Do vậy, nghiên cứu những giải pháp cơ bản bồi dưỡng năng lực chỉ huy, quản lý cho cán bộ kiêm chức ở Hệ Đào tạo sau đại học tại các Học viện, Nhà trường trong quân đội hiện nay có ý nghĩa rất quan trọng.
1. Đặt vấn đề
Hệ Đào tạo sau đại học, tại Học viện, Nhà trường trong quân đội là nơi quản lý, giáo dục, rèn luyện học viên để trở thành các cán bộ trong quân đội có trình độ sau đại học, đáp ứng sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Hoạt động bồi dưỡng năng lực chỉ huy, quản lý cho cán bộ kiêm chức ở các lớp học viên tại Hệ Đào tạo sau đại học, bảo đảm cho họ có đủ phẩm chất, năng lực, trình độ, trách nhiệm, uy tín, hiệu quả chỉ huy, quản lý đảm đương tốt nhiệm vụ được giao đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của đơn vị. Vì vậy, nghiên cứu, làm rõ những giải pháp cơ bản bồi dưỡng năng lực chỉ huy, quản lý cho cán bộ kiêm chức ở Hệ Đào tạo sau đại học, tại các Học viện, Nhà trường trong quân đội hiện nay có vị trí, ý nghĩa, vai trò rất lớn, góp phần xây dựng đơn vị hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.
2. Nội dung nghiên cứu
Bồi dưỡng năng lực chỉ huy, quản lý cho cán bộ kiêm chức ở Hệ Đào tạo sau đại học là một quá trình có mục đích, được thực hiện theo kế hoạch cụ thể, bao gồm tổng thể các chủ trương, nội dung, phương pháp và biện pháp tiến hành do Đảng ủy, chỉ huy đơn vị, cấp ủy, chi bộ, các tổ chức và lực lượng liên quan tổ chức thực hiện. Hoạt động này gắn kết chặt chẽ với việc tự học, tự phấn đấu của mỗi cán bộ kiêm chức, nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ có đủ phẩm chất chính trị, năng lực chuyên môn, trình độ nghiệp vụ, tinh thần trách nhiệm, uy tín và hiệu quả công tác cao, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ theo mục tiêu yêu cầu đào tạo.
Những năm qua, Đảng ủy, chỉ huy Hệ Đào tạo sau đại học tại các Học viện, Nhà trường trong quân đội đã rất coi trọng việc bồi dưỡng năng lực chỉ huy, quản lý cho cán bộ kiêm chức ở Hệ Đào tạo sau đại học. Thực tiễn cho thấy, phần lớn cán bộ kiêm chức luôn phát huy tốt trách nhiệm, có quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ, chức trách ở mức độ cao nhất. Luôn nêu cao ý thức tổ chức kỷ luật, chấp hành nghiêm pháp luật Nhà nước, điều lệnh, điều lệ, chế độ quy định, là tấm gương trong đơn vị cho học viên noi theo, tích cực tự giác trong học tập, tu dưỡng, rèn luyện. Tuy nhiên, thời gian qua dưới tác động của nhiều nguyên nhân (cả khách quan và chủ quan) nên việc bồi dưỡng năng lực chỉ huy, quản lý cho cán bộ kiêm chức có thời điểm, có nơi chất lượng, hiệu quả chưa cao, chưa thực sự đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học ngày càng phát triển của Hệ Đào tạo sau đại học nói riêng và Học viện, Nhà trường trong quân đội nói chung. Nội dung, hình thức bồi dưỡng năng lực chỉ huy, quản lý cho cán bộ kiêm chức có thời điểm, có nơi chưa thật sự bài bản, chưa có chiều sâu. Mức độ chuyển biến về năng lực chỉ huy, quản lý của cán bộ kiêm chức và kết quả hoàn thành nhiệm vụ có thời điểm, có đơn vị chưa rõ rệt...Vì vậy trong thời gian tới, để bồi dưỡng năng lực chỉ huy, quản lý cho cán bộ kiêm chức ở Hệ Đào đào tạo sau đại học tại các Học viện, Nhà trường trong quân đội hiện nay, cần chú trọng thực hiện đồng bộ một số giải pháp sau:
Một là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các tổ chức, các lực lượng trong việc bồi dưỡng năng lực chỉ huy, quản lý cho cán bộ kiêm chức
Đây là giải pháp quan trọng hàng đầu bởi xuất phát từ lý luận nhận thức chỉ rõ: Nhận thức là cơ sở của hoạt động, có nhận thức đúng mới hành động đúng. Thực tiễn trong những năm qua, mặc dù Hệ Đào tạo sau đại học tại các Học viện, Nhà trường trong quân đội đã có nhiều biện pháp trong xây dựng cán bộ kiêm chức, nhưng thực tế nhận thức về vai trò, trách nhiệm cán bộ kiêm chức có thời điểm chưa thực sự sâu sắc. Yêu cầu đối với học viên đào tạo sau đại học rất toàn diện, chính vì vậy càng đặt ra yêu cầu cao hơn đối với cán bộ kiêm chức. Cùng với sự nỗ lực phấn đấu vươn lên của chính mỗi cán bộ kiêm chức, cần phải có sự quan tâm đúng mức của Đảng ủy, chỉ huy Hệ, sự nhận thức đúng đắn của học viên, của các cấp ủy, chi bộ về công tác bồi dưỡng năng lực chỉ huy, quản lý cho cán bộ kiêm chức hiện nay.
Hai là, thường xuyên làm tốt công tác kiện toàn cán bộ kiêm chức.
Việc lựa chọn, bố trí, sử dụng cán bộ kiêm chức phù hợp sẽ bảo đảm cho công tác bồi dưỡng, nâng cao năng lực chỉ huy, quản lý cho cán bộ kiêm chức có hiệu quả, đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ. Để thực hiện tốt giải pháp này, trước hết cần nghiên cứu nắm chắc chất lượng học viên đầu vào, lựa chọn các đồng chí có phẩm chất chính trị vững vàng, đạo đức tốt, lối sống trong sạch lành mạnh; có tuổi đời, tuổi quân, cấp bậc, chức vụ và kinh nghiệm quản lý, chỉ huy ở các đơn vị; kết quả thi đầu vào, năng lực, trình độ, uy tín. Bên cạnh đó Đảng ủy, Chỉ huy và cấp ủy, chi bộ các cấp theo sự phân công làm tốt công tác quản lý, đánh giá chính xác chất lượng đội ngũ cán bộ và từng người. Trên cơ sở đó thường xuyên kiện toàn cán bộ kiêm chức đủ phẩm chất và năng lực hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ. Tiến hành đề bạt, bổ nhiệm cán bộ kiêm chức bảo đảm đúng nguyên tắc, thay thế kịp thời những cán bộ không đảm đương được nhiệm vụ, kiên quyết miễn nhiệm những cán bộ kiêm chức kém về phẩm chất, năng lực, thiếu tinh thần trách nhiệm, uy tín thấp, hiệu lực lãnh đạo, chỉ huy, quản lý không đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ.
Ba là, thực hiện có hiệu quả nội dung bồi dưỡng năng lực quản lý, chỉ huy cho cán bộ kiêm chức.
Năng lực quản lý, chỉ huy của cán bộ kiêm chức có vai trò rất quan trọng, là cơ sở để cán bộ hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ. Nội dung bồi dưỡng năng lực quản lý, chỉ huy cho cán bộ kiêm chức tập trung vào bồi dưỡng về khoa học quản lý con người, nhất là khoa học tâm lý. Bồi dưỡng kinh nghiệm trong phán đoán, nghiên cứu, nhận biết nhân cách học viên, nhất là về những đặc điểm cá nhân riêng biệt, như cảm xúc, tình cảm, thể chất, khí chất, thói quen hành vi...Bồi dưỡng cho cán bộ có trình độ quản lý, lưu trữ và nghiên cứu tổng hợp, phân loại, bổ sung lịch sử chính trị của học viên. Bồi dưỡng nâng cao trình độ quản lý học viên thực hiện nhiệm vụ giáo dục và đào tạo, kỹ năng điều hành huấn luyện, nhất là kỹ năng tổ chức giờ tự học tại đơn vị. Bồi dưỡng kỹ năng tổ chức các hoạt động phương pháp; xây dựng kế hoạch hoạt động ngoại khóa, tổ chức hoạt động thi đua; phân loại học lực, kỹ năng quản lý kỷ luật, xây dựng chính quy....Bên cạnh đó, cần kết hợp bồi dưỡng năng lực quản lý, chỉ huy với bồi dưỡng phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ kiêm chức. Trong di chúc Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: "Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư" [1]. Để có năng lực quản lý, chỉ huy học viên tốt, cần phải có phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống trong sạch, lành mạnh, thật sự là tấm gương để học viên noi theo. Thực tế hành động của cán bộ quản lý học viên là mệnh lệnh không lời đối với học viên. Năng lực và phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống cũng chính là mối quan hệ giữa "đức" và "tài" trong nhân cách người cán bộ. Chính phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống là thành tố quan trọng của năng lực quản lý, chỉ huy học viên. Đây là vấn đề có tính nguyên tắc, vừa là yêu cầu bức thiết, vừa là giải pháp quan trọng hiện nay.
Bốn là, kết hợp chặt chẽ giữa bồi dưỡng và tự bồi dưỡng năng lực chỉ huy, quản lý cho cán bộ kiêm chức
Đối với công tác bồi dưỡng, phải lấy tiêu chuẩn cán bộ kiêm chức ở Hệ Đào tạo sau đại học để làm căn cứ chương trình, nội dung bồi dưỡng cán bộ kiêm chức. Tập huấn bồi dưỡng chủ yếu về nghiệp vụ công tác lãnh đạo, chỉ huy, quản lý, các kiến thức và kỹ năng thực hành công tác lãnh đạo, chỉ huy, quản lý, công tác Đảng, công tác chính trị phù hợp với đối tượng học viên ở Hệ Đào tạo sau đại học. Về phương thức bồi dưỡng phải lấy việc bồi dưỡng tại Học viện, Nhà trường và rèn luyện thông qua thực tiễn lãnh đạo, chỉ huy, quản lý tại lớp học viên là hình thức chủ yếu. Trong đó, cần đặc biệt quan tâm đến hình thức cấp trên bồi dưỡng cho cấp dưới.
Đối với cơ quan chính trị phối hợp với Phòng đào tạo, phòng sau đại học, phòng tham mưu hành chính và các cơ quan, lực lượng khác, hàng năm có kế hoạch tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ công tác Đảng, công tác chính trị, công tác quản lý, giáo dục, công tác hành chính quân sự cho đội ngũ cán bộ kiêm chức trong toàn đơn vị. Tập trung vào công tác xây dựng đảng, công tác kiểm tra, công tác tư tưởng và những vấn đề còn chưa thống nhất hoặc các hoạt động hiệu quả chưa cao; những nội dung trong Quy chế giáo dục, đào tạo liên quan trực tiếp đến người học và các đơn vị quản lý học viên và những nội dung liên quan đến xây dựng chính quy, duy trì kỷ luật theo quy định của Học viện, Nhà trường. Đối với Đảng ủy, Chỉ huy Hệ Đào tạo sau đại học cần xây dựng kế hoạch bồi dưỡng cho cán bộ kiêm chức phù hợp với điều kiện thực tế. Thực hiện tốt việc cán bộ Hệ, trực tiếp bồi dưỡng cho cán bộ kiêm chức thông qua sinh hoạt, hội họp, giao ban…Trong đó, cần tăng cường bồi dưỡng cách hoạt động phương pháp và các nội dung về phương pháp, kỹ năng, kinh nghiệm lãnh đạo, chỉ huy, quản lý lớp.
Đối với công tác tự bồi dưỡng: phải giáo dục, quán triệt để cán bộ kiêm chức nhận thức đúng về nhiệm vụ, chức trách được giao, trên cơ sở đó phát huy vai trò của từng cán bộ trong tự học tập, rèn luyện, phấn đấu vươn lên, đủ sức hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao. Mỗi cán bộ kiêm chức phải có kế hoạch tự học, tự bồi dưỡng những vấn đề liên quan đến nhiệm vụ, chức trách của mình trên cơ sở đó, cần tập trung vào kỹ năng lãnh đạo, kỹ năng tiến hành công tác Đảng, công tác chính trị, kỹ năng, năng lực quản lý, chỉ huy, duy trì, điều hành mọi hoạt động của tập thể lớp và phương pháp tác phong công tác. Quá trình tự học không chỉ trên sách vở, trên giảng đường, qua tập huấn, bồi dưỡng của cấp trên mà còn phải thông qua hoạt động thực tiễn lãnh đạo, chỉ huy, quản lý lớp. Trong tự học phải phát huy tính chủ động, sáng tạo, phải thường xuyên tổng kết, rút kinh nghiệm, kiên quyết đấu tranh với tư tưởng thỏa mãn, dừng lại.
Năm là, phát huy sức mạnh tổng hợp trong việc bồi dưỡng năng lực chỉ huy, quản lý cho cán bộ kiêm chức ở Hệ Đào tạo sau đại học
Chất lượng của cán bộ kiêm chức là tổng hợp của nhiều yếu tố; vì vậy, muốn bồi dưỡng năng lực lãnh đạo, chỉ huy, quản lý cho cán bộ kiêm, phải phát huy trách nhiệm của mọi tổ chức, mọi lực lượng. Trước hết Đối với Đảng ủy, chỉ huy Hệ và các cấp ủy, chi bộ phải thường xuyên bồi dưỡng đường lối, chủ trương của đảng, tình hình nhiệm vụ cách mạng, nhiệm vụ quân đội, nhiệm vụ Học viện, Nhà trường và nhiệm vụ của Hệ Đào tạo sau đại học cho cán bộ kiêm chức. Các chủ trương, biện pháp xây dựng cán bộ kiêm chức phải thường xuyên được đề ra và được tổ chức triển khai thực hiện chặt chẽ, thống nhất, có hiệu quả.
Đối với chỉ huy các cấp, phải bám sát các chủ trương, biện pháp lãnh đạo của Đảng ủy chủ động xây dựng kế hoạch, tổ chức bồi dưỡng cho cán bộ kiêm chức. Thường xuyên đưa cán bộ kiêm chức vào thử thách, rèn luyện qua các hoạt động thực tế theo chức trách, nhiệm vụ, đồng thời tăng cường công tác kiểm tra, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ, kịp thời rút kinh nghiệm, qua đó góp phần nâng cao phẩm chất, năng lực cho cán bộ kiêm chức. Chỉ huy các cấp, phải có kế hoạch và khuyến khích cho cán bộ kiêm chức tích cực học tập, rèn luyện, tu dưỡng, phấn đấu nắm vững kiến thức, nâng cao trình độ năng lực mọi mặt. Đồng thời, tăng cường bồi dưỡng, kiểm tra việc thực hiện chức trách của từng cán bộ kiêm chức, đề ra yêu cầu cao đối với họ trong lãnh đạo, chỉ huy, quản lý và tổ chức thực hiện nhiệm vụ giáo dục đào tạo, thực hiện các chế độ nền nếp, xây dựng chính quy và rèn luyện phương pháp, tác phong công tác của người cán bộ, bảo đảm cho họ hoàn tốt chức trách nhiệm vụ.
Đối với Hội đồng quân nhân phải thường xuyên tham gia đóng góp ý kiến cho cán bộ kiêm chức, đồng thời có trách nhiệm giám sát hoạt động của đội ngũ cán bộ, kịp thời tham mưu cho Đảng ủy, chỉ huy hệ những thông tin có giá trị về phẩm chất, năng lực của từng cán bộ, làm cơ sở cho Đảng ủy đánh giá đầy đủ, chính xác về cán bộ kiêm chức. Bên cạnh đó Hội đồng quân nhân phải thực hiện tốt chức năng của mình, phát huy tốt dân chủ về chính trị, quân sự, kinh tế đời sống. Chính việc thực hiện tốt chức năng của hội đồng quân nhân sẽ có tác dụng mạnh mẽ tới kết quả thực hiện các nhiệm vụ trong đơn vị, qua đó góp phần bồi dưỡng năng lực lãnh đạo, chỉ huy, quản lý của cán bộ kiêm chức.
Đối với các lực lượng khác trong Học viện, Nhà trường. Trên cơ sở nắm vững chủ trương, biện pháp xây dựng đội ngũ cán bộ của cấp trên, cơ quan các cấp cần cụ thể hóa các yêu cầu về phẩm chất, năng lực của cán bộ kiêm chức ở từng cương vị. Từ đó hướng dẫn cho các đơn vị về công tác xây dựng, bồi dưỡng năng lực quản lý, chỉ huy cho cán bộ kiêm chức. Nghiên cứu, đề xuất và hướng dẫn thực hiện các chính sách đối với cán bộ kiêm chức đúng với quy định và phù hợp với yêu cầu giáo dục, đào tạo. Có kế hoạch để phối hợp với các ban ngành để tập huấn, bồi dưỡng. Bên cạnh đó, cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các quy chế, quy định liên quan đến chức trách, nhiệm vụ, chế độ tiêu chuẩn, quyền lợi của cán bộ kiêm chức phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ và đặc điểm tình hình đơn vị. Đối với khoa, giáo viên và các lực lượng khác cần quan tâm tạo điều kiện cả về vật chất, tinh thần để cán bộ kiêm chức yên tâm công tác, hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao.
3. Kết luận
Trong những năm tới, yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng có sự phát triển, đặt ra yêu cầu ngày càng cao đối với công tác giáo dục, đào tạo học viên sau đại học tại các Học viện, Nhà trường trong quân đội. Do vậy, việc phát huy tốt trách nhiệm của cán bộ kiêm chức ở Hệ Đào tạo sau đại học, đồng thời việc bồi dưỡng năng lực chỉ huy, quản lý cho cán bộ kiêm chức cần phải được đặc biệt quan tâm. Công tác bồi dưỡng năng lực chỉ huy, quản lý cho cán bộ kiêm chức phải được tiến hành một cách có kế hoạch, phù hợp nhằm bảo đảm cho cán bộ kiêm chức vững vàng về chính trị, tiêu biểu về phẩm chất, có trình độ, kiến thức, năng lực ngang tầm với yêu cầu nhiệm vụ. Muốn đạt được các yêu cầu đó, một mặt các Học viện, Nhà trường phải có những giải pháp đồng bộ và có tính khả thi, mặt khác chính cán bộ kiêm chức cũng phải nỗ lực phấn đấu không ngừng để nâng cao năng lực lãnh đạo, chỉ huy, quản lý, có phương pháp, tác phong công tác tốt, lãnh đạo, chỉ huy lớp học viên hoàn thành tốt nhiệm vụ, góp phần vào thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của đơn vị.
Đại úy Đinh Xuân Toàn - Thiếu tá Bùi Văn Minh
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
Tài liệu tham khảo:
[1]. Hồ Chí Minh toàn tập, tập 15, "di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh " (1969), Nxb CTQG, Hà Nội, 2011, tr.622.
[2]. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập I, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021.
[3]. Quân ủy Trung ương (2022), Nghị quyết về đổi mới công tác giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng quân đội trong tình hình mới, số 1657-NQ/QUTW, ngày 20/12/2022, Hà Nội