Thay vào đó, dẫn đến tất cả mọi người sử dụng mạng xã hội đều tham gia vào quá trình tương tác, cung cấp, chia sẻ thông tin một cách độc lập, tạo ra môi trường thông tin đa chiều với nội dung thông tin phong phú, đa dạng. Chính vì vậy, mạng xã hội và các ứng dụng giải trí vừa có thể là nơi giải trí, giao lưu, trao đổi thông tin mà còn có thể là nơi mà các thế lực thù địch, chống phá lợi dụng để chia rẽ, phân biệt, kích động nhân dân trong đó có một bộ phận không nhỏ thanh niên Việt Nam. Bên cạnh đó, một bộ phận rất nhỏ thanh niên chưa nhận thức đúng đắn, quan điểm, lập trường yếu kém có thể dẫn đến việc bị lợi dụng, lôi kéo,hùa theo các phát ngôn, hành động của các thế lực thù địch, chống phá và nguy hiểm hơn là biểu hiện "tự diễn biên, tự chuyển hóa" trong đội ngũ cán bộ, đảng viên trẻ.
1. Những vấn đề tồn tại trên môi trường mạng xã hội và các ứng dụng giải trí hiện nay
Trong thời kỳ mạng xã hội và các phương tiện truyền thông ngày càng phát triển, mạng xã hội và các ứng dụng giải trí trở thành một phần không thể thiếu trong nhu cầu về giải trí của thanh niên. Cácnội dung, tin tức trên mạng xã hộiđược tạo nên với nhiều mục đích khác nhau và không phân biệt thời gian - không gian, các mạng xã hội đã và đang là môi trường lý tưởng cho giới trẻ Việt thể hiện bản thân mình với mọi người dưới nhiều hình thức và cấp độ khác nhau như một nhu cầu tất yếu trong cuộc sống. Thực tế này đã khiến cho mạng xã hội thực sự trở thành một không gian ảo rộng mở và đa chiều trong việc xây dựng hình ảnh cá nhân hay bản sắc văn hóa của một cộng đồng, quốc gia. Chính vì vậy mạng xã hội và các ứng dụng giải trí có ảnh hưởng lớn đến mọi mặt của cuộc sống. Trong đó, mạng xã hội cũng có ảnh hưởng lớn trong nhiều lĩnh vực lĩnh vực đặc biệt là về các thông tin về an ninh chính trị trong và ngoài nước.
Hiện nay, trên mạng xã hội và một số ứng dụng giải trí được giới trẻ đón nhận đông đảo như Tiktok, Fakebook, Instagram, Threads… có tầm ảnh hưởng không nhỏ đến việc trao đổi, chia sẻ quan điểm, thông tin và các vấn đề liên quan đến cá nhân, cộng đồng và quốc gia. Các mạng xã hội trên đêm lại những lợi ích trong việc giúp thanh niên dễ dàng tiếp cận thông tin nhanh chóng, rộng rãi đến nhiều người và mọi người có thể dễ dàng bày tỏ quan điểm, ý kiến của mình trên các mạng xã hội này. Tuy nhiên, nó cũng đem lại những mặt tiêu cực ảnh hưởng rất lớn đến quan điểm và tư tưởng của một bộ phận giới trẻ. Một số thông tin chưa được kiểm chứng, thông tin sai sự thật gây ảnh hưởng đến cá nhân, tổ chức; một số thông tin có những ngôn từ thô tục nội dung phản cảm, thậm chí soi mói, bình phẩm chủ quan chuyện đời tư của người khác, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của nhiều cá nhân, gây bức xúc trong dư luận xã hội; vi phạm chuẩn mực đạo đức, văn hóa, thuần phong mỹ tục; kích động đồi trụy, bạo lực, bôi nhọ đời tư, vu khống. Nhiều thông tin sai trái, độc hại có tính chất tội phạm như: Lừa đảo trên mạng, đánh cắp thông tin, mật khẩu, tán phát vi-rút… Bên cạnh đó, có thông tin sai trái như: xuyên tạc sự thật lịch sử, phủ nhận Chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chống phá đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, phủ nhận thành tựu của công cuộc đổi mới, bịa đặt, vu cáo, nói xấu các đồng chí lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước, gây chia rẽ đoàn kết nội bộ, tìm mọi cách thúc đẩy "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" nội bộ ta trên mọi lĩnh vực,...
Chính vì những nguy cơ tiềm ẩn và sự khó khăn trong công tác quản lý các mạng xã hội này, ngày 06/04/2023, bộ Thông tin và Truyền thông[1] bàn bạc và trao đổi về vấn đề hạn chế hoặc cấm hoàn toàn ứng dụng Tiktok trên mạng xã hội. Chính thức ra mắt tại thị trường Việt Nam từ cuối tháng 4/2019 và chỉ sau một thời gian ngắn, Việt Nam đã có khoảng 49,9 triệu người dùng TikTok, xếp thứ 6 trong top 10 quốc gia sử dụng nền tảng mạng xã hội này nhiều nhất trên thế giới. Sự phát triển quá "nóng" của TikTok trong bối cảnh nền tảng này chưa có biện pháp kiểm soát hiệu quả những nội dung vi phạm liên quan đến chính trị, chống phá Đảng, Nhà nước; nội dung nhảm nhí, độc hại, thậm chí là gây nguy hiểm với trẻ em, đã gây bức xúc dư luận thời gian qua. Đồng thời đặt ra câu hỏi liệu có nên cấm Tiktok hoạt động tại Việt Nam?
Việc nắm bắt, phân tích, dự báo tình hình tư tưởng trong Đảng và xã hội trước đây được thực hiện bằng những phương pháp truyền thống, như: tổ chức các cuộc họp giao ban, qua các báo cáo định kỳ hoặc đột xuất của các ban, ngành, đoàn thể, báo chí chính thống, các cuộc thăm dò dư luận xã hội,... Khi mạng xã hội phát triển, những phương pháp đó chưa đáp ứng được tính nhanh, nhạy, đa chiều của thông tin. Nguồn thông tin trên mạng xã hội vốn nhanh, nhạy, nhiều chiều, giúp cho việc nắm, phân tích, dự báo tình hình tư tưởng kịp thời, đa dạng, khách quan hơn, nhất là việc nắm bắt những thông tin trái chiều, thông tin thuộc lĩnh vực nhạy cảm mà qua con đường chính thống thường khó nắm bắt được.Hiện nay nhiều cá nhân, tổ chức phản động lợi dụng sự tự do ngôn luận, sự kiểm duyệt kém của các ứng dụng để từ đó đưa ra những lời lẽ xúc phạm, bôi nhọ Đảng và nhà nước. Đặc biệt, nhiều đối tượng lợi dụng sự khác nhau giữa các vùng miền để gây chia rẽ, mất đoàn kết dân tộc[2]. Dựa vào những vấn đề tồn tại của xã hội được đăng tải trên truyền thông và mạng xã hội, những cá nhân, tổ chức chống phá lợi dụng, xuyên tạc nhằm chống phá chính quyền, lôi kéo thanh niên phân biệt, chia rẽ giữa các vùng miền của dân tộc, làm rạn nứt sự đoàn kết toàn dân. Nếu như không có các biện pháp ngăn chặn có thể dẫn đến những hành vi gây hại, phá hoại. Ví dụ như Vụ xả súng tại Đắc Lắk[3] gây nên những thiệt hại to lớn về người và cùng sự hoang mang với toàn xã hội.
Điều này đặt vấn đề cho các cấp bộ ngành, các nhà khoa học trong việc không ngừng khảo sát, tìm hiểu những vấn đề đang tồn tại trong xã hội, những mong muốn nguyện vọng của thanh niên trong thời đại mới. Đặc biệt khi sự phát triển của khoa học công nghệ và sự phát triển của AI ra đời có thể dẫn đến việc thanh niên rời xa thực tế, dựa dẫm vào các trí tuệ nhân tạo mà quên đi thực tế cuộc sống. Hiện nay, nhiều thanh niên không còn nhớ đến các ngày lễ lịch sử của dân tộc, phai nhạt bản sắc văn hóa dân tộc[4]. Bên cạnh đó, "cách mạng màu" diễn ra tại nhiều quốc gia trên thế giới như Myanmar, Venezuela, Bangladesh[5] với những hậu quả để lại rất nặng nề, dẫn đến những xung đột leo thang và sự mất đoàn kết trong nội bộ mỗi dân tộc. Đó là bài học dành cho Việt Nam và cũng là vấn đề cần được tìm hiểu, nghiên cứu và có những biện pháp kiểm soát, ngăn chặn những thông tin kích động, sai lệch, sự kích động của các thế lực thù địch đang diễn ra trong và ngoài nước.
Như vậy, có thể thấy MXH là một môi trường ảo nhưng nó ảnh hưởng thật lên mọi mặt của đời sống, văn hóa, xã hội và chính trị. Nếu như không có các biện pháp, cơ chế nhằm quản lý, kiểm soát MXH của giới trẻ thì rất có thể dẫn đến những hệ quả trong việc suy yếu về nhận thức, tư tưởng, lý luận chính trị trong giới trẻ và một bộ phận Đảng viên hiện nay.
2. Những cơ hội và thuận lợi trên môi trường mạng xã hội và các ứng dụng giải trí hiện nay nhằm phát huy tinh thầnđấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng
MXH nói chung đặc biệt là TikTok luôn đề xuất các video đang lên xu hướng. Và cứ mỗi khi một video nào đó vô tình lên xu hướng, được mọi người đón nhận nhiệt tình, thì rất nhiều người dùng TikTok sẽ trong thời gian nhanh nhất thực hiện video với nội dung tương tự. Việc này được giới trẻ gọi tắt là "đu trend", và mới đây trong dịp nghỉ lễ 30/4-01/05, thì các video biến hình ghép những bài nhạc Cách Mạng hay những video lịch sử về Chiến thắng 30/4 đang trở thành một xu hướng trên MXH TikTok. Các clip "biến hình" trên nền bài hát "Khát vọng tuổi trẻ" đang được nhiều TikToker lan tỏa, thể hiện tình yêu nước, khát vọng cống hiến của giới trẻ dịp 30/4. Hướng tới đại lễ kỷ niệm 49 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975- 30/3/2024), những ngày gần đây, nhiều cư dân mạng trẻ quay clip "biến hình" trên nền bài hát "Khát vọng tuổi trẻ" của nhạc sĩ Vũ Hoàng nhằm thể hiện tình yêu nước và tinh thần cống hiến của thanh niên. Họ hóa trang thành hình tượng bộ đội, thanh niên xung phong, bác sỹ quân y, chiến sỹ công an, đoàn viên thanh niên... trong các hoạt cảnh tái hiện cuộc chiến đấu của thế hệ cha ông nửa thế kỷ trước.Mặc dù, đây chỉ là sản phẩm tự dựng do một số các tiktoker trẻ tuổi dựng lên để chào mừng 30/4, 1/5 trong năm 2024, Tuy nhiên những hành động và hình ảnh mà các bạn trẻ mang lại đã khơi dậy tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc của đông đảo giới trẻ Việt Nam. Không dừng lại ở đó, những hình ảnh đẹp của đại lễ mừng ngày chiến thắng Điện Biên Phủ[6] cũng được đông đảo nhân dân cả nước đón chờ và hưởng ứng. Những hình ảnh đẹp về người lính được truyền tài qua các kênh thông tin truyền thông và MXH đã để lại những ấn tượng đẹp về hình ảnh, ý chí, tinh thần của các chiến sĩ, quân nhân Việt Nam. Đó là những hình ảnh thôi thúc và là tấm gương cho thế hệ trẻ học tập, noi theo.
Những ngày lễ lớn như 07/05 ngày chiến thắng Điện Biên Phủ, 02/09 mừng ngày Quốc khánh, 22/12 ngày thành lập quân đội nhân dân Việt Nam, ngày 03/02 ngày thành lập Đảng cộng sản Việt Nam là những ngày có ý nghĩa lịch sử quan trọng đối với đất nước. Việc đẩy mạnh các phong trào, hoạt động, xu hướng để giới trẻ có thể thỏa sức sáng tạo, viết nên các kịch bản phim, âm nhạc để tưởng nhớ đến những sự kiện lịch sử và quá khứ hào hùng của dân tộc là một trong những việc làm thiết thực và có ý nghĩa quan trọng trong việc phát huy vai trò của thanh niên trong công cuộc xây dựng và gìn giữ các nét đẹp văn hóa của dân tộc.Những tín hiệu tích cực được đông đảo nhân dân và giới trẻ đón nhận đã cho thấy mạng xã hội không chỉ tiềm ẩn những nguy cơ, rủi ro mà nó còn có cả những cơ hội, lợi thế để Đảng, chính phủ có thể nắm bắt, phát huy những mặt lợi thế của phương tiện truyền thông và mạng xã hội trong công tác đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
Thông qua mạng xã hội, các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước được kịp thời tuyên truyền, phổ biến đến toàn thể cán bộ, đảng viên và Nhân dân; tuyên truyền thực hiện các phong trào thi đua yêu nước. Đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, trong đó tập trung tuyên truyền kỷ niệm các ngày lễ, ngày kỷ niệm lớn của đất nước, của tỉnh; tuyên truyền các lĩnh vực kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị; tuyên truyền về Quyết định 861-QĐ-TTg, ngày 04/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ và Quyết định 612-QĐ/UBDT, ngày 16/9/2021 của Chủ nhiệm Uỷ ban Dân tộc; tuyên truyền phòng, chống dịch Covid -19; tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật, phân giới cắm mốc và quản lý biên giới đất liền, tuyên truyền biển, đảo,… Với phương châm "lấy cái đẹp dẹp cái xấu", các thông tin tích cực được chia sẻ, lan tỏa trên không gian mạng đã góp phần đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, đồng thời ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ.
Như vậy, với những cơ hội mà mạng xã hội và các ứng dụng giải trí đem lại, chúng ta cần phải tận dụng những thế mạnh, sự thu hút của các ứng dụng này đối với thanh niên. Thay vì ngăn cấm, loại bỏ thì còn cần kiểm soát, tận dụng những lợi thế mà các MXH và ứng dụng giải trí có thể đem lại. Biến môi trường MXH trở thành một môi trường rèn luyện, đoàn kết, giáo dục cho thanh niên lý tưởng cách mạng trong thời kỳ mới.
3. Kết luận
Mạng xã hội là nơi thanh niên có thể dễ dàng tiếp cận với nhiều mục đích khác nhau như tìm kiếm thông tin, trao đổi và chia sẻ những quan điểm, ý kiến của bản thân về các vấn đề xã hội. Các mạng xã hội và ứng dụng thu hút được đông đảo thanh niên tham gia vẫn còn tồn tại những hạn chế trong việc kiểm duyệt và ngăn chặn các nội dung xấu, độc hại, cổ xúy và kích động thanh niên.Chính vì vậy, mạng xã hội ẩn chứa rất nhiều nguy cơ tiềm ẩn. Trong đó, một bộ phận thanh niênphai nhạt với mục tiêu, lý tưởng của Đảng, quên đi lịch sử dân tộc, dễ dàng bị những thế lực thù địch lôi kéo, dụ dỗ dẫn đến nhừng hành vi sai trái, lệch chuẩn.
Thông qua những hình ảnh, hành động đẹp của một bộ phận thanh niên trên mạng xã hội, các nội dung được xây dựng đã đánh thức, khơi dậy tinh thần yêu nước của người xem, mang hình ảnh của người phụ nữ Việt Nam thời chiến đến gần hơi với toàn thể mọi người. Từ đó, mở rộng ra là thể hiện lòng biết ơn, ghi công đối với thể hệ trước, tự hào về thế hệ những người Việt Nam đã mang lại hòa bình cho Tổ quốc. Sự sáng tạo và lan tỏa tình yêu quê hương qua mạng xã hội - những hành động, thước phim, nội dung này không chỉ khẳng định cá tính riêng của người trẻ ngày nay mà nó còn là minh chứng cho thấy: dù ở thế hệ nào, với cách thức thể hiện ra sao, tình yêu tổ quốc vẫn luôn trong tim mỗi người con đất Việt.
Để xây dựng lý tưởng cách mạng cho đoàn viên, thanh niên, Đoàn xác định điều này phải có tầm nhìn, xuyên suốt, lâu dài. Vấn đề trọng tâm hiện nay của tổ chức Đoàn khi xây dựng các chương trình, kế hoạch của tổ chức Đoàn khi tham gia thực hiện Nghị quyết 35 là "Xây dựng bản lĩnh" của thanh niên. Trong đó, Đoàn xác định việc rèn luyện trong thanh niên phải thể hiện ở các mặt: Bản lĩnh về tư tưởng, chính trị và bản lĩnh về hành động. Đoàn Thanh niên, mỗi đoàn viên cần ý thức sứ mệnh, vai trò của mình vững bước trong tham gia các nhiệm vụ bảo vệ biên cương văn hóa tư tưởng trong giai đoạn hiện nay. Xây dựng bản lĩnh cho thanh niên chính là tạo cho thanh niên có khả năng lý luận, khả năng nhận diện các vấn đề xã hội cho thanh niên; "sức đề kháng", vượt qua mọi khó khăn, thách thức trong thời đại mới, đồng thời chủ động trong định hướng tương lai, thông qua hành động hiện tại
Tác giả: Đỗ Minh Hoàng
Cơ quan công tác: Viện nghiên cứu Thanh niên
[1]https://thanhnien.vn/bo-tt-tt-noi-gi-ve-de-xuat-cam-tiktok-tai-viet-nam-185230406162422042.htm ↑
[2] https://vtv.vn/xa-hoi/nhuc-nhoi-trao-luu-phan-biet-vung-mien-tren-mang-xa-hoi-20231208193834723.htm ↑
[3]https://xaydungchinhsach.chinhphu.vn/vu-no-sung-tai-dak-lak-toan-bo-so-cam-dau-deu-bi-bat-giu-thu-duoc-nhieu-vu-khi-119230617191450019.htm ↑
[4] https://nhandan.vn/nguy-co-phai-nhat-ban-sac-van-hoa-dan-toc-post676617.html ↑
[5] https://congan.daklak.gov.vn/-/nhan-dien-cach-mang-mau-trong-giai-oan-hien-nay ↑
[6] https://baotintuc.vn/chinh-tri/le-mit-tinh-dieu-binh-dieu-hanh-ky-niem-70-nam-chien-thang-dien-bien-phu-viet-tiep-nhung-ban-hung-ca-20240507093608126.htm ↑