Nghệ An: Nâng cao năng lực trợ giúp pháp lý cho đội ngũ cán bộ tư pháp

Sự kiện không chỉ là hoạt động nghiệp vụ theo kế hoạch công tác năm mà còn là bước đi chiến lược nhằm chuẩn hóa quy trình phối hợp giữa các cơ quan tiến hành tố tụng và tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý, đảm bảo mọi đối tượng như người nghèo, người yếu thế đều được thụ hưởng quyền lợi chính đáng theo quy định của pháp luật.

Thực hiện Quyết định số 1133/QĐ-BTP ngày 02/4/2025 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp, hội nghị đã quy tụ đội ngũ các đại biểu, từ đại diện các cơ quan Công an, Tòa án, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Nghệ An đến các trợ giúp viên pháp lý, người tập sự, luật sư ký hợp đồng thực hiện trợ giúp pháp lý và cán bộ tư pháp cấp xã. Sự hiện diện đầy đủ của các chủ thể tham gia vào chu trình tố tụng cho thấy tầm quan trọng của việc thiết lập một tiếng nói chung trong công tác bảo vệ quyền con người và quyền công dân. Trong bối cảnh nền tư pháp hiện đại đòi hỏi tính minh bạch và chuyên nghiệp cao, việc nâng cao năng lực cho đội ngũ này chính là "chìa khóa" để nâng cao chất lượng dịch vụ trợ giúp pháp lý trên địa bàn tỉnh Nghệ An nói riêng và cả nước nói chung.

Dưới sự dẫn dắt của Giảng viên, Tiến sĩ, Luật sư Nguyễn Văn Điệp – nguyên Phó Giám đốc Học viện Tòa án, một chuyên gia có kinh nghiệm thực tiễn phong phú, hội nghị đã đi sâu vào phân tích vai trò quyết định của cơ chế phối hợp. Ông Điệp nhấn mạnh rằng, việc cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác và kịp thời giữa Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước và các cơ quan tiến hành tố tụng không chỉ đơn thuần là quy trình hành chính, mà là yếu tố cốt lõi đảm bảo hoạt động điều tra, truy tố, xét xử được thực hiện đúng quy định. Những minh họa thực tế từ các vụ việc cụ thể đã giúp đại biểu nhận diện rõ nét hơn trách nhiệm của mình trong việc giải thích, hướng dẫn người dân tiếp cận với các dịch vụ tư pháp miễn phí của Nhà nước. Trợ giúp pháp lý, với bản chất là chính sách nhân văn của Đảng và Nhà nước, chỉ có thể phát huy tối đa hiệu quả khi mỗi cán bộ, mỗi người tiến hành tố tụng nắm chắc quy định pháp luật và thực hiện tốt công tác phối hợp ngay từ giai đoạn đầu của vụ việc.

Nội dung tập huấn đặc biệt chú trọng đến các kỹ năng thực tế trong việc nhận diện đối tượng và quy trình chuyển gửi thông tin.Tiến sĩ, Luật sư Nguyễn Văn Điệp đã dành thời gian trình bày chi tiết về các bước thông báo, hướng dẫn và xử lý thông tin giữa các cơ quan. Các đại biểu được tiếp cận với quy trình phân loại khoa học: trường hợp nào cần thông báo ngay, trường hợp nào cần xác minh thêm và các điều kiện bắt buộc phải chuyển gửi hồ sơ trực tiếp. Điều này giúp gỡ bỏ những lúng túng trong thực tế, đảm bảo không xảy ra tình trạng người dân có nhu cầu nhưng lại bị bỏ sót hoặc không được thụ hưởng dịch vụ do những rào cản về thủ tục. Việc nắm vững quy trình này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người được trợ giúp mà còn góp phần hỗ trợ đắc lực cho các cơ quan tư pháp trong việc hoàn thiện hồ sơ vụ án một cách khách quan nhất.

Một phần quan trọng của hội nghị được dành cho việc thảo luận và trao đổi trực tiếp từ thực tiễn cơ sở. Nhiều đại biểu thuộc lực lượng công an cấp xã đã chia sẻ những khó khăn thực tế khi tiếp nhận tin báo tố giác tội phạm hoặc bắt giữ người. Thực tế cho thấy, nhiều người dân không biết mình thuộc diện được trợ giúp pháp lý hoặc do tâm lý e dè nên không chủ động đề nghị. Trong những tình huống như vậy, cán bộ tư pháp phải đóng vai trò là người chủ động xác minh và giới thiệu dịch vụ. Giảng viên cùng đại diện Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Nghệ An đã trực tiếp tháo gỡ các vướng mắc, hướng dẫn cách thức xử lý cho từng tình huống cụ thể trong tố tụng hình sự, dân sự và hành chính, giúp các đại biểu tự tin hơn khi thực thi nhiệm vụ tại địa phương.

Bên cạnh kỹ năng chuyên môn, kỹ năng giao tiếp và phối hợp giữa trợ giúp viên pháp lý với các điều tra viên, kiểm sát viên và thẩm phán cũng là nội dung được quan tâm đặc biệt. Hội nghị đã phân tích sâu các nguyên tắc trong giao tiếp tư pháp, cách thức trình bày quan điểm và đề nghị thực hiện quyền, nghĩa vụ của người thực hiện trợ giúp pháp lý trong quá trình tranh tụng. Sự phối hợp nhịp nhàng, minh bạch và tôn trọng lẫn nhau giữa các bên không chỉ nâng cao hiệu quả xử lý vụ việc mà còn giảm thiểu đáng kể tình trạng khiếu nại, khiếu kiện kéo dài. Đây chính là nền tảng để tăng cường niềm tin của người dân vào hệ thống tư pháp, khẳng định cam kết của Nhà nước trong việc bảo vệ các nhóm đối tượng yếu thế, những người thường gặp nhiều rào cản nhất trong việc tiếp cận công lý.

Hội nghị tập huấn tại tỉnh Nghệ An đã khép lại với những kết quả thiết thực, trang bị cho các đại biểu một tư duy mới về công tác phối hợp liên ngành. Việc nâng cao nhận thức và kỹ năng cung cấp thông tin không chỉ là hoàn thành kế hoạch công tác, mà còn là hành động cụ thể để hiện thực hóa sự công bằng xã hội. Khi mỗi trợ giúp viên pháp lý, mỗi cán bộ tư pháp và người tiến hành tố tụng đều trở thành một mắt xích trách nhiệm, công tác trợ giúp pháp lý sẽ thực sự trở thành chỗ dựa vững chắc cho người nghèo, người có công và những đối tượng dễ bị tổn thương, góp phần xây dựng một nền tư pháp vì nhân dân phục vụ.