Bài viết tập trung phân tích những vấn đề đặt ra đối với công tác bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động văn nghệ quần chúng cho đội ngũ cán bộ chính trị cấp phân đội ở Sư đoàn 968 hiện nay; qua đó làm rõ những mâu thuẫn, hạn chế chủ yếu giữa yêu cầu nhiệm vụ và thực tiễn công tác bồi dưỡng, góp phần cung cấp cơ sở khoa học cho việc tiếp tục nghiên cứu, đổi mới và nâng cao chất lượng hoạt động văn hóa, văn nghệ ở cơ sở.
1. Đặt vấn đề
Hoạt động văn nghệ quần chúng là một hình thức sinh hoạt văn hóa tinh thần có sức lan tỏa sâu rộng trong Quân đội nhân dân Việt Nam. Thông qua các hoạt động giao lưu, biểu diễn, sáng tác và hưởng thụ các giá trị văn hóa, nghệ thuật, hoạt động văn nghệ quần chúng góp phần bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm, niềm tin, lý tưởng cách mạng; xây dựng nhân cách, phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”; tăng cường đoàn kết nội bộ, tạo không khí vui tươi, lành mạnh trong đơn vị.
Sư đoàn 968, Quân khu 4 là đơn vị chủ lực được thành lập trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, hiện đang thực hiện nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu trên địa bàn các tỉnh Quảng Trị, Thừa Thiên Huế và khu vực tiếp giáp nước bạn Lào – nơi có vị trí chiến lược quan trọng về quốc phòng, an ninh. Điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, đời sống vật chất và tinh thần của cán bộ, chiến sĩ còn nhiều khó khăn đã và đang đặt ra yêu cầu cao đối với công tác chăm lo đời sống văn hóa tinh thần cho bộ đội, trong đó có hoạt động văn nghệ quần chúng.
Đội ngũ cán bộ chính trị cán bộ chính trị cấp phân đội giữ vai trò trực tiếp tổ chức, duy trì và phát huy hiệu quả các hoạt động công tác đảng, công tác chính trị ở cơ sở, trong đó hoạt động văn nghệ quần chúng là một nội dung quan trọng. Thực tiễn những năm qua cho thấy, mặc dù công tác bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động văn nghệ quần chúng cho cán bộ chính trị cấp phân đội ở Sư đoàn 968, Quân khu 4 đã được quan tâm, song vẫn còn không ít hạn chế, bất cập trước yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Việc nhận diện đầy đủ những vấn đề đặt ra là cơ sở quan trọng để tiếp tục nâng cao chất lượng công tác này.
2. Vai trò của bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động văn nghệ quần chúng đối với cán bộ chính trị cấp phân đội
Bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động văn nghệ quần chúng cho cán bộ chính trị cấp phân đội là quá trình trang bị, củng cố và phát triển hệ thống kiến thức, kỹ năng, phương pháp cần thiết để cán bộ chính trị có khả năng tham mưu, tổ chức, điều hành và hướng dẫn các hoạt động văn hóa, văn nghệ ở đơn vị cơ sở. Đây là yêu cầu tất yếu xuất phát từ chức trách, nhiệm vụ của cán bộ chính trị trong công tác tư tưởng – văn hóa.
Đối với Sư đoàn 968, Quân khu 4, nơi điều kiện sinh hoạt tinh thần của bộ đội còn nhiều hạn chế, cán bộ chính trị cấp phân đội nếu được bồi dưỡng tốt kỹ năng tổ chức văn nghệ quần chúng sẽ phát huy hiệu quả vai trò “người tổ chức, dẫn dắt”, tạo môi trường văn hóa lành mạnh, góp phần ổn định tư tưởng, động viên bộ đội vượt qua khó khăn, gắn bó với đơn vị. Ngược lại, nếu kỹ năng tổ chức văn nghệ quần chúng còn yếu, hoạt động văn hóa tinh thần sẽ dễ rơi vào hình thức, kém hấp dẫn, không phát huy được tác dụng giáo dục và cổ vũ.
3. Những vấn đề đặt ra đối với bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động văn nghệ quần chúng cho cán bộ chính trị cấp phân đội ở Sư đoàn 968 hiện nay
Một là, bất cập giữa vấn đề nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể đối với bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động văn nghệ quần chúng.
Một trong những vấn đề đặt ra hiện nay là nhận thức, trách nhiệm của một số cấp ủy, cán bộ chủ trì và đội ngũ cán bộ chính trị cấp phân đội đối với hoạt động văn nghệ quần chúng và công tác bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động này chưa thật sự đầy đủ, thống nhất và sâu sắc. Trong điều kiện nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu của Sư đoàn 968, Quân khu 4 luôn ở mức độ cao, một số đơn vị còn có biểu hiện coi trọng nhiệm vụ quân sự, chuyên môn thuần túy hơn là nhiệm vụ xây dựng đời sống văn hóa tinh thần cho bộ đội.
Thực tế cho thấy, khi nhận thức chưa đúng tầm, trách nhiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động văn nghệ quần chúng dễ mang tính hình thức, đối phó, thiếu chiều sâu. Một bộ phận cán bộ chính trị cấp phân đội chưa thấy hết vai trò của văn nghệ quần chúng như một phương thức giáo dục chính trị – tư tưởng mềm dẻo, sinh động, có khả năng tác động trực tiếp đến tình cảm, niềm tin và ý chí của cán bộ, chiến sĩ. Điều này đòi hỏi phải tiếp tục tăng cường giáo dục, nâng cao nhận thức, thống nhất ý chí và trách nhiệm của các chủ thể để tạo nền tảng vững chắc cho công tác bồi dưỡng kỹ năng trong thời gian tới.
Hai là, bất cập trong vấn đề xây dựng kế hoạch bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động văn nghệ quần chúng chưa đồng bộ, hệ thống.
Công tác xây dựng kế hoạch bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động văn nghệ quần chúng ở một số đơn vị thuộc Sư đoàn 968, Quân khu 4 hiện nay còn thiếu tính hệ thống, chưa được tiến hành thường xuyên và chưa bám sát đặc thù nhiệm vụ của từng đơn vị cơ sở. Một số kế hoạch còn mang tính ngắn hạn, dàn trải, chưa xác định rõ mục tiêu cụ thể, nội dung trọng tâm và lộ trình thực hiện phù hợp.
Việc kết hợp giữa bồi dưỡng lý thuyết với tổ chức thực hành, rèn luyện kỹ năng trong các hoạt động thực tiễn chưa được quan tâm đúng mức; cán bộ chính trị cấp phân đội chủ yếu tự học, tự tích lũy kinh nghiệm, thiếu sự hướng dẫn bài bản từ cơ quan chức năng. Thực tiễn cho thấy, nơi nào xây dựng được kế hoạch bồi dưỡng khoa học, phù hợp và duy trì nền nếp thì phong trào văn nghệ quần chúng phát triển ổn định; ngược lại, nếu kế hoạch sơ sài sẽ khó tạo ra chuyển biến bền vững.
Ba là, bất cập trong vấn đề phát huy vai trò nêu gương của cán bộ chủ trì và xây dựng đội ngũ hạt nhân văn nghệ ở cơ sở.
Vai trò nêu gương, trực tiếp chỉ đạo và tham gia của cán bộ chủ trì các cấp trong hoạt động văn nghệ quần chúng ở một số đơn vị còn chưa được phát huy đầy đủ. Một số cán bộ còn tâm lý e ngại, thiếu tự tin do hạn chế về năng khiếu, kỹ năng nghệ thuật, dẫn đến việc tham gia chỉ đạo, hướng dẫn và cổ vũ phong trào chưa thường xuyên, chưa thật sự sâu sát.
Bên cạnh đó, đội ngũ hạt nhân văn nghệ ở cơ sở nhiều nơi chưa được xây dựng và bồi dưỡng một cách bài bản, còn mang tính tự phát, thiếu ổn định lâu dài. Khi thiếu lực lượng nòng cốt, cán bộ chính trị cấp phân đội gặp nhiều khó khăn trong việc dàn dựng chương trình, tổ chức luyện tập và điều hành hoạt động, nhất là trong điều kiện nhiệm vụ huấn luyện căng thẳng, thời gian hạn hẹp. Đây là vấn đề cần được quan tâm khắc phục để tạo điểm tựa cho phong trào văn nghệ quần chúng phát triển bền vững.
Bốn là, bất cập trong vấn đề đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động văn nghệ quần chúng.
Nội dung, hình thức và phương pháp bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động văn nghệ quần chúng ở một số đơn vị còn chậm đổi mới, chưa theo kịp yêu cầu thực tiễn và nhu cầu hưởng thụ văn hóa của bộ đội hiện nay. Nhiều hình thức tổ chức còn đơn điệu, thiếu tính sáng tạo, chưa tạo được sự hấp dẫn và cuốn hút đối với người tham gia.
Công tác bồi dưỡng chưa chú trọng đúng mức đến việc trang bị các kỹ năng cụ thể như biên tập chương trình, dàn dựng sân khấu, tổ chức luyện tập, dẫn chương trình và sử dụng các phương tiện kỹ thuật hỗ trợ. Việc ứng dụng công nghệ thông tin, phương tiện nghe nhìn hiện đại trong bồi dưỡng và tổ chức hoạt động còn hạn chế, làm giảm hiệu quả giáo dục và sức lan tỏa của hoạt động văn nghệ quần chúng.
Năm là, bất cập trong vấn đề kiểm tra, đánh giá và cơ chế động viên, bảo đảm điều kiện cho bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động văn nghệ quần chúng
Công tác kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động văn nghệ quần chúng ở một số đơn vị còn chưa được tiến hành thường xuyên, thiếu hệ thống tiêu chí cụ thể, khoa học. Việc đánh giá nhiều khi còn mang tính hình thức, chưa phản ánh đúng thực chất mức độ tiến bộ về kỹ năng tổ chức của cán bộ chính trị cấp phân đội.
Bên cạnh đó, công tác sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm và cơ chế động viên, khen thưởng đối với tập thể, cá nhân có thành tích trong hoạt động văn nghệ quần chúng còn hạn chế, chưa tạo được động lực mạnh mẽ. Điều kiện bảo đảm về cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động văn nghệ ở một số đơn vị còn thiếu, xuống cấp, chưa đồng bộ, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả bồi dưỡng và tổ chức hoạt động. Đây là vấn đề cần được quan tâm giải quyết đồng bộ trong thời gian tới.
4. Kết luận
Những vấn đề đặt ra đối với bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động văn nghệ quần chúng cho đội ngũ cán bộ chính trị cấp phân đội ở Sư đoàn 968, Quân khu 4 hiện nay phản ánh yêu cầu khách quan của nhiệm vụ xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu” trong tình hình mới. Việc nhận diện đầy đủ, sâu sắc các vấn đề đó là cơ sở quan trọng để tiếp tục nghiên cứu, đổi mới nội dung, hình thức và biện pháp bồi dưỡng, qua đó nâng cao chất lượng hoạt động văn nghệ quần chúng, góp phần xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, nâng cao đời sống tinh thần và sức mạnh tổng hợp của đơn vị.
Thượng uý Phan Thanh Hùng, Hệ 2,
Trường Sĩ quan Chính trị (Bộ Quốc phòng)
Tài liệu tham khảo:
1. Ban Chấp hành Trung ương, Kết luận của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước, Kết luận số 76-KL/TW, ngày 04/6/2020, Hà Nội, 2020.
2. Ban Tuyên giáo Trung ương, Báo cáo Hội nghị toàn quốc Văn hóa ngày 22/11/2021 về “Kế thừa, phát huy truyền thống văn hóa dân tộc … theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng”, Hà Nội, 2021.
3. Cục Chính trị Quân khu 4, Báo cáo tổng kết công tác Đảng, công tác chính trị của Sư đoàn 968 năm 2023, Quảng Trị, 2023.
4. Đảng ủy Sư đoàn 968, Báo cáo chính trị tại Đại hội Đảng bộ Sư đoàn 968 nhiệm kỳ 2020-2025, Quảng Trị, 2025 – 2030.
5. Quân ủy Trung ương, Nghị quyết số 847-NQ/QUTW về phát huy phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới, Hà Nội, 2022.