Phát hiện bất ngờ giữa công trường xây dựng
Năm 2021, các nhà khảo cổ học đã tiến hành một cuộc khảo sát định kỳ tại một công trường xây dựng gần thành phố Ganzhou, Trung Quốc, và phát hiện được sáu quả trứng khủng long vô cùng nhỏ và gần như hoàn chỉnh. Phát hiện này đã giúp nhóm nghiên cứu có cơ hội hiếm hoi tìm hiểu về các loài khủng long chưa từng được biết đến trước đây từ thời kỳ cuối kỷ Phấn trắng, khoảng 80 triệu năm trước.
Những quả trứng này được ghi nhận có chiều dài ngắn nhất là 1,1 inch (2,9 cm), phá vỡ kỷ lục trước đây về trứng khủng long nhỏ nhất, vốn được tìm thấy tại Nhật Bản và dài 1,8 inch (4,5 cm). Những quả trứng nhỏ bé này thuộc về một loài khủng long chân thú không phải chim chưa từng được phát hiện trước đây, mà các nhà khoa học đã đặt tên là Minioolithus ganzhouensis. Phát hiện này không chỉ gây chú ý vì kích thước của trứng mà còn vì độ bảo tồn hoàn hảo của các vỏ trứng hóa thạch, với lớp vỏ gần như còn nguyên vẹn dưới lớp kính hiển vi điện tử.
Minioolithus ganzhouensis là loài khủng long thuộc nhóm theropod không phải chim, được phát hiện trong một tổ trứng gần như nguyên vẹn tại một công trường xây dựng ở Ganzhou, Trung Quốc vào năm 2021. Các nhà khoa học đã sử dụng kỹ thuật quang phổ electron và kỹ thuật phân tán electron ngược để nghiên cứu cấu trúc vi mô của trứng mà không làm hại chúng.
Phân tích chi tiết qua kính hiển vi
Trong suốt ba năm phân tích tỉ mỉ, nhóm nghiên cứu từ Đại học Khoa học Địa chất Trung Quốc đã sử dụng các công nghệ hiện đại như kính hiển vi điện tử và nhiễu xạ ngược electron để tìm hiểu sâu hơn về cấu trúc bên trong những quả trứng. Phân tích cho thấy cấu trúc vỏ trứng có hai lớp, khác biệt so với trứng của loài chim, vốn có ba lớp. Điều này cho thấy rằng Minioolithus ganzhouensis không phải là tổ tiên của các loài chim hiện đại, mà thuộc về nhóm khủng long chân thú không phải chim, như Tyrannosaurus rex.
Bên cạnh đó, cấu trúc của vỏ trứng còn xuất hiện một đặc điểm kỳ lạ là các hoa văn vi mô giống phân đoạn giun và nhiều túi chất lỏng nhỏ, giúp phân biệt chúng với nhóm trứng Ovaloolithus đã biết từ trước. Theo các nhà nghiên cứu, điều này có thể cho thấy loài khủng long đẻ trứng Minioolithus ganzhouensis có sự đa dạng trong họ hàng của theropod cuối kỷ Phấn trắng, giúp hé lộ thêm về hệ sinh thái của loài này.
Trứng khủng long nhỏ nhất trước đây của Parvoblongoolithus jinguoensis, được tìm thấy vào năm 2014.
Khủng long chân thú và những bí ẩn về tổ của Minioolithus ganzhouensis
Những quả trứng mới được phát hiện đã thu hút sự chú ý vì kích thước nhỏ hơn so với những quả trứng khủng long khác cùng thời kỳ. Các nghiên cứu trước đó cho thấy trứng khủng long chân thú có thể có kích thước từ 5,4 inch (13,7 cm) của loài khủng long mỏ vịt nhỏ, đến 5,9 inch (15 cm) của loài khủng long titanosaur. Mặc dù vậy, các nhà nghiên cứu hiện vẫn chưa biết liệu những quả trứng nhỏ bé này có phát triển thành loài khủng long khổng lồ hay không, bởi trong tự nhiên, kích thước trứng không phải lúc nào cũng tỷ lệ thuận với kích thước của loài trưởng thành.
Các nhà khoa học, dẫn đầu bởi nhà địa chất học Rui Wu từ Đại học Khoa học Địa chất Trung Quốc, hy vọng rằng sẽ tìm ra thêm manh mối từ địa điểm phát hiện để hiểu rõ hơn về cách thức loài khủng long này đẻ trứng và xây dựng tổ. Nếu có thêm các mẫu vật khác được phát hiện, các nhà khoa học có thể dựng lại hệ sinh thái của Minioolithus ganzhouensis và đưa ra giả thiết về các hành vi sinh sản cũng như môi trường sống của loài này.
Các nhà cổ sinh vật học đã xác định được rằng Minioolithus ganzhouensis không phải là họ hàng trực tiếp của chim mà là một loài khủng long theropod. Các chi tiết về cấu trúc vi mô của trứng cũng như những phần xương chi có thể nhìn thấy bên trong, cho phép các nhà nghiên cứu xác định được vị trí của loài mới này trong cây phả hệ của chúng. Trứng của Minioolithus ganzhouensis có hình dạng giống như trứng chim quen thuộc, nhưng tất cả trứng chim từ kỷ Cretaceous cho đến nay đều có ba lớp vỏ. Trong khi đó, vỏ trứng của Ganzhou Mini chỉ có hai lớp, giống như các loài khủng long không phải chim khác.
Ý nghĩa của phát hiện và tương lai nghiên cứu
Phát hiện này không chỉ giúp bổ sung vào hiểu biết về sự đa dạng của nhóm khủng long theropod cuối kỷ Phấn trắng mà còn cung cấp thêm dữ liệu quý giá về tiến hóa và đa dạng sinh học của các loài khủng long tại khu vực này. Với việc khai thác các công nghệ phân tích hiện đại, các nhà khoa học mong rằng sẽ hiểu rõ hơn về quá trình sinh sản và sự thích nghi của loài khủng long chân thú không phải chim này trong môi trường cổ đại của chúng.
Sự tồn tại của những quả trứng khủng long nhỏ bé này, với cấu trúc vi mô và hình dáng khác thường, là minh chứng rõ ràng cho thấy những bí ẩn còn ẩn giấu về thời kỳ khủng long vẫn đang chờ được khám phá. Phát hiện này, được công bố trên tạp chí Historical Biology, mở ra những hướng nghiên cứu mới về cách thức mà các loài khủng long đã đa dạng hóa và phát triển trong suốt hàng triệu năm tiến hóa.
Đức Khương
