Bài viết này tập trung phân tích thực trạng, làm rõ những yêu cầu then chốt và đề xuất các giải pháp mang tính đột phá nhằm biến các tác phẩm chính luận thành "vũ khí sắc bén" trong cuộc chiến tư tưởng.
Từ khóa: Tác phẩm chính luận; học viên sau đại học; Học viện Chính trị; nền tảng tư tưởng của Đảng.
1. Đặt vấn đề
Tác phẩm chính luận là một trong những phương tiện cốt lõi để truyền bá, bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, cùng với đường lối, quan điểm của Đảng. Đối với học viên sau đại học tại Học viện Chính trị, sản phẩm chính luận không chỉ phản ánh kết quả học tập, nghiên cứu, mà còn là minh chứng trực tiếp cho bản lĩnh chính trị và năng lực tư duy khoa học của họ.
Trong bối cảnh hiện nay, nhất là sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 35-NQ/TW (2018) về "tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch" và gần đây là Kết luận số 59-KL/TW (2024), yêu cầu nâng cao chất lượng các sản phẩm chính luận trở nên đặc biệt cấp bách. Đây không chỉ là đòi hỏi mang tính học thuật đối với quá trình đào tạo sau đại học, mà còn là một nhiệm vụ chính trị trực tiếp, nhằm củng cố vững chắc trận địa tư tưởng của Đảng.
Học viện Chính trị là "trung tâm đào tạo, bồi dưỡng, nghiên cứu khoa học xã hội nhân văn hàng đầu của Quân đội và là đơn vị tiêu biểu trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ nền tảng tư tưởng Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch của toàn quân"[1]. Do đó, việc không ngừng nâng cao chất lượng các tác phẩm chính luận của học viên sau đại học không chỉ phục vụ trực tiếp cho mục tiêu đào tạo cán bộ chính trị có bản lĩnh, trí tuệ, phương pháp luận khoa học, mà còn góp phần khẳng định uy tín, vị thế của Học viện Chính trị như một "cái nôi" đào tạo, nghiên cứu lý luận chính trị trọng yếu, trực tiếp tham gia bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới.
2. Nội dung nghiên cứu
2.1. Thực trạng chất lượng tác phẩm chính luận của học viên sau đại học tại Học viện Chính trị
Trong năm qua, quán triệt và triển khai thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Quân ủy Trung ương, kế hoạch của Cục Tuyên huấn về tổ chức Cuộc thi chính luận về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện Chính trị, Hệ sau đại học đã có nhiều nỗ lực trong việc triển khai các cuộc thi chính luận, qua đó đạt được một số kết quả tích cực. Phần lớn học viên sau đại học có bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định lập trường, quan điểm cách mạng, thể hiện tinh thần trách nhiệm cao trong quá trình sáng tạo chính luận. Nhiều tác phẩm bám sát định hướng của Đảng, phản ánh kịp thời những vấn đề cấp thiết, thời sự, có giá trị trong đấu tranh tư tưởng, góp phần định hướng dư luận và nâng cao nhận thức xã hội. Đa số sản phẩm bảo đảm chuẩn mực nghiên cứu, diễn đạt mạch lạc, kết hợp hài hòa giữa tính khoa học, tính thực tiễn và tính chiến đấu. Đáng chú ý, một số công trình tiêu biểu đã được đăng tải trên các tạp chí khoa học uy tín của Quân đội và quốc gia, khẳng định năng lực nghiên cứu, tư duy chính trị - lý luận cũng như khả năng tham gia đấu tranh tư tưởng của học viên sau đại học.
Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm đó vẫn còn không ít hạn chế. Một bộ phận học viên còn lúng túng trong việc lựa chọn đề tài, chưa gắn kết chặt chẽ giữa yêu cầu lý luận với thực tiễn sinh động của đời sống chính trị - xã hội. Nhiều sản phẩm còn nặng về liệt kê, mô tả, thiếu chiều sâu phân tích, chưa thể hiện rõ phát hiện mới hay đóng góp lý luận - thực tiễn. Chẳng hạn, một số bài viết khi phân tích về "biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị" thường chỉ dừng lại ở việc trích dẫn nguyên văn từ các văn kiện hoặc chỉ liệt kê lại các hành vi, mà thiếu đi sự phân tích sâu sắc về nguyên nhân, cơ chế hình thành và giải pháp phòng ngừa đột phá. Tính phản biện và sáng tạo trong nhiều bài viết chưa cao; văn phong đôi khi thiên về hành chính. Một số tác phẩm còn hạn chế về khả năng lan tỏa trên các diễn đàn học thuật và không gian mạng. Số lượng và chất lượng tác phẩm dự thi một số thể loại mới như phát thanh, video clip còn hạn chế; một số tác phẩm dự thi cấp Học viện xác định tên chủ đề chưa tường minh, vấn đề quá rộng hoặc không còn mới, đã được đề cập nhiều trên các báo, tạp chí; trình bày tài liệu chưa đúng hướng dẫn cuộc thi; phân tích nội dung chưa chặt chẽ, thiếu số liệu minh chứng, chưa giải quyết được vấn đề mà chủ đề tác phẩm đặt ra[2].
2.2. Yêu cầu đặt ra đối với việc nâng cao chất lượng tác phẩm chính luận của học viên sau đại học ở Học viện Chính trị hiện nay
Trong bối cảnh hiện nay, nâng cao chất lượng sản phẩm chính luận của học viên sau đại học tại Học viện Chính trị không chỉ là yêu cầu nội tại của quá trình đào tạo mà còn là đòi hỏi khách quan từ thực tiễn đấu tranh tư tưởng - lý luận. Để đáp ứng yêu cầu này, cần tập trung vào những vấn đề cơ bản sau:
Thứ nhất, bảo đảm vững chắc định hướng chính trị - tư tưởng. Mọi sản phẩm chính luận phải kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; trung thành tuyệt đối với đường lối, quan điểm của Đảng; đồng thời có khả năng đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Đây là tiêu chí hàng đầu, mang tính nguyên tắc, bảo đảm cho sản phẩm chính luận giữ vai trò "vũ khí sắc bén" trên mặt trận tư tưởng.
Thứ hai, nâng cao tính khoa học, tính hệ thống và tính sáng tạo. Sản phẩm chính luận cần được xây dựng trên cơ sở lập luận chặt chẽ, luận cứ xác đáng, dẫn chứng thuyết phục, phản ánh sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa lý luận và thực tiễn. Đặc biệt, học viên cần phát huy khả năng tư duy độc lập, sáng tạo, tránh lối viết sao chép, minh họa hoặc chỉ dừng ở mức độ mô tả hiện tượng.
Thứ ba, gắn chặt lý luận với thực tiễn sinh động của đất nước và Quân đội. Mỗi sản phẩm phải giải quyết được những vấn đề đặt ra từ đời sống chính trị - xã hội, từ thực tiễn xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng, an ninh. Sự kết hợp này vừa tạo giá trị thực tiễn, vừa khẳng định tính chiến đấu và sức thuyết phục của sản phẩm.
Thứ tư, tăng cường tính phản biện và sức lan tỏa xã hội. Sản phẩm chính luận không chỉ dừng ở việc khẳng định, bảo vệ, mà còn cần có khả năng phản biện, phát hiện, chỉ ra hạn chế, sai lầm trong các quan điểm sai trái, lệch lạc. Đồng thời, sản phẩm cần có ngôn ngữ, phong cách diễn đạt hấp dẫn, thuyết phục, phù hợp với nhiều loại hình công bố, từ tạp chí khoa học chuyên ngành, báo chí chính thống đến các nền tảng truyền thông số.
Thứ năm, phù hợp với yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, nhất là trong môi trường học thuật quân sự. Việc nâng cao chất lượng sản phẩm chính luận phải gắn với yêu cầu xây dựng đội ngũ cán bộ chính trị có trình độ cao, bản lĩnh vững vàng, năng lực tư duy khoa học và kỹ năng đấu tranh lý luận trên không gian mạng, đáp ứng tốt nhiệm vụ trong tình hình mới.
2.3. Giải pháp nâng cao chất lượng tác phẩm chính luận của học viên sau đại học ở Học viện Chính trị hiện nay
Để nâng cao chất lượng tác phẩm chính luận của học viên sau đại học ở Học viện Chính trị hiện nay, cần triển khai đồng bộ một số nội dung, biện pháp sau:
Thứ nhất, tăng cường giáo dục nhận thức và trách nhiệm chính trị cho học viên sau đại học ở Học viện Chính trị. Học viên sau đại học phải được quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng về công tác tư tưởng, lý luận, đặc biệt là Nghị quyết số 35-NQ/TW; Kết luận số 59-KL/TW (2024) của Bộ Chính trị. Cần xác định rõ việc tham gia sáng tạo chính luận không chỉ là yêu cầu học tập - nghiên cứu mà còn là một nhiệm vụ chính trị, gắn với sứ mệnh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Điều này sẽ hình thành ở học viên ý thức chủ động, tích cực và tinh thần cống hiến, coi tác phẩm chính luận là một kênh thể hiện bản lĩnh chính trị, trách nhiệm trí thức và đóng góp thiết thực cho công tác đấu tranh tư tưởng hiện nay.
Thứ hai, nâng cao năng lực tư duy lý luận, phương pháp nghiên cứu và kỹ năng lựa chọn các vấn đề tham gia cuộc thi chính luận bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng của học viên sau đại học ở Học viện Chính trị hiện nay. Học viện cần thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn, tọa đàm, hội thảo chuyên sâu về phương pháp nghiên cứu, kỹ năng chọn đề tài và nghệ thuật viết chính luận. Mời các nhà khoa học, chuyên gia lý luận, nhà báo chính luận uy tín trao đổi, truyền đạt kinh nghiệm. Quá trình giảng dạy và hướng dẫn phải đổi mới theo hướng gắn lý thuyết với thực hành, tăng cường xử lý tình huống, phân tích các vấn đề thời sự nóng bỏng để rèn luyện khả năng lập luận, phản biện, tư duy sắc bén cho học viên. Đồng thời, khuyến khích học viên tham gia tranh luận, phản biện các luận điểm khác nhau để hình thành bản lĩnh khoa học và phong cách viết độc lập, sáng tạo.
Thứ ba, phát huy vai trò đội ngũ giảng viên và sự định hướng học thuật của Học viện. Giảng viên cần làm tốt vai trò "người truyền lửa", vừa cung cấp tri thức lý luận, vừa định hướng tư duy, giúp học viên lựa chọn đúng vấn đề, xác lập phương pháp tiếp cận khoa học, đồng thời chỉnh sửa, phản biện và gợi mở cách thức thể hiện. Học viện cần thiết lập cơ chế tư vấn, phản biện nội bộ để mỗi sản phẩm chính luận được thẩm định, bổ sung, hoàn thiện trước khi tham gia cuộc thi, bảo đảm chất lượng và chiều sâu lý luận - thực tiễn.
Thứ tư, xây dựng môi trường học thuật thuận lợi gắn với cơ chế, chính sách hỗ trợ đồng bộ nhằm nâng cao chất lượng các tác phẩm tham gia cuộc thi Chính luận Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng của học viên sau đại học ở Học viện Chính trị hiện nay. Học viện cần đẩy mạnh xây dựng thư viện số, kho dữ liệu mở và hệ thống cơ sở dữ liệu chính thống trong và ngoài nước, tạo điều kiện để học viên dễ dàng tiếp cận tư liệu có giá trị khoa học và thực tiễn. Song song, cần thiết lập cơ chế khuyến khích, khen thưởng và hỗ trợ lan tỏa các sản phẩm chính luận chất lượng cao. Những tác phẩm xuất sắc cần được giới thiệu, đăng tải trên các tạp chí khoa học uy tín (Tạp chí Quốc phòng toàn dân, Tạp chí Cộng sản) và kênh truyền thông chính thống của Đảng, Quân đội và đặc biệt khai thác hiệu quả các nền tảng số như website, fanpage, diễn đàn học thuật trực tuyến của Học viện để lan tỏa giá trị, tạo hiệu ứng xã hội, nhất là đối với thế hệ trẻ.
Thứ năm, tăng cường gắn kết giữa lý luận với thực tiễn, giữa nghiên cứu khoa học với công tác đấu tranh tư tưởng. Các đề tài chính luận cần xuất phát từ yêu cầu thực tiễn của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, gắn với những vấn đề nóng bỏng trên không gian mạng, những luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch, phản động. Học viện cần chủ động định hướng, cung cấp thông tin thời sự, cập nhật các tình huống tư tưởng - lý luận mới, giúp học viên kịp thời phản ánh, phân tích, lý giải và đấu tranh sắc bén. Việc này vừa nâng cao tính chiến đấu, vừa khẳng định giá trị thực tiễn, sức thuyết phục và tính lan tỏa của tác phẩm chính luận.
3. Kết luận
Nâng cao chất lượng tác phẩm chính luận của học viên sau đại học tại Học viện Chính trị là nhiệm vụ chiến lược, trực tiếp góp phần thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 35-NQ/TW của Đảng. Đây không chỉ là nhiệm vụ học tập - nghiên cứu mà còn là trách nhiệm chính trị, khẳng định bản lĩnh, trí tuệ và uy tín của đội ngũ cán bộ chính trị trong Quân đội. Chỉ trên nền tảng kết hợp đồng bộ giữa sự quan tâm, định hướng của Học viện và nỗ lực sáng tạo của học viên, các sản phẩm chính luận mới thực sự trở thành những "vũ khí tư tưởng sắc bén", góp phần bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới.
Đại úy, ThS Đinh Xuân Tư - Thượng tá, ThS Lê Ngọc Tường
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
Tài liệu tham khảo
1. Bộ Chính trị, Nghị quyết số 35-NQ/TW ngày 22/10/2018 về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới, Hà Nội, 2018.
2. Học viện Chính trị, Báo cáo kết quả cuộc thi chính luận về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng lần thứ ba, Hà Nội, 2023.
3. Đoàn Đức Khánh, Bùi Tuấn Linh, "Nâng cao chất lượng tham gia Cuộc thi chính luận về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng ở Học viện Chính trị hiện nay", Tạp chí Quản lý Nhà nước điện tử, ngày 04/6/2024.
4. Tổng cục Chính trị, Nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn ở các trường đào tạo sĩ quan chỉ huy trong Quân đội nhân dân Việt Nam, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2020.
5. Nguyễn Anh Tuấn, "Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng viết bài chính luận bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng ở Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng hiện nay", Tạp chí Tổ chức Nhà nước và lao động điện tử, ngày 20/7/2025.
[1] Học viện Chính trị, Báo cáo kết quả cuộc thi chính luận về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng lần thứ ba, Hà Nội, 2023, tr.2.
[2] Học viện Chính trị, Báo cáo kết quả cuộc thi chính luận về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng lần thứ ba, Hà Nội, 2023, tr.4.