Thắng lợi của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975, đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh đã ghi vào lịch sử của dân tộc ta như một trong những trang chói lọi nhất, một sự kiện vĩ đại có tầm ảnh hưởng quốc tế. Thắng lợi to lớn đó, là kết quả tổng hợp của nhiều yếu tố, trong đó kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, tạo nên sức mạnh vô địch làm nên Đại thắng mùa Xuân 1975. Nửa thế kỷ đã trôi qua, nhưng giá trị kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại vẫn còn tác dụng sâu sắc cả về lý luận và thực tiễn, là cơ sở vận dụng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong kỷ nguyên mới.
1. Kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại là quy luật, giá trị quý giá của cách mạng Việt Nam. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước Đảng ta đã kết hợp sức mạnh cả vật chất và tinh thần của dân tộc với tranh thủ tối đa sự ủng hộ, giúp đỡ của bạn bè quốc tế. Sự kết hợp cao độ ấy đã làm nên thắng lợi vĩ đại của dân tộc trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, mà đỉnh cao là Đại thắng mùa Xuân 1975.
Kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại tạo nên sức mạnh tổng hợp to lớn. Chủ nghĩa Mác - Lênin cho rằng, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của mình, giai cấp vô sản ở mỗi nước phải biết kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại nhằm tạo ra sức mạnh tổng hợp giành thắng lợi cho cách mạng. Vận dụng sáng tạo quan điểm đó vào điều kiện cụ thể của cách mạng Việt Nam, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận thức rõ tầm quan trọng đặc biệt của việc kết hợp giữa sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: "Cách mệnh An Nam cũng là một bộ phận trong cách mệnh thế giới" (1). Trong mối quan hệ biện chứng giữa sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh, sức mạnh dân tộc là nguồn lực nội sinh, giữ vai trò quyết định; sức mạnh thời đại là nguồn lực bên ngoài chỉ có thể phát huy tác dụng thông qua nhân tố bên trong là sức mạnh dân tộc, và khi nó được phát huy thì sẽ làm cho sức mạnh dân tộc tăng lên.
Thực tiễn, trong kháng chiến chống Mỹ nói chung và Đại thắng mùa xuân 1975 nói riêng, dưới sự lãnh đạo tài tình của Đảng, phương thức tác chiến và hoạt động chỉ đạo, điều hành chiến tranh được phát triển đến trình độ cao. Trong đó, sự kết hợp giữa sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, tạo sức mạnh tổng hợp đánh bại kẻ thù xâm lược và tay sai cả về quân sự, chính trị, ngoại giao được Đảng ta nâng lên thành nghệ thuật, trở thành một trong những nhân tố quan trọng quyết định đến thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc Việt Nam, được kết thúc bằng trận quyết chiến chiến lược - chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử. Ghi nhận về thành quả của sự kết hợp này, Báo cáo Chính trị Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IV đã nêu rõ: "Nhờ kết hợp sức mạnh của nhân dân ta với sức mạnh của thời đại, nhờ đường lối quốc tế đúng đắn của Đảng, chúng ta đã tranh thủ được sự ủng hộ rất to lớn về tinh thần và vật chất của các nước xã hội chủ nghĩa anh em, của tất cả các lực lượng cách mạng và tiến bộ trên thế giới, tạo thành mặt trận quốc tế rộng lớn chưa từng có ủng hộ Việt Nam chống đế quốc Mỹ xâm lược" (2).
Sức mạnh dân tộc được phát huy cao độ. Vận dụng sáng tạo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về chiến tranh và cách mạng, tư tưởng Hồ Chí Minh về "đem sức ta mà tự giải phóng cho ta" (3); từ truyền thống đoàn kết của dân tộc. Đảng ta chủ trương phát huy sức mạnh tổng hợp của cả yếu tố vật chất và tinh thần, kết hợp hài hòa các lợi ích, trong đó lấy lợi ích chung là đấu tranh cho độc lập, tự do, chống áp bức và nô dịch, chống xâm lược, đề cao hòa bình và hạnh phúc của mọi người dân làm điểm tương đồng để đoàn kết rộng rãi trong mọi tầng lớp, lực lượng xã hội. Những đường lối đúng đắn đó đã trở thành ngọn cờ hiệu triệu toàn Đảng, toàn dân và toàn quân phát huy tinh thần đoàn kết, thống nhất ý chí và hành động, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh, đánh tan ngụy quân, xóa bỏ ngụy quyền, giải phóng, thống nhất Tổ quốc.
Thực tiễn cho thấy, Đảng ta chủ trương thành lập Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam, lấy liên minh công nông làm nền tảng, dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhằm tập hợp rộng rãi mọi tổ chức, lực lượng cá nhân, tạo nên sức mạnh tổng hợp, bảo vệ miền Bắc, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc. Sự đoàn kết và tinh thần kiên cường đấu tranh cho độc lập tự do của dân tộc ta được tiếp nối, phát huy cao độ trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975. Biểu hiện rõ nét nhất ở quyết tâm của toàn quân và dân ta với tinh thần "mỗi người làm việc bằng hai", "tất cả cho tiền tuyến, tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược", ở miền Bắc với nhiều phong trào, thu hút mọi tầng lớp nhân dân tham gia, như phong trào "Thanh niên ba sẵn sàng", "Phụ nữ ba đảm đang", nông dân "tay cày, tay súng", công nhân "tay búa, tay súng", học sinh "làm nghìn việc tốt chống Mỹ, cứu nước",... Đặc biệt là trước sự leo thang đánh phá miền Bắc của Đế quốc Mỹ, nhân dân miền Bắc đã không nao núng mà còn quyết tâm sản xuất, chiến đấu, vừa phải đương đầu với hàng triệu tấn bom đạn của giặc Mỹ, vừa không ngừng cung cấp sức người, sức của, chi viện cho miền Nam ruột thịt để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược.
Dưới ngọn cờ lãnh đạo sáng tạo của Đảng, toàn dân, toàn quân ra trận với khí thế hào hùng, các đơn vị chủ lực, bằng một loạt trận chiến đấu hiệp đồng quân binh chủng, đánh vào nơi hiểm yếu của địch; bộ đội địa phương, dân quân, du kích phối hợp cùng quân chủ lực; lực lượng chính trị của quần chúng đã nổi dậy mạnh mẽ trên nhiều địa bàn, từ nông thôn đến thành thị, từ miền núi đến đồng bằng, với nhiều hình thức đấu tranh phong phú, linh hoạt, tạo nên sức mạnh tổng hợp để đập tan ngụy quân, đánh đổ hoàn toàn ngụy quyền.
Sức mạnh thời đại được phát huy tối đa. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước nói chung, Đại thắng mùa xuân 1975 nói riêng, sức mạnh thời đại được Đảng ta tiếp tục phát huy lên tầm cao mới. Bên cạnh nhấn mạnh sự tăng cường đoàn kết quốc tế, đặc biệt coi trọng tính độc lập, tự chủ, tự lực trong xác định chủ trương, đường lối kháng chiến của mình, thì Đảng ta cũng khẳng định rõ: "Nhờ thực hiện đoàn kết quốc tế đến mức cao nhất và giữ vững độc lập tự chủ trong đường lối, chủ trương, chính sách của mình, khi tình hình thế giới thuận lợi cũng như lúc khó khăn, phức tạp, chúng ta đã được các nước xã hội chủ nghĩa anh em, phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, phong trào độc lập dân tộc và nhân dân toàn thế giới, kể cả nhân dân tiến bộ Mỹ ủng hộ và giúp đỡ, trong đó sự giúp đỡ của các nước xã hội chủ nghĩa là cực kỳ quan trọng"(4). Để tăng cường đoàn kết quốc tế, Đảng ta chủ trương tranh thủ mọi lực lượng có thể tranh thủ, tận dụng mọi nhân tố tích cực có thể tận dụng được, hoan nghênh mọi sáng kiến vì hòa bình, kiên quyết một cách có nguyên tắc, đồng thời khôn khéo, mềm dẻo, kiên trì thuyết phục nhằm hạn chế những nhân tố tiêu cực trong quan hệ quốc tế.
Trong thực tiễn, để phát huy sức mạnh thời đại, Đảng ta đã tăng cường đoàn kết, liên minh chiến đấu với hai nước anh em trên bán đảo Đông Dương là Lào và Camphuchia; tranh thủ sự ủng hộ, giúp đỡ to lớn và hiệu quả cả về vật chất và tinh thần của các nước xã hội chủ nghĩa anh em, tiêu biểu là Liên Xô và Trung Quốc có vai trò rất quan trọng; sự ủng hộ to lớn của các lực lượng dân chủ và hòa bình trên thế giới đối với Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.
Từ đó cho thấy, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại trong Đại thắng mùa xuân 1975 là chủ trương đúng đắn của Đảng ta, chủ trương đó đã khơi dậy khát vọng độc lập dân tộc, phát huy cao độ sức mạnh vật chất, tinh thần của dân tộc và sức mạnh thời đại tạo nên sức mạnh tổng hợp to lớn, làm nên chiến thắng vĩ đại của dân tộc, thu non sông về một mối, đưa cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội, mở ra một kỷ nguyên mới của dân tộc - Kỷ nguyên thống nhất đất nước, đổi mới, phát triển.
2. Ngày nay, cách mạng nước ta bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, với nhiều thuận lợi, song cũng không ít khó khăn, thách thức. Tình hình thế giới, khu vực có những diễn biến phúc tạp, khó dự báo. Toàn cầu hóa đã trở thành một hiện thực khách quan được hầu hết quốc gia chấp nhận. Toàn cầu hóa diễn ra không chỉ trong lĩnh vực kinh tế, mà còn trong các lĩnh vực văn hóa, xã hội, chính trị, quốc phòng, an ninh. Theo đó, mỗi quốc gia không thể tách rời mà luôn là một bộ phận cấu thành của môi trường quốc tế, chịu sự tác động đa dạng, nhiều chiều của môi trường quốc tế. Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư mang đến nhiều thành tựu đột phá, như trí tuệ nhân tạo, công nghệ thông minh, internet kết nối vạn vật… Đảng ta xác định rõ, cách mạng Việt Nam vẫn luôn là một bộ phận không thể tách rời của cách mạng thế giới, cần phải tiếp tục đoàn kết, ủng hộ các phong trào, trào lưu tiến bộ trên thế giới vì mục tiêu hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Đồng thời, tận dụng tối đa sức mạnh thời đại, vượt qua nguy cơ, thách thức, không ngừng gia tăng nguồn lực để nâng cao sức mạnh tổng hợp của đất nước, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
3. Trong bối cảnh đó, kết hợp phát huy sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại trong Đại thắng mùa Xuân 1975 vẫn giữ nguyên giá trị, là cơ sở, bệ đỡ vững chắc để dân tộc Việt Nam tiếp tục phát huy cao độ tiềm lực của cả nước, khắc phục mọi khó khăn, tiếp tục thực hiện đường lối đổi mới, hội nhập quốc tế, đưa đất nước phát triển mạnh mẽ và toàn diện. Để phát huy giá trị kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại vào xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong kỷ nguyên mới, cần thực hiện một số định hướng cơ bản sau:
Một là, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục về chủ nghĩa yêu nước và phát huy giá trị kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại của đại thắng mùa xuân 1975. Đây là định hướng có ý nghĩa quan trọng, góp phần làm cho các giá trị truyền thống và sức mạnh dân tộc hun đúc qua hàng nghìn năm lịch sử được nâng lên tầm cao mới trong thời đại Hồ Chí Minh, tiêu biểu là trong Ðại thắng mùa Xuân 1975 càng thấm sâu và trở thành sức mạnh tự thân của mỗi người, cộng đồng dân tộc và cả hệ thống chính trị; được thể hiện ở việc làm tròn nghĩa vụ và trách nhiệm thiêng liêng cao quý trước vận mệnh và thời cơ phát triển đi lên của quốc gia, dân tộc củng cố và tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Chú trọng xây dựng và tăng cường sự đồng thuận trong xã hội, phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Tạo sự đồng thuận giữa Nhà nước và các tầng lớp nhân dân, các thành phần kinh tế, giữa các vùng, miền, các dân tộc trong cộng đồng dân tộc Việt Nam nói chung; là sự chia sẻ, phối hợp hài hòa lợi ích tổng thể của quốc gia - dân tộc trong mỗi mục tiêu, chính sách. Điều này còn được thể hiện qua việc không ngừng xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, để Nhà nước ta thực sự là nhà nước của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân và hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Có đồng thuận xã hội, sức mạnh dân tộc sẽ được nhân lên bội phần, từ đó dễ dàng và thuận lợi hơn trong việc huy động các nguồn lực từ bên ngoài.
Để xây dựng sự đồng thuận xã hội, cần coi trọng phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng đối với cả hệ thống chính trị và toàn xã hội; đồng thời, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, với tư cách là hạt nhân của khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Kiên định ý chí độc lập, tự chủ, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, tranh thủ và sử dụng có hiệu quả nguồn lực bên ngoài. Xuất phát từ bối cảnh quốc tế, khu vực và trong nước, kế thừa và phát triển những kinh nghiệm kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại trong lịch sử, Đảng ta kiên định đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển; đa dạng hóa, đa phương hóa trong quan hệ đối ngoại; chủ động và tích cực hội nhập quốc tế; là bạn, là đối tác tin cậy và thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế. Đưa quan hệ của nước ta với các đối tác, nhất là các nước láng giềng, các đối tác quan trọng ngày càng đi vào chiều sâu, tạo thêm sự gắn kết, đan xen lợi ích chiến lược. Tích cực tham gia các cơ chế đa phương, chủ trì hoặc đề xuất sáng kiến mới, góp phần tạo cơ hội tăng cường hợp tác song phương với các nước, mở rộng hợp tác song phương trên những vấn đề đa phương. Qua đó, bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc và hợp tác quốc tế, tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển bền vững, toàn diện của đất nước bước vào kỷ nguyên mới.
Quan tâm, chăm lo phát triển kinh tế, ổn định đời sống nhân dân; xây dựng sức mạnh tổng hợp của nền quốc phòng Việt Nam. Tập trung phát triển kinh tế nhanh, hiệu quả và bền vững; bảo đảm sự ổn định chính trị - xã hội; khắc phục kịp thời những tồn tại về bất bình đẳng, sự phân hóa giàu nghèo trong xã hội, làm cho mọi người đều có cơ hội và điều kiện phát triển, "không để ai bị bỏ lại phía sau" trong sự phát triển đi lên không ngừng của dân tộc Việt Nam, tạo cơ sở nền tảng vun đắp, phát huy sức mạnh dân tộc. Tập trung xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh, trên nền tảng chính trị, tinh thần, nhân lực, vật lực, tài chính, mang tính chất toàn dân, toàn diện, độc lập, tự chủ, tự cường và từng bước hiện đại; chăm lo xây dựng đồng bộ cả về tiềm lực, lực lượng, thế trận quốc phòng; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để xây dựng và phát triển đất nước, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân vững mạnh.
Nghiên cứu tổng kết lý luận, thực tiễn trong sự nghiệp đổi mới, Đảng ta khẳng định, phải đặt lợi ích quốc gia - dân tộc lên trên hết; kiên định độc lập, tự chủ, đồng thời chủ động và tích cực hội nhập quốc tế trên cơ sở bình đẳng cùng có lợi; kết hợp phát huy sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại để xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Chính vì vậy, phát huy giá trị kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại trong Đại thắng mùa xuân 1975 càng có ý nghĩa lớn lao đối với công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 2, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr.329.
[2] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng toàn tập, Tập 37, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 485, 486.
[3] Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 3, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr.596.
[4] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng toàn tập, Tập 34, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 222, 223.
TS Phạm Hồng Hải - Ths Phạm Chí Thịnh