1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác thanh niên cho đến nay vẫn giữ nguyên giá trị về lý luận và thực tiễn, trở thành nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho công tác thanh niên ở Việt Nam nói chung và tại thành phố Hồ Chí Minh nói riêng. Trong những năm qua, công tác thanh niên tại thành phố Hồ Chí Minh được quan tâm thực hiện, thực tiễn đã ghi nhận những kết quả tích cực, song cũng còn nhiều hạn chế, tồn tại cần khắc phục. Chính vì vậy, nghiên cứu và vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào thực tiễn công tác thanh niên tại thành phố Hồ Chí Minh hiện nay là yêu cầu cần thiết.
2. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CÔNG TÁC THANH NIÊN
2.1. Thanh niên và vai trò của thanh niên
Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đánh giá cao và dành cho thế hệ trẻ sự quan tâm đặc biệt: “Nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên” [1, tr.216], đồng thời đưa ra dự báo hết sức đúng đắn, mà về sau đã trở thành hiện thực: “Với một thế hệ thanh niên hăng hái và kiên cường, chúng ta nhất định thành công trong sự nghiệp bảo vệ miền Bắc, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc” [8, tr.79].
Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ vai trò của thanh niên trên nhiều bình diện xã hội và trong mối quan hệ kết nối không thể tách rời giữa quá khứ với tương lai: “Thanh niên là người tiếp sức cách mạng cho thế hệ thanh niên già, đồng thời là người phụ trách dìu dắt thế hệ thanh niên tương lai” [7, tr.298]; do đó, thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Người cho rằng: “Thanh niên ta rất hăng hái. Ta biết họp lòng hăng hái đó lại và dìu dắt đúng đắn thì thanh niên sẽ thành một lực lượng rất mạnh mẽ” [2, tr.331]. Chủ tịch Hồ Chí Minh đánh giá thanh niên với tất cả những ưu điểm vốn có của họ, coi họ là “bộ phận quan trọng của dân tộc”, là “lực lượng nòng cốt để xây dựng xã hội mới”. Người cho rằng, thanh niên chính là lực lượng xung kích trong mọi công việc. “Việc gì khó có thanh niên, ở đâu khó có thanh niên” [6, tr.18].
2.2. Đào tạo, bồi dưỡng thanh niên
“Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết” [8, tr.612], đó là một nhiệm vụ trọng đại và thường xuyên, lâu dài mà Đảng, Nhà nước và cả hệ thống chính trị phải chú trọng thực hiện. Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh, Thanh niên bây giờ là một thế hệ vẻ vang, vì vậy cho nên phải tự giác tự nguyện mà tự động cải tạo tư tưởng của mình để xứng đáng với nhiệm vụ của mình. Tức là thanh niên phải có đức, có tài [5, tr.399]. Người yêu cầu thanh niên phải không ngừng học tập nâng cao trình độ về mọi mặt để làm tròn nhiệm vụ vẻ vang của mình.
Người chỉ rõ: “Trường học, gia đình và đoàn thể thanh niên cần phải chú ý đến giáo dục tư tưởng, thái độ, hoạt động và sinh hoạt hằng ngày của thanh niên để kịp thời khuyến khích, uốn nắn, sửa chữa” [3, tr.266]. Thanh niên và tổ chức Đoàn phải xứng đáng với vai trò là cánh tay đắc lực, là đội hậu bị đáng tin cậy của Đảng trong việc giáo dục, đồng hành, phát huy sức mạnh của tuổi trẻ, cống hiến hết mình cho sự nghiệp của Đảng, của đất nước.
2.3. Vai trò của Đoàn Thanh niên
Đoàn là hạt nhân để tập hợp, đoàn kết thanh niên, đồng thời là người trực tiếp tổ chức, giáo dục, động viên thanh niên đi theo Đảng làm cách mạng. Do vậy, Người nhấn mạnh: “Đoàn Thanh niên là cánh tay và đội hậu bị của Đảng, là người phụ trách dắt dìu các cháu nhi đồng” [8, tr.77]. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, Đoàn Thanh niên cần thường xuyên quan tâm công tác xây dựng Đoàn vững mạnh, phải củng cố tổ chức Đoàn, phải đoàn kết nội bộ chặt chẽ và phải đoàn kết rộng rãi các tầng lớp thanh niên. Người nêu rõ: “Tổ chức của Đoàn phải rộng hơn Đảng” [7, tr.47] và muốn tập hợp, thu hút đông đảo thanh niên, cần lưu ý: “Về phần mình, thì Đoàn phải nghiên cứu tìm ra nhiều hình thức và phương pháp thích hợp để đoàn kết và tổ chức thanh niên một cách rộng rãi và vững chắc, để làm tròn những nhiệm vụ mà Đảng và Chính phủ giao phó cho thanh niên” [4, tr.439].
3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC THANH NIÊN TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH HIỆN NAY
3.1. Kết quả đạt được
Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào thực tiễn thực hiện công tác thanh niên tại thành phố Hồ Chí Minh trong những năm qua đã ghi nhận những kết quả tích cực. Tập trung thực hiện hiệu quả Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” và Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 24/3/2015 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ, giai đoạn 2015 - 2030. Các cấp bộ Đoàn Thành phố nghiêm túc, kiên trì trong triển khai, thực hiện việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.
Công tác phát hiện, bồi dưỡng, tuyên dương, nhân rộng điển hình trong học tập và làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trở thành việc định kỳ, có sự chăm chút qua đó tạo động lực rèn luyện, phấn đấu trong thanh thiếu nhi Thành phố. Công tác nắm bắt tình hình, dư luận, tâm trạng và định hướng thông tin, dư luận trong thanh niên có sự chủ động, nhanh chóng hơn thông qua Tổ nắm bắt dư luận thanh niên, thành viên Tổ công tác 35, đoàn viên nòng cốt và các diễn đàn, trang mạng xã hội, các diễn đàn “Nghe thanh niên nói - Nói thanh niên nghe”, chương trình gặp gỡ, đối thoại giữa lãnh đạo cấp ủy, chính quyền với đoàn viên, thanh niên [9].
Công tác giáo dục đạo đức, lối sống được cấp Thành đến cơ sở quan tâm từ việc kiên trì định hướng ĐVTN thực hiện các giá trị mẫu hình thanh niên thành phố “Yêu nước - Khát vọng, Đạo đức - Trách nhiệm,
Tri thức - Sáng tạo, Năng động - Văn minh”, các nét tính cách đặc trưng của người dân Thành phố Hồ Chí Minh, truyền thống tốt đẹp của gia đình Việt Nam, đến việc cổ vũ các giá trị tích cực thông qua cuộc vận động “Mỗi ngày một tin tốt, mỗi tuần một câu chuyện đẹp”, chương trình “Thắp sáng ước mơ tuổi trẻ Việt Nam” và công tác tuyên dương, nhân rộng, phát huy các gương điển hình trên các lĩnh vực.
Hoạt động đồng hành với thanh niên trong học tập được triển khai gắn với thực hiện các phong trào “Sinh viên 5 tốt”, “Học sinh 3 rèn luyện”, “Học sinh 3 tốt”. Các mô hình, hoạt động cấp Thành trong tư vấn, hướng nghiệp, giới thiệu việc làm, rèn luyện tay nghề tiếp tục được duy trì, mở rộng về đối tượng, khai thác tốt các nền tảng công nghệ hỗ trợ người lao động tìm kiếm việc làm và phát huy tốt vai trò đơn vị sự nghiệp trực thuộc.
Hệ thống các câu lạc bộ, đội, nhóm kỹ năng phát triển, góp phần đa dạng hóa các sân chơi, tạo môi trường rèn luyện kỹ năng thường xuyên cho thanh thiếu nhi thành phố. Hoạt động văn hóa, văn nghệ được tổ chức ở nhiều quy mô, cấp độ, trong đó có nhiều hoạt động, chương trình có giá trị nghệ thuật, chất lượng chuyên môn và ý nghĩa giáo dục cao. Các ngày hội “Tân sinh viên”, Ngày hội “Đồng hành cùng thanh niên công nhân” cùng nhiều sân chơi, hoạt động giao lưu được tổ chức tại các trường học, khu chế xuất, khu công nghiệp, nhà máy, khu lưu trú, khu nhà trọ đã giúp cho sinh viên các tỉnh vào năm nhất, thanh niên công nhân nhanh chóng hòa nhập và thêm hiểu biết về đặc điểm, nếp sống ở Thành phố.
Công tác xây dựng Đoàn được duy trì thực hiện tốt, đảm bảo nề nếp, có sức sống từ cơ sở. Công tác cán bộ Đoàn có sự quan tâm, chăm chút, bài bản hơn trong đào tạo, tập huấn, phát huy tốt tính nêu gương. Công tác bồi dưỡng, giới thiệu đoàn viên ưu tú sang Đảng kết nạp được tập trung đầu tư. Thực hiện tốt vai trò nòng cốt chính trị và phát huy Hội Liên hiệp Thanh niên, Hội Sinh viên hình thành các mô hình, cách làm phù hợp, góp phần tăng tỷ lệ tập hợp thanh niên.
3.2. Những hạn chế, tồn tại
Phương thức tổ chức và mức độ đầu tư các giải pháp mới giữa các mảng trong công tác giáo dục chưa đồng đều, còn hạn chế giải pháp mới trong công tác giáo dục chính trị, tư tưởng và giáo dục pháp luật. Mặc dù có triển khai giải pháp để đánh giá hiệu quả các hoạt động giáo dục của Đoàn nhưng thực hiện chưa thường xuyên, chưa phát huy kết quả đánh giá để điều chỉnh phương thức chỉ đạo tổ chức hoạt động.
Một số hoạt động phong trào có nội dung, phương thức triển khai chưa đổi mới, thiếu sự chăm chút, đầu tư ở cả cấp Thành và cơ sở, từ đó làm giảm sức thu hút đối với ĐVTN. Công tác xây dựng Đoàn chưa có nhiều giải pháp, mô hình hay để đúc kết nhân rộng. Việc nâng cao chất lượng đoàn viên chưa được quan tâm đúng mức.
Chưa có sự chuyển biến rõ nét về hoạt động tại các cơ sở Đoàn còn hạn chế, khó khăn, đặc thù. Hoạt động của chi đoàn trong các đơn vị, doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước, chi đoàn khu phố, ấp có nhiều khó khăn, hạn chế. Tình trạng thiếu hụt nguồn cán bộ Đoàn các cấp, nhất là cán bộ tại các cơ quan chuyên trách diễn ra thường xuyên, dẫn đến việc thiếu ổn định trong quá trình điều hành công tác đoàn và tổ chức, thực hiện phong trào, chất lượng cán bộ đoàn nhìn chung vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ hiện nay.
3.3. Một số đề xuất giải pháp
Trong thời gian tới, nâng cao hiệu quả công tác thanh niên tại thành phố Hồ Chí Minh theo tư tưởng Hồ Chí Minh cần tập trung vào các giải pháp sau:
- Tiếp tục tập trung, triển khai hiệu quả việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Đẩy mạnh giáo dục đạo đức cách mạng, nâng cao ý thức tự giác tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, khơi dậy khát vọng cống hiến dựng xây đất nước phồn vinh, hạnh phúc của ĐVTN; chú trọng đề cao trách nhiệm nêu gương của cán bộ Đoàn, Hội, Đội.
- Chú trọng việc xây dựng và lan tỏa Không gian văn hóa Hồ Chí Minh, “làm cho văn hóa Hồ Chí Minh thấm sâu vào người dân thành phố, là nguồn sức mạnh đặc thù của con người thành phố mang tên Bác”; tập trung làm tốt 03 nội dung Học tập, làm theo Bác và nêu gương gắn với thực hiện xây dựng các giá trị mẫu hình thanh niên thành phố, xây dựng phong cách cán bộ Đoàn và việc thực hiện Chương trình Rèn luyện đoàn viên.
- Nâng cao hiệu quả việc học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, công tác tuyên truyền, học tập, quán triệt đường lối, nghị quyết, chủ trương của Đảng, của Đoàn;
- Tiếp tục triển khai thực hiện các giá trị mẫu hình mẫu thanh niên Thành phố “Yêu nước - Khát vọng, Đạo đức - Trách nhiệm, Tri thức - Sáng tạo, Năng động - Văn minh” gắn với đặc trưng, văn hóa, tính cách của con người Thành phố Hồ Chí Minh “năng động, sáng tạo, đi đầu, dám chấp nhận thử thách, nhân ái, nghĩa tình”. Phát triển văn hóa đọc, văn hóa thưởng thức, định hướng các giá trị thẩm mỹ trong thanh thiếu nhi, giới thiệu, phổ biến các tác phẩm văn học nghệ thuật có giá trị nhân văn cao đến thanh niên.
- Tiếp tục triển khai 3 phong trào hành động cách mạng: “Tuổi trẻ xung kích xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”, “Thanh niên tình nguyện”, “Tuổi trẻ sáng tạo”, tập trung thực hiện 03 chương trình đột phá, 01 chương trình trọng điểm phát triển thành phố, các mục tiêu, chỉ tiêu, nội dung quan trọng theo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Thành phố lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 - 2025 và Nghị quyết Đại hội Đảng bộ của địa phương, đơn vị đã đề ra.
- Xây dựng môi trường thân thiện, tích cực cho thanh niên rèn luyện, phát triển kỹ năng trong cuộc sống, nâng cao thể chất, đời sống văn hóa tinh thần. Chăm lo, hỗ trợ thanh niên rèn luyện và phát triển kỹ năng trong cuộc sống, nâng cao thể chất, đời sống văn hóa tinh thần.
- Đổi mới và nâng cao hiệu quả các hoạt động quốc tế thanh niên, tăng cường và mở rộng hợp tác, khai thác các nguồn lực quốc tế để triển khai phong trào thanh niên, đặc biệt là lĩnh vực tình nguyện vì cộng đồng, phát triển bền vững; tăng cường năng lực hội nhập, làm kinh tế, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cho thanh niên.
- Xây dựng Đoàn vững mạnh về tư tưởng chính trị, vững mạnh về tổ chức, trong đó tập trung nâng cao chất lượng cán bộ đoàn, chất lượng cơ sở đoàn, đoàn kết tập hợp rộng rãi các tầng lớp thanh niên. Công tác tổ chức phải chặt chẽ, đổi mới, vận dụng linh hoạt, trước hết là từ tư duy, trình độ, năng lực, phong cách cán bộ đoàn đến công tác tổ chức sinh hoạt chi đoàn và quản lý đoàn viên.
4. KẾT LUẬN
Như vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh đánh giá cao vai trò của thanh niên và để lại những tư tưởng quý giá về công tác thanh niên cho Đảng và Nhà nước ta. Trong mọi thời kỳ, mọi giai đoạn của lịch sử, tư tưởng Hồ Chí Minh luôn là “kim chỉ nam”, là ngọn hải đăng soi đường việc chăm lo, đào tạo, bồi dưỡng, phát huy vai trò của thanh niên trong sự nghiệp cách mạng. Trong những năm qua, thành phố Hồ Chí Minh đã tích cực nghiên cứu, vận dụng sáng tạo tư tưởng của Người về công tác thanh niên trong thực tiễn. Song những kết quả đạt được là chưa tương xứng với tiềm năng của lực lượng thanh niên tại thành phố Hồ Chí Minh. Do vậy, tiếp tục nghiên cứu và vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào thực tiễn nâng cao hiệu quả công tác thanh niên tại thành phố Hồ Chí Minh là tất yếu.
-----------------------------------------------------------------
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
[1]. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 5, Nxb. Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội.
[2]. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 8, Nxb. Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội.
[3]. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 9, Nxb. Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội.
[4]. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 10, Nxb. Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội.
[5]. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 11, Nxb. Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội.
[6]. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 12, Nxb. Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội.
[7]. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 13, Nxb. Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội.
[8]. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 15, Nxb. Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội.
[9]. Thành đoàn Thành phố Hồ Chí Minh (2022), Đại hội đại biểu Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Thành phố Hồ Chí Minh lần thứ XI, nhiệm kỳ 2022 - 2027, Thành phố Hồ Chí Minh.
TS. Trần Hải Hà - Học viện Cán bộ Thành phố Hồ Chí Minh
