Nhạc Taylor Swift đại hạ giá: Từ nghìn tỷ hoá hư không khiến “ông trùm” giải trí thua đậm

Nửa đầu năm nay, 6 album làm nên tên tuổi của siêu sao hàng đầu Taylor Swift bao gồm Taylor Swift (2006), Fearless (2008), Speak Now (2010), Red (2012), 1989 (2014) và Reputation (2017) được ghi nhận rớt giá “thảm hại”. Trong đó, 1989 huyền thoại đã sụt giảm tới 56,4% lượt stream và 67,8% lượt mua nhạc; khá khẩm nhất là Speak Now cũng sụt giảm tới 40% lượt stream và mua nhạc. Liệu đây có phải cuộc suy thoái giá trị âm nhạc lớn nhất của làng phát hành nhạc thế giới?

Vì sao các album đình đám của Taylor Swift mất giá kinh khủng?

Sự việc bắt đầu từ vụ tranh chấp gay gắt dẫn đến “thù không đội trời chung” giữa Taylor Swift - nữ ca sĩ quyền lực hàng đầu thế giới và Nhà quản lý âm nhạc Scooter Braun vào năm 2019. Cụ thể, năm 2019, Braun thu mua Big Machine Records - hãng thu âm chủ quản của Taylor vào thời điểm đó và giữ quyền định đoạt với sáu album đầu tay của nữ nghệ sĩ. Theo nhiều nguồn tin, Braun đã “đi đêm” để bí mật bán quyền sở hữu bản chính thức (master) của loạt album đình đám trong sự nghiệp của Taylor gồm Taylor Swift, Fearless, Speak Now, Red, 1989, Reputation cho “ông trùm” Shamrock Holdings - Quỹ tư nhân thuộc sở hữu của Disney. 300 triệu USD doanh thu của các album này cũng không hề được chia phần cho nữ nghệ sĩ.

Câu chuyện càng thêm phần nghiêm trọng khi Taylor Swift cáo buộc Big Machine và Braun ngăn cản cô sử dụng các bài hát cũ tại các giải thưởng âm nhạc và phim tài liệu, cũng như có hành vi phát hành trái phép những ca khúc này bằng nhiều hình thức khác nhau. Để đáp trả việc bất bình khi Big Machine liên tục đưa ra các điều khoản bất lợi để ngăn cản quyền tái sử dụng ca khúc của chính mình, Taylor Swift tuyên bố sẽ phát hành các bản thu mới cho các album này, gọi là Taylor’s version, cũng như thông cáo rộng rãi chỉ cấp quyền sử dụng âm nhạc cho các bản thu mới.

Và khi Taylor’s version của các album 1989, Speak Now, Red, Fearless được tung ra, các album gốc hiện thuộc sở hữu của Shamrock đã hứng chịu hậu quả từ cơn bão đấu tranh của Taylor Swift và Swifties (fandom của Taylor).

“Ông trùm” giải trí lỗ nặng khi hứng chịu cuộc khủng hoảng giá trị âm nhạc chưa từng có

Trước khi cuộc đại hạ giá các album bản master mang thương hiệu Taylor Swift diễn ra, Scooter Braun được mệnh danh là “ông trùm” giải trí US-UK với tư cách là nhà quản lý âm nhạc cho những tên tuổi đình đám nhất như Ariana Grande, Justin Bieber, Demi Lovato, J Balvin,... Anh cũng từng góp mặt trong danh sách Time 100 vào năm 2013, xuất hiện trên trang bìa Billboard cùng năm cũng như đạt nhiều giải thưởng trong lĩnh vực Âm nhạc Quốc tế cho hoạt động quản lý và sản xuất âm nhạc cùng các ngôi sao của mình.

Cuộc chuyển nhượng sáu album làm nên tên tuổi nữ ca sĩ hàng đầu thế giới Taylor Swift với Shamrock Holdings mang đến lợi nhuận khổng lồ cho Braun vào thời điểm đó. Song hậu quả của việc chọc giận nghệ sĩ quyền năng bậc nhất cùng fandom đoàn kết bậc nhất có vẻ đã khiến Braun thua đau nặng nề. Chuyên trang Music Business Worldwide gọi đây là “đòn tài chính chí mạng” với Shamrock Holdings và Braun, trong khi Rolling Stone chứng minh thắng lợi tuyệt đối về doanh số vật lý lẫn lượt stream trên nền tảng kỹ thuật số của các album thuộc Taylor’s Version.

Trong tuần đầu tiên phát hành, 1989 (Taylor’s Version) đã hạ gục chính bản master của mình khi đạt hơn 368 triệu lượt nghe tại Mỹ, cao hơn 1,329% so với thành tích bản gốc đạt được trong cùng khoảng thời gian (số liệu của Music Business Worldwide). Câu chuyện tương tự cũng diễn ra giữa Speak Now (Taylor’s Version) khi trong tuần đầu phát hành, album này góp phần đẩy bản master Speak Now giảm hẳn 40% doanh thu và giảm tiếp 59% trong tuần tiếp theo. Red (Taylor’s Version) cũng thắng lớn với 962 triệu lượt stream trong năm 2022, trong khi bản gốc giảm mạnh 41% lượt stream trong cùng năm (theo FADER).

Chiến lược đối kháng thông minh của Taylor Swift cùng "hậu phương" Swifties vững mạnh

Chiến lược của “Rắn Chúa” trên hành trình đòi lại quyền lợi cho những đứa con tinh thần của bản thân không hề tầm thường, khi cô nắm được những thế mạnh mình có thể triển khai và tận dụng sức ảnh hưởng của thương hiệu Taylor Swift trên thị trường âm nhạc quốc tế.

Trước tiên, Taylor công khai từ chối cấp phép sử dụng các bản master trong mọi hình thức quảng cáo, phim ảnh, TV show nếu các bản thu này mang lại lợi nhuận cho Braun hoặc một bên thứ ba mà Taylor không chấp nhận. Đòn đánh này khiến Shamrock Holdings rơi vào thế bị động nặng nề, khi họ là bên chi tiền để sở hữu bản quyền của các ca khúc đình đám nhất như Shake it off, Style, Love Story, Blank Space, I Know You Were Trouble, Red,... nhưng lại không thể khai thác doanh thu theo hình thức nhạc thương mại khi các thương hiệu quảng cáo, hãng phim ảnh đều tránh sử dụng các bản thu này.

Bên cạnh đó, sự ủng hộ hết mình của Swifties dành cho thần tượng cũng đóng góp không hề ít nhằm lật đổ các động thái “ngang ngược” của Braun, Big Machine với bản quyền của những ca khúc gắn liền với tên tuổi “công chúa nhạc đồng quê” từ những ngày đầu sự nghiệp.

Khi các Taylor’s Version được tung ra trên các nền tảng mạng xã hội, Swifties đồng loạt ngưng stream bản gốc và tập trung đẩy mạnh cho các bản tái thu âm. Những người hâm mộ có điều kiện cũng không bỏ qua việc mua lại album vật lý, đồng thời xây dựng các chiến dịch truyền thông trên X (Twitter), Facebook, Instagram, Youtube, Spotify,... nhằm ủng hộ quyền nghệ sĩ của Taylor Swift cùng các đồng nghiệp. Nỗ lực của những khán giả trung thành, những người hâm mộ nhiệt tình nhất đã hỗ trợ tích cực cho Taylor trên con đường “xóa sổ” quyền lợi của hãng chủ quản bản album gốc.

Theo phân tích của Music Business Worldwide, Shamrock Holdings giờ đang nắm giữ một “tiêu sản” đúng nghĩa - khi sáu album được đưa vào hàng huyền thoại của giới âm nhạc, giờ mang đậm giá trị về mặt nghệ thuật, song đã chính thức vô giá trị từ góc độ kinh doanh thương mại.

Biểu đồ giá trị tuột dốc không phanh của các album master Taylor Swift đã gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh cho các nhà chủ quản bản quyền âm nhạc trên toàn thế giới. Rằng việc nắm giữ bản quyền pháp lý đôi khi không khiến cho nhà sản xuất, hãng đĩa trở thành người ngự trị trong mối quan hệ với nghệ sĩ. Ngược lại, nghệ sĩ và khán giả mới chính là bên khẳng định giá trị cả về tinh thần lẫn thương mại của các sản phẩm âm nhạc chân chính.

P.Trinh