vai trò của học viên đào tạo thạc sĩ trong thực hiện chuyển đổi số ở Học viện; nêu cao vai trò tiên phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ trì các cơ quan, đơn vị, Hệ 5 đối với công tác phát huy vai trò của học viên đào tạo thạc sĩ trong thực hiện chuyển đổi số.
Hai là, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, trách nhiệm của các tổ chức, lực lượng đối với phát huy vai trò của học viên đào tạo thạc sĩ trong thực hiện chuyển đổi số ở Học viện hiện nay.
Đây là giải pháp có vị trí quan trọng nhằm phát huy hiệu quả vai trò, trách nhiệm của các chủ thể phát huy vai trò của học viên đào tạo thạc sĩ trong thực hiện chuyển đổi số ở Học viện. Bởi lẽ, có nhận thức đúng thì hành động mới đúng, đó là quy luật khách quan. Mặt khác, chuyển đổi số là cuộc cách mạng tư duy; muốn chuyển đổi số thành công thì điều trước hết là phải thay đổi về tư duy, nhận thức của các tổ chức, cá nhân. Nếu các tổ chức, lực lượng không có nhận thức đầy đủ về nội dung cơ bản của chuyển đổi số; không thấy rõ vai trò, trách nhiệm và quyền hạn của mình; không nắm chắc nội dung, hình thức, biện pháp... thì quá trình phát huy vai trò của học viên đào tạo thạc sĩ trong chuyển đổi số không thể đạt hiệu quả cao. Để tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, trách nhiệm của các tổ chức, lực lượng đối với phát huy vai trò của học viên đào tạo thạc sĩ trong chuyển đổi số ở Học viện hiện nay, cần quán triệt, giáo dục cho các tổ chức, lực lượng hiểu rõ về chuyển đổi số và tầm quan trọng của nhiệm vụ chuyển đổi số hiện nay; quán triệt, giáo dục cho các tổ chức, lực lượng nhận thức sâu sắc về vị trí, vai trò và sự cần thiết của việc phát huy vai trò của học viên đào tạo thạc sĩ trong chuyển đổi số ở Học viện hiện nay; quán triệt, giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho học viên đào tạo thạc sĩ trong thực hiện chuyển đổi số ở Học viện hiện nay; quán triệt, giáo dục cho các tổ chức, lực lượng đề cao trách nhiệm đối với phát huy vai trò của học viên đào tạo thạc sĩ trong thực hiện chuyển đổi số ở Học viện hiện nay.
Ba là, phát huy tính tích cực, tự giác của học viên đào tạo thạc sĩ trong chuyển đổi số ở Học viện.
Học viên đào tạo thạc sĩ là chủ thể tích cực, sáng tạo của hoạt động chuyển đổi số ở Học viện hiện nay. Do đó, phải phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học viên trong nâng cao chất lượng thực hiện chuyển đổi số. Trong môi trường tập thể dù được giáo dục, định hướng tốt đến đâu nếu bản thân chủ thể tiếp nhận không phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong thực hiện nhiệm vụ thì hiệu quả của hoạt động này tất yếu sẽ không cao. Phát huy vai trò tích cực chủ động, sáng tạo của học viên đào tạo thạc sĩ trong thực hiện chuyển đổi số ở Học viện cần phải gắn chặt với nâng cao bản lĩnh chính trị, mục tiêu lý tưởng phấn đấu, động cơ, thái độ, trách nhiệm công tác và ra sức phấn đấu theo mục tiêu lý tưởng cách mạng của Đảng, độc lập dân tộc gắn liền chủ nghĩa xã hội, vì mục tiêu xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, vì dân giàu nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh.
Phát huy tính tích cực, tự giác của học viên đào tạo thạc sĩ trong thực hiện chuyển đổi số ở Học viện thực chất là quá trình hoạt động có mục đích, có ý thức của họ, hướng vào nâng cao nhận thức, xây dựng và phát triển các kỹ năng chuyên môn, nghiệp vụ, thực hiện khai thác, sử dụng mạng hệ thống thông tin dữ liệu, ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số của học viên đào tạo thạc sĩ phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ của Học viện. Bởi vì, xét đến cùng thì hiệu quả của hoạt động phát huy vai trò của học viên đào tạo thạc sĩ trong thực hiện chuyển đổi số phụ thuộc chủ yếu vào tính chủ động, tự giác, nổ lực học tập, công tác của từng học viên. Đó là quá trình tự tổ chức, tự điều chỉnh về nhận thức và hành vi nhằm khắc phục khó khăn, thực hiện chuyển đố số đáp ứng yêu cầu giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học của Học viện trong tình hình mới, yêu cầu phát triển, hoàn thiện phẩm chất, năng lực công tác của người học viên.
Phát huy tính tích cực, chủ động của học viên đào tạo thạc sĩ trong thực hiện chuyển đổi số ở Học viện một quá trình khó khăn, phức tạp đòi hỏi tính tích cực, tự giác của học viên phải được phát huy cao độ, mọi lúc, mọi nơi. Học viên phải không ngừng nghiên cứu, tích cực học tập nắm vững kiến thức chuyên ngành được học tập. Trước sự phát triển với tốc độ cao của công nghệ thông tin như hiện nay đòi hỏi học viên phải có ý chí quyết tâm cao, nghị lực lớn nhưng cũng vừa phải phát huy tính chủ động, tích cực, tự giác trong "rèn đức, luyện tài"; mặt khác, học viên đào tạo thạc sĩ phải có hiểu biết về thực tiễn đời sống xã hội, nắm vững chức trách, nhiệm vụ được giao, có đạo đức trong sáng, lối sống lành mạnh để ứng dụng khoa học công nghệ vào triển khai thực hiện các nhiệm vụ được giao. Mọi biểu hiện đơn giản, chủ quan, không chịu tự nghiên cứu, tự học tập, thiếu nghiêm túc trong rèn luyện, sự thoái hoá về chính trị, tư tưởng, đạo đức và lối sống là cơ sở của sự suy giảm khả năng thích ứng với sự chuyển đổi của công nghệ và chuyển đổi số toàn diện. Để phát huy tính tích cực, chủ động của học viên đào tạo thạc sĩ trong thực hiện chuyển đổi số ở Học viện, cấp ủy, chỉ huy đơn vị cần quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị, định hướng tư tưởng góp phần xây dựng đội ngũ học viên có bản lĩnh chính trị vững vàng, đạo đức tốt, lối sống lành mạnh, có năng lực chuyên môn tốt, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số trong tình hình mới; đề cao tính tự giác, tích cực, chủ động của học viên trong học tập, tu dưỡng, rèn luyện nâng cao ý thức, trách nhiệm và phương pháp, kỹ năng chuyển đổi số ở Học viện.
Bốn là, đầu tư đồng bộ hệ thống cơ sở vật chất và các điều kiện bảo đảm cho quá trình thực hiện chuyển đổi số ở Học viện.
Thực hiện chuyển đổi số là một chuỗi các hoạt động đặc thù, là vấn đề mới, khó, nhạy cảm, phức tạp, không chỉ cần có sức lực, lòng quyết tâm, bản lĩnh, ý chí, mà còn cần phải có nền tảng hạ tầng kỹ thuật, nền tảng công nghệ và những trang thiết bị cần thiết mới có thể thực hiện được. Nếu không được trang bị đầy đủ các công cụ hỗ trợ, quá trình thực hiện nhiệm vụ chuyển đổi số của học viên đào tạo thạc sĩ ở Học viện sẽ gặp khó khăn, kém hiệu quả. Yếu tố công nghệ, hạ tầng kỹ thuật là hệ thống cơ sở vật chất là yếu tố đầu tiên và cũng là yếu tố cuối cùng trong chuyển đổi số. Do đó, việc bảo đảm đầy đủ cơ sở vật chất, trang thiết bị trong thực hiện chuyển đổi số của học viên đào tạo thạc sĩ là giải pháp quan trọng, cần được các cơ quan, đơn vị quan tâm thực hiện.
Cơ sở hạ tầng số là tiền đề, là nền tảng thúc đẩy chuyển đổi số, phát triển số trong các lĩnh vực, các mặt công tác. Nếu không có cơ sở hạ tầng mạng viễn thông hiện đại, chất lượng thì việc triển khai tích hợp các dữ liệu, truyền dữ liệu, cung cấp thông tin số hóa rất khó khăn. Vì vậy, quá trình chuyển đổi số ở Học viện, cần có sự chú trọng đầu tư về hạ tầng công nghệ thông tin nhằm đáp ứng nhu cầu chuyển đổi số. Để xây dựng cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, ứng dụng công nghệ phù hợp vào chuyển đổi số nhất thiết học viên đào tạo thạc sĩ phải được trang bị đảm bảo tốt các yếu tố cả phần cứng, phần mềm, dữ liệu và viễn thông.
Quan tâm đầu tư, bảo đảm nền tảng công nghệ trong chuyển đổi số ở Học viện là hoạt động cung cấp, trang bị các công cụ hỗ trợ việc chuyển đổi số diễn ra nhanh hơn. Từ việc tận dụng trí thông minh nhân tạo, khai thác dữ liệu lớn, nắm lấy các nền tảng phù hợp, lựa chọn được công cụ phù hợp sẽ giúp học viên đào tạo thạc sĩ trong thực hiện chuyển đổi số nhanh chóng hơn. Theo đó, cần chủ động làm tốt công tác chuẩn bị các nguồn lực xây dựng cơ sở hạ tầng khoa học - công nghệ phục vụ chuyển đổi số ở Học viện; chủ động xây dựng phương án, kế hoạch sử dụng vật chất, trang thiết bị phục vụ cho phát huy vai trò của học viên đào tạo thạc sĩ trong thực hiện chuyển đổi số ở Học viện; quan tâm thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực, bổ sung, hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật tạo môi trường pháp lý để phát huy vai trò của học viên đào tạo thạc sĩ trong thực hiện chuyển đổi số ở Học viện.
3. Kết luận
Phát huy vai trò của học viên đào tạo thạc sĩ trong chuyển đổi số ở Học viện Chính trị là hoạt động ý nghĩa rất lớn, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ giáo dục, đào tạo của Học viện, đáp ứng với yêu cầu chuyển đổi số của quốc gia và Quân đội. Trong thời gian tới, để phát huy vai trò vai trò của học viên đào tạo thạc sĩ trong chuyển đổi số ở Học viện cần tập trung thực hiện tốt các giải pháp đề xuất trên. Những giải pháp đó có mối liên hệ chặt chẽ với nhau, có tính định hướng, chỉ đạo bao quát tất cả các hoạt động; là cơ sở để xác định chính xác các nội dung, phương thức tác động, lực lượng tham gia vào phát huy vai trò của học viên đào tạo thạc sĩ trong chuyển đổi số. Vì vậy, các cơ quan, khoa giáo viên, Hệ 5 và các lực lượng có liên quan ở Học viện Chính trị cần xác định đúng và vận dụng linh hoạt trong từng giai đoạn cụ thể, nhằm mang lại hiệu quả đào tạo cao nhất, góp phần xây dựng Học viện chính quy, tiên tiến, mẫu mực.
Nguyễn Văn Minh - Mai Duy Thuận
Học viện Chính trị - Bộ Quốc phòng
Tài liệu tham khảo:
[1]. Đảng Cộng sản Việt Nam, Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Hà Nội, 2019.
[2]. Quyết định số 749/QĐ -TTg, ngày 03/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ: Phê đuyệt "Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030’’.
[3]. Kế hoạch số 4396/KH - BQP ngày 4/11/2021 của Bộ Quốc phòng về "Phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số trong Bộ Quốc phòng giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030", Hà Nội, 2021.
[4]. Kế hoạch số 1985/KH-HV ngày 28/6/2022 của Học viện Chính trị về "Chuyển đổi số lĩnh vực giáo dục, đào tạo giai đoạn 2022 - 2025, định hướng đến năm 2030".