Vào những năm cuối của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, khi toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta bước vào giai đoạn quyết định của cuộc kháng chiến, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận thấy cách mạng chuyển biến theo hướng đặt ra yêu cầu và nội dung ngày càng cao, nhiệm vụ ngày càng nặng nề, phức tạp. Để nâng cao nhận thức chính trị cho toàn Đảng, toàn dân đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của cuộc kháng chiến kiến quốc, năm 1953, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết tác phẩm " Thường thức chính trị" gồm 50 bài viết, ký bút danh Đ.X đăng trên nhiều số báo Cứu quốc. Năm 1954, các bài viết này được Nhà xuất bản Sự thật tập hợp lại và in thành sách với tiêu đề " Thường thức chính trị" để cung cấp tài liệu học tập, tuyên truyền trong cán bộ và Nhân dân.
Tác phẩm "Thường thức chính trị" của Chủ tịch Hồ Chí Minh viết năm 1953, với cách thức trình bày cụ thể, rõ ràng, thể hiện quan điểm, tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh trên nhiều vấn đề đã trang bị cho người đọc những hiểu biết căn cốt nhất về chính trị từ vấn đề giai cấp đến vấn đề dân tộc, từ cách mạng dân tộc dân chủ đến cách mạng xã hội chủ nghĩa, từ xây dựng Đảng đến xây dựng Nhà nước, các chế độ xã hội, kinh tế và một số vấn đề khác...
Trong tác phẩm "Thường thức chính trị", Người đã làm sáng rõ vị trí, vai trò quyết định của Đảng Cộng sản với cách mạng Việt Nam.
Quan điểm, tư tưởng nhất quán xuyên suốt của chủ tịch Hồ Chí Minh, bất luận trong điều kiện, hoàn cảnh nào, cách mạng cũng phải đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, chỉ có đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng thì cách mạng mới thành công. Trong mục 31 của tác phẩm, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh đến vai trò và sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Người viết: " Có Đảng lãnh đạo, cách mạng và kháng chiến mới thắng lợi, kiến quốc mới thành công".(1)
Thực tiễn đã chứng minh, trên hành trình bôn ba tìm đường cứu nước, người thanh niên yêu nước Nguyễn Ái Quốc đã bắt gặp chủ nghĩa Mác - Lênin, từ đó đã tìm thấy con đường cứu nước đúng đắn - đưa cách mạng Việt Nam đi theo con đường cách mạng vô sản, mở đường cho cách mạng Việt Nam thoát khỏi cuộc khủng hoảng về đường lối cứu nước và phát triển mạnh mẽ, gắn phong trào cách mạng Việt Nam với phong trào cách mạng thế giới.
Trên cơ sở tiếp thu, kế thừa và vận dụng sáng tạo luận điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin: " Cách mạng vô sản chỉ có thể giành thắng lợi khi có Đảng Cộng sản, chính đảng của giai cấp công nhân lãnh đạo". Trong tác phẩm "Đường Cách mệnh", Người đặt câu hỏi: " Cách mệnh trước hết phải có cái gì? và Người đã tự trả lời: " Trước hết phải có đảng cách mệnh, để trong thì vận động và tổ chức dân chúng, ngoài thì liên lạc với các dân tộc bị áp bức và giai cấp vô sản mọi nơi. Đảng có vững cách mệnh mới thành công, cũng như người cầm lái có vững thuyền mới chạy".(2). Như vậy, ngay từ rất sớm, Nguyễn Ái Quốc đã khẳng định sự lãnh đạo của Đảng có vai trò to lớn, có ý nghĩa quyết định đối với thắng lợi của cách mạng Việt Nam.
Trong tác phẩm "Thường Thức chính trị", về vai trò lãnh đạo của Đảng một lần nữa lại được Người khẳng định: "Muốn thắng lợi, thì cách mạng phải có một đảng lãnh đạo. Đảng phải làm cho quần chúng giác ngộ vì đâu mà họ bị áp bức bóc lột; phải dạy cho quần chúng hiểu các quy luật phát triển của xã hội, để họ nhận rõ vì mục đích gì mà đấu tranh; chỉ rõ con đường giải phóng cho quần chúng, cổ động cho quần chúng kiên quyết cách mạng; làm cho quần chúng tin chắc cách mạng nhất định thắng lợi"; "Cách mạng là cuộc đấu tranh rất phức tạp. Muốn khỏi đi lạc phương hướng, quần chúng phải có Đảng lãnh đạo để nhận rõ tình hình, đường lối và định phương châm cho đúng"(3).
Có thể nói, những tri thức phổ thông nhưng quan trọng và cần thiết này đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh trình bày rất giản dị, cụ thể, rõ ràng trong Mục 31 của tác phẩm "Thường thức chính trị" không chỉ giúp cho mỗi cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân hiểu được, hiểu đúng về Đảng Cộng sản và vai trò lãnh đạo của Đảng, mà còn khẳng định Đảng chính là đội tiền phong của giai cấp và dân tộc;
Đồng thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng đối với tiến trình phát triển của cách mạng Việt Nam là duy nhất, không một tổ chức, cá nhân nào có thể thay thế được, cả trong cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân và cách mạng xã hội chủ nghĩa. Người đã khẳng định trong tác phẩm: Đảng lãnh đạo để nhận rõ tình hình, đường lối và định phương châm cho đúng; tổ chức và giáo dục nhân dân thành một đội quân thật mạnh để giành lấy chính quyền; sau khi cách mạng thắng lợi, "quần chúng vẫn cần có Đảng lãnh đạo, vì: - Dù nhân dân đã nắm chính quyền, nhưng giai cấp đấu tranh trong nước và mưu mô đế quốc xâm lược vẫn còn. - Vì phải xây dựng kinh tế, quốc phòng, văn hóa, xã hội cho nên Đảng vẫn phải tổ chức, lãnh đạo, giáo dục quần chúng, để đưa nhân dân lao động đến thắng lợi hoàn toàn" và để "cách mạng và kháng chiến mới thắng lợi, kiến quốc mới thành công"(4).
Minh chứng sinh động nhất chính là ngay từ khi mới ra đời, với đường lối, chủ trương đúng đắn, Đảng Cộng sản Việt Nam đã khẳng định được vai trò của mình; đã lãnh đạo quần chúng nhân dân tiến hành thắng lợi cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945, thành lập Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Sau thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là thắng lợi vẻ vang của hai cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc, qua đó vai trò lãnh đạo của Đảng ta tiếp tục được khẳng định rõ rệt hơn. Qua thực tế lãnh đạo các phong trào cách mạng, Đảng càng tỏ rõ phẩm chất, năng lực, uy tín cầm quyền được nhân dân tin tưởng giao phó. Đó cũng là minh chứng cho luận điểm vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Cách mạng muốn thắng lợi thì phải có một Đảng lãnh đạo. Như Người đã nhấn mạnh: "Đảng ta có cơ sở khắp cả nước, Đảng đã thu hút những người cách mạng nhất, ưu tú nhất của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của dân tộc. Đảng có chính cương, đường lối đúng. Đảng lãnh đạo toàn dân đoàn kết kháng chiến, tranh được nhiều thắng lợi"(5).
Bước vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, bảo vệ Tổ quốc và tiến hành sự nghiệp đổi mới đất nước trong bối cảnh quốc tế phức tạp, tình hình kinh tế, xã hội nước ta còn nhiều khó khăn, với sự trung thành và vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh, dưới sự lãnh đạo của Đảng với đường lối đổi mới đúng đắn, sáng tạo, Nhân dân ta đã giành được những thành tựu quan trọng, sức mạnh tổng hợp của đất nước tiếp tục được giữ vững và phát triển, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Điều đó càng khẳng định một cách sinh động và thuyết phục hơn sự đúng đắn trong thực tiễn của quan điểm Chủ tịch Hồ Chí Minh về vai trò lãnh đạo của Đảng đối với sự nghiệp cách mạng Việt Nam.
Tư tưởng và những chỉ dẫn quý báu của Chủ tịch Hồ Chí Minh về vai trò lãnh đạo của Đảng đối với cách mạng Việt Nam được nêu trong tác phẩm Thường thức chính trị là đường hướng, phương châm khoa học, cách mạng để Đảng và Nhân dân ta xây dựng Đảng của mình trở thành Đảng cách mạng, chân chính, vững mạnh, xứng đáng là người chèo lái con thuyền cách mạng nước ta đi tới thành công.
Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về con đường của cách mạng Việt Nam trong tác phẩm "Thường thức chính trị"
Với hành trang là lòng yêu nước nhiệt thành, đồng thời mang trong mình khát vọng giải phóng dân tộc, qua nhiều năm bôn ba ở nước ngoài, Nguyễn Ái Quốc đã đến với Chủ nghĩa Mác - Lênin và tìm ra con đường cách mạng đúng đắn - con đường cách mạng vô sản. Người khẳng định: "Muốn cứu nước và giải phóng dân tộc, không có con đường nào khác con đường cách mạng vô sản" (6). Việc lựa chọn con đường giải phóng dân tộc theo khuynh hướng cách mạng vô sản, thể hiện tầm nhìn chiến lược và phù hợp với xu thế thời đại, đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng của các tầng lớp nhân dân lao động.
Trong quá trình hoạt động thực tiễn và nghiên cứu lý luận, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhiều lần trình bày, làm sáng tỏ tư tưởng về con đường cách mạng Việt Nam. Trong tác phẩm "Thường thức chính trị" (1953), Người cũng nêu rõ là dưới ách thống trị của hai tầng áp bức, "nhân dân Việt Nam nhiều lần nổi lên đấu tranh, song kết quả thất bại, vì lúc đó chưa có giai cấp công nhân lãnh đạo. Từ ngày Cách mạng Nga thành công, Đảng Cộng sản Đông Dương thành lập, thì nhân dân Việt Nam tiến lên con đường giải phóng đúng đắn"(7). Đồng thời, từ luận giải về thời đại, Người khẳng định, con đường cách mạng Việt Nam phải là cách mạng dân chủ mới chứ không phải dân chủ kiểu cũ và trên cơ sở phân tích sâu sắc tính chất của xã hội Việt Nam là "thuộc địa và phong kiến", Người cũng giải thích về con đường cách mạng Việt Nam phải tiến hành qua những bước đi phù hợp: "Bước thứ nhất là đánh đổ đế quốc, đánh đổ phong kiến, thực hiện "người cày có ruộng", xây dựng chính trị và kinh tế dân chủ mới… bước thứ hai là tiến lên chủ nghĩa xã hội, tức là giai đoạn đầu của chủ nghĩa cộng sản" (8). Điều này có nghĩa, con đường phát triển tất yếu của cách mạng Việt Nam là giành độc lập dân tộc để đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội và cuối cùng là chủ nghĩa cộng sản.
Con đường phát triển của dân tộc được đề cập trong tác phẩm "Thường thức chính trị" là sự kế thừa tinh thần của Đại hội đại biểu lần thứ hai (1951) của Đảng: "Hoàn thành giải phóng dân tộc, phát triển dân chủ nhân dân, tiến tới chủ nghĩa xã hội" (9).
Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội không chỉ thể hiện sự khác nhau về chất giữa con đường cứu nước, giải phóng dân tộc của Chủ tịch Hồ Chí Minh với con đường cứu nước, giải phóng dân tộc theo hệ tư tưởng phong kiến hay hệ tư tưởng tư sản, mà còn thể hiện rõ nét sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện Việt Nam. Đảng ta khẳng định: "Trong khi giải quyết những vấn đề của cách mạng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã góp phần phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin trên nhiều vấn đề quan trọng, đặc biệt là lý luận về cách mạng giải phóng dân tộc và tiến lên chủ nghĩa xã hội ở các nước thuộc địa và phụ thuộc" (10). Sự lựa chọn con đường cách mạng Việt Nam của chủ tịch Hồ Chí Minh bắt nguồn từ sự tổng kết kinh nghiệm cách mạng thế giới, quá trình đấu tranh của nhân dân Việt Nam, sự vận dụng và phát triển sáng tạo tinh hoa nhân loại, đặc biệt là chủ nghĩa Mác - Lênin. Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội còn trở thành tư tưởng cốt lõi xuyên suốt trong triết lý phát triển xã hội của Người.
Có thể thấy, tư tưởng cốt lõi, xuyên suốt của Chủ tịch Hồ Chí Minh về con đường cách mạng Việt Nam là độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, như đồng chí Phạm Văn Đồng đã khẳng định: "Trong toàn bộ tư tưởng Hồ Chí Minh, độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội là quan điểm cơ bản nhất, là cốt lõi, là nguồn gốc, là hạt nhân chi phối hệ tư tưởng cũng như hoạt động cách mạng của Hồ Chí Minh. Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội là trục bất di, bất dịch của cách mạng Việt Nam, vững chắc như non sông đất nước Việt Nam" (11).
Ra đời cách đây hơn 70 năm, tác phẩm "Thường thức chính trị" vẫn còn vẹn nguyên giá trị cả về lý luân và thực tiễn, là cơ sở, định hướng để Đảng ta tiếp tục giữ vững và phát huy vai trò lãnh đạo; kiên định con đường cách mạng mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lựa chọn, Đảng và Nhân dân ta vững bước đi lên, quyết tâm xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đó là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân nhằm xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc như sinh thời Bác hằng mong muốn.
Lê Hải Yến
Trường chính trị tỉnh Thanh Hoá
TÀI LIỆU THAM KHẢO
(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 8, tr. 273.
(2) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 2, tr.289
(3) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 8, tr. 274.
(4) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 8, tr. 274.
(5) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 7, tr. 395.
(6) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.12, tr.30
(7), (8) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 8, tr. 254.
(9) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2001, t.12, tr. 40
(10) Đảng Cộng sản Việt Nam: Nghị quyết Bộ Chính trị về một số định hướng lớn trong công tác tư tưởng hiện nay, Lưu hành nội bộ, Hà Nội, 1995, tr.7.
(11) Phạm Văn Đồng: Những nhận thức cơ bản về tư tưởng Hồ Chí Minh, Báo Nhân dân, ngày 7/1/1998.