Thời gian gần đây, lãi suất huy động tại nhiều ngân hàng tăng nhanh, đặc biệt ở nhóm ngân hàng tư nhân quy mô nhỏ, với mức chào tới 7,5–8%/năm cho kỳ hạn 6–12 tháng.
Tín dụng tăng nóng
Theo Vietcap, tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống đạt 16,56% tính đến ngày 27/11/2025, mức cao hiếm thấy trong nhiều năm trở lại đây. Đáng chú ý, nhiều ngân hàng đã gần chạm trần hạn mức tín dụng được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) giao, trong khi chỉ còn số ít ngân hàng còn dư địa cho vay.
Trong bối cảnh này, Vietcap cho rằng khả năng NHNN cấp thêm hạn mức tín dụng vào giai đoạn cuối năm là không cao, buộc các ngân hàng phải chủ động cân đối nguồn vốn để đáp ứng nhu cầu giải ngân. Khi tín dụng tăng nhanh hơn huy động, áp lực lên nguồn vốn đầu vào là điều khó tránh, và lãi suất huy động trở thành công cụ trực tiếp để thu hút dòng tiền.
Thanh khoản ngắn hạn
Một nguyên nhân quan trọng khác khiến lãi suất huy động tăng mạnh là tình trạng thắt chặt thanh khoản ngắn hạn. Theo Vietcap, từ đầu tháng 10/2025, áp lực thanh khoản gia tăng rõ rệt, thể hiện qua lãi suất liên ngân hàng qua đêm tăng từ khoảng 4% lên 6–7%.
Vietcap chỉ ra ba yếu tố chính tạo sức ép lên thanh khoản hệ thống. Thứ nhất là yếu tố mùa vụ cuối năm, khi nhu cầu tín dụng của doanh nghiệp thường tăng mạnh để phục vụ sản xuất – kinh doanh. Thứ hai là khoảng cách lớn giữa tăng trưởng tín dụng và tăng trưởng huy động, khiến nhiều ngân hàng phải tìm kiếm nguồn vốn bổ sung. Thứ ba là áp lực tỷ giá vẫn hiện hữu, buộc hệ thống ngân hàng phải duy trì trạng thái thanh khoản thận trọng hơn.
NHNN điều hành linh hoạt
Trước diễn biến căng thẳng của thị trường tiền tệ, NHNN đã điều hành linh hoạt các công cụ hỗ trợ thanh khoản. Ngoài việc sử dụng kênh thị trường mở (OMO), NHNN còn triển khai thêm nghiệp vụ hoán đổi ngoại tệ (FX swap) kỳ hạn 14 ngày để giảm áp lực ngắn hạn cho hệ thống.
Đặc biệt, đầu tháng 12/2025, NHNN nâng lãi suất cho vay OMO từ 4,0% lên 4,5%/năm. Theo Vietcap, động thái này mang ý nghĩa quan trọng khi phát đi tín hiệu rằng các ngân hàng thương mại có thể điều chỉnh tăng lãi suất huy động, nhằm phản ánh đúng cung – cầu vốn trên thị trường.
Vietcap cũng nhấn mạnh, trong năm 2024, NHNN từng có động thái tương tự khi nâng lãi suất OMO trong giai đoạn áp lực thanh khoản và tỷ giá gia tăng, sau đó hạ trở lại khi điều kiện thị trường ổn định. Điều này cho thấy NHNN ưu tiên điều tiết thanh khoản ngắn hạn, thay vì siết chặt mặt bằng lãi suất một cách cứng nhắc.
Ngân hàng nhỏ đẩy lãi suất lên 7,5–8,0%/năm để hút tiền gửi
Theo báo cáo Vietcap, làn sóng tăng lãi suất huy động ban đầu được dẫn dắt bởi khối ngân hàng tư nhân, đặc biệt là các ngân hàng quy mô nhỏ, tập trung vào khách hàng bán lẻ. Tính bình quân gia quyền theo quy mô tiền gửi, lãi suất huy động tại nhóm này đã tăng khoảng 50–64 điểm cơ bản trong ba tháng gần đây.
Một số ngân hàng nhỏ như KLB, GPBank, PVComBank, BVB hay SGB thậm chí chào lãi suất 7,5–8,1%/năm cho kỳ hạn 6–12 tháng, thường đi kèm các chương trình ưu đãi dành cho nhóm khách hàng chọn lọc. Đây được xem là mức lãi suất đủ hấp dẫn để cạnh tranh dòng tiền trong bối cảnh thanh khoản căng thẳng.
Ngân hàng quốc doanh nhập cuộc, nhưng vẫn giữ mặt bằng thấp
Đáng chú ý, khối ngân hàng thương mại nhà nước (Vietcombank, BIDV, VietinBank) cũng đã chính thức điều chỉnh tăng lãi suất huy động sau thời gian dài giữ ổn định từ giữa năm 2023. Theo Vietcap, các ngân hàng này đã tăng khoảng 50 điểm cơ bản lãi suất huy động niêm yết trên hầu hết các kỳ hạn.
Theo đó, lãi suất tiền gửi kỳ hạn 12 tháng của VCB, BIDV và CTG tăng từ 4,6–4,7% lên khoảng 5,2%/năm. Dù tăng, Vietcap cho rằng mặt bằng lãi suất này vẫn thấp hơn 30–40 điểm cơ bản so với đáy giai đoạn COVID-19 và thấp hơn khoảng 160 điểm cơ bản so với mức trước dịch, cho thấy chính sách tiền tệ nhìn chung vẫn mang tính hỗ trợ cho nền kinh tế.
Áp lực tăng lãi suất trong tầm kiểm soát
Theo Vietcap, bên cạnh việc tăng lãi suất huy động, các ngân hàng đang đa dạng hóa nguồn vốn thông qua phát hành trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi, huy động vốn quốc tế và các kế hoạch tăng vốn cổ phần. Ví dụ, MBBank gần đây đã huy động thành công khoản vay hợp vốn xanh 500 triệu USD, được các tổ chức quốc tế đăng ký vượt mức.
Vietcap đánh giá áp lực tăng lãi suất huy động hiện tại vẫn trong tầm kiểm soát và mang tính ngắn hạn. NHNN được kỳ vọng sẽ tiếp tục duy trì lập trường chính sách tiền tệ nới lỏng để hỗ trợ mục tiêu tăng trưởng GDP 10% năm 2026. Theo xu hướng lịch sử, căng thẳng thanh khoản thường hạ nhiệt từ tháng 3, sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán.
Tuy vậy, Vietcap cũng lưu ý trong ngắn hạn, biên lãi ròng (NIM) của ngành ngân hàng vẫn chịu áp lực do chi phí vốn tăng. Dù vậy, tổ chức này kỳ vọng NIM có thể tạo đáy trong năm 2025 và dần ổn định hoặc cải thiện nhẹ trong năm 2026, nhờ nhu cầu tín dụng duy trì tích cực và chất lượng tài sản được cải thiện.
Anh Mai