TNV - Theo số liệu của Cơ quan Phòng, chống Ma túy và Tội phạm của Liên Hiệp Quốc UNODC, trên thế giới hiện đang có 255 triệu người sử dụng ma túy, trong đó số người sử dụng các chất kích thích dạng amphetamine (ATS), hay còn gọi là ma túy tổng hợp chiếm 15%.
Tác hại của việc sử dụng ma túy tổng hợp
Tại Việt Nam, lượng người sử dụng ma túy tổng hợp đang có xu hướng gia tăng trong nhiều năm trở lại đây.Nếu năm 2001, số người dùng ma túy ở Việt Nam sử dụng ATS khoảng 1,5% thì tới 2016 con số này đã tăng lên xấp xỉ 10%.
Đại diện trung tâm Hỗ trợ sáng kiến Phát triển Cộng đồng (SCDI) phát biểu mở đầu Hội thảo.
Diễn giả Nguyễn Đình Đức với hơn 10 năm kinh nghiệm thực hiện các dự án can thiệp dự phòng HIV cho các nhóm dễ bị tổn thương, hiện nay anh là Trưởng nhóm Niềm tin xanh cho biết:Ngay tại Hà Nội việc sử dụng ma túy tổng hợp của nhiều bạn trẻ cũng phổ biến và dễ dàng hơn. Thậm chí, một số bạn trẻ còn có thể đặt mua ma túy tổng hợp được vận chuyển tới tận nơi. Rất nhiều bạn trẻ chưa được học, giáo dục và hiểu rõ về tác hại của các loại ma túy tổng hợp này và dễ dàng sử dụng”.
Ở mức độ sử dụng thấp, ma túy tổng hợp đem lại cảm giác tự tin, hưng phấn, dồi dào năng lượng. Người dùng cũng sẽ có nhu cầu tình dục cao hơn, điều này khiến họ dễ có các hành vi tình dục nguy cơ cao.Với mức độ sử dụng thường xuyên và liều lượng cao, người dùng sẽ gặp phải nhiều vấn đề như lo âu, kích động, tim đập nhanh, nghiến răng và một số rối loạn tâm lý khác.
Sốc ma túy đá có thể gây nhồi máu cơ tim, co giật và đột quỵ. Ma túy tổng hợp cũng gây ra nhiễu loạn các chức năng của não bộ vì thế sẽ dẫn tới những tác hại lâu dài đối với sức khỏe, tâm trí bao gồm: Lo âu, trầm cảm, suy giảm trí nhớ và khả năng đưa ra quyết định một cách tỉnh táo.
TS.Nicole Lee – Giám đốc trung tâm điều trị nghiện rượu và ma túy 360Edge (ÚC). Bà là bác sĩ tâm lý và là chuyên gia được quốc tế công nhận trong lĩnh vực điều trị nghiện cho biết: “Tỉ lệ nghiện ma túy tổng hợp không nhiều như mọi người vẫn nghĩ. Thực tế, có 10-15% người sử dụng ma túy tổng hợp có nguy cơ nghiện. Trong số người sử dụng có khoảng 70% chỉ dùng vài lần/năm và không lệ thuộc vào ma túy đá. Những người sử dụng ma túy đá với tần suất 1 tuần/ lần sẽ có nguy cơ nghiện cao hơn.
Những người nghiện ma túy đá trong thời gian dài thì lượng sử dụng sẽ liên tục tăng lên. Nếu ngưng sử dụng sức khỏe của họ gặp nhiều vấn đề bất thường. Biểu hiện chung của những người nghiện ma túy đá mất khả năng lao động, ảnh hưởng tới hoạt động hàng ngày, các mối quan hệ xã hội với mọi người xung quanh dần biến mất…”, bà cho biết thêm.
Có thể can thiệp dự phòng và điều trị
Ma túy tổng hợp gây nhiễu loạn các chức năng của não bộ. Tuy nhiên, những vấn đề này mang tính chất tạm thời và chức năng của não bộ dần được phục hồi sau khi ngưng sử dụng ma túy.Đối với nhưng người đã sử dụng trong một khoảng thời gian dài, quá trình hồi phục có thể mất đến 12-18 tháng và thậm chí hơn.
Các chuyên gia chia sẻ nhiều thông tin về việc can thiệp giảm hại, điều trị dành cho
những người sử dụng ma túy tổng hợp.
TS.Nicole Lee cho biết:“Chúng ta cần thay đổi quan điểm và phương pháp điều trị, cách cung cấp dịch vụ cho phù hợp, để có thể ứng phó với những tác dụng khác nhau của ma túy đá. Với mỗi USD đầu tư vào điều trị, cộng đồng có thể tiết kiệm được 7 USD các chi phí khác mà đáng ra phải dùng để khắc phục hậu quả do việc sử dụng ma túy tổng hợp gây ra”.
Chuyên gia Nick Veldwijk với hơn 5 năm kinh nghiệm bền vững làm việc trên toàn cầu trong lĩnh vực sức khỏe cộng đồng và phát triển bền vững, đặc biệt là làm việc với các nhóm bị lề hóa trong xã hội như người sống chung với HIV/AIDS, người sử dụng chất..., hiện anh là Quản lý khu vực Đông Nam Á của tổ chức Mainline (Hà Lan) cho biết: Can thiệp cơ bản nhất dành cho người nghiện ma túy tổng hợp là cung cấp chính xác những tác động của ma tuy đá với sức khỏe cho những người đang sử dụng. Tại Hà Lan, họ có những người chịu trách nhiệm tìm đến những người đang sử dụng ma túy đá để thông tin cho họ hiểu hơn về tác động nguy hiểm này. Đồng thời tư vấn họ những biện pháp giảm hại hoặc đưa ra hỗ trợ nếu họ có nhu cầu. Điều quan trọng nhất là kết nối người sử dụng ma túy đá với các dịch vụ y tế về sức khỏe tâm thần.
Thế nhưng người sử dụng ma túy đang gặp rất nhiều kỳ thị từ cộng đồng, họ dễ bị thuyết giảng bởi người khác và cũng sẽ không dễ tiếp thu ý kiến. Chuyên gia Nick Veldwijk cho biết, tổ chức Mainline đã xây dựng các cách tiếp cận phù hợp những người sử dụng ma túy tổng hợp để có thể cung cấp chính xác nhất các nhu cầu hỗ trợ, giảm hại dành cho người nghiện ma túy.
Theo nghiên cứu của Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phát triển cộng đồng (SCDI), phần lớn nguyên nhân dẫn tới hành vi sử dụng ma túy ở những người trẻ xuất phát từ những sang chấn tâm lý đo các trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu như: bố mẹ ly hôn, bị bạo hành, bị lạm dụng tình dục, có người thân sử dụng ma túy… Người trẻ tuổi sử dụng ma túy tổng hợp cũng có nguy cơ cơ lệ thuộc cao hơn, cũng như gặp nhiều vấn đề về sức khỏe tâm thần hơn do ở độ tuổi này não bộ vẫn đang tiếp tục phát triển và hoàn thiện cac chức năng, đặc biệt với nhóm thiếu niên. Vì thế, cần tìm hiểu rõ và hỗ trợ người trẻ giải quyết những “khúc mắc” này song song với các can thiệp, điều trị khác.
TS.Nicole Lee nhấn mạnh rằng: “Với những người không sử dụng thường xuyên ma túy tổng hợp và chưa bị lệ thuộc thì những buổi tư vấn ngắn cũng đem lại nhiều hiệu quả trong việc giảm thiểu sử dụng của họ. Bởi thế, việc tư vấn can thiệp dự phòng khá quan trọng và nên được tiếp cận với những người đang sử dụng heroin, tiêm chích ma túy do nhóm này có xu hướng sử dụng thêm các loại ma túy tổng hợp khác”.
Tóm lại, kinh nghiệm của các quốc gia trên thế giới cho thấy chưa có một giải pháp can thiệp nào thật sự hữu hiệu với người lạm dụng ATS mà cần một giải pháp tổng thể bao gồm các can thiệp về tâm lý - xã hội cũng như các liệu pháp điều trị giúp giảm các tác động không mong muốn với cả người sử dụng ATS cũng như với cộng đồng. Điều trị cho người sử dụng methamphetamine phức tạp hơn so với điều trị người sử dụng heroin do thời gian cắt cơn, phục hồi dài hơn. Tại Úc, người sử dụng sẽ thực hiện cắt cơn trong 10-14 ngày dưới hỗ trợ của y tế, sau đó hàng loạt các can thiệp về tâm lý và xã hội được cung cấp cho bệnh nhân bao gồm tư vấn cá nhân, trị liệu theo nhóm và hỗ trợ về nhà ở cũng như đào tạo nghề.
Tuy nhiên, hiện nay do kỳ thị của xã hội và quan điểm tiêu cực về người sử dụng ma túy tổng hợp nên phải mất trung bình từ 5 – 6 năm thậm chí lâu hơn khi tình trạng đã trở nên nghiêm trọng thì thường khi đó họ mới tìm đến hỗ trợ và điều trị.
B. Hạnh
