Từ khóa: Học tập suốt đời
1. "Học tập suốt đời" -khát vọng vươn tầm thời đại của dân tộc Việt Nam
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: "Học để làm việc, làm người, làm cán bộ. Học để phụng sự Đoàn thể, phụng sự giai cấp và nhân dân, phụng sự Tổ quốc và nhân loại"51. Người nhấn mạnh, học tập là con đường để Việt Nam "sánh vai với các cường quốc năm châu".Người viết "Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em"62. Đây là tư tưởng mang tầm nhìn thời đại của Hồ Chí Minh sau khi Người đã hiện thực hóa khát vọng giành độc lập tự do cho đất nước. Khát vọng đưa đất nước sánh vai với các cường quốc năm châu của dân tộc Việt Nam bắt đầu bằng khát vọng được học tập để làm người, làm cán bộ có đủ "tâm, tầm, trí" đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới. Một trong những giải pháp quan trọng trụ cột để đưa đất nước bứt phá và cất cánh chính là thực hiện cải cách hành chính, xây dựng đội ngũ cán bộ năng lực, nhiệt huyết, tận lực, tận tâm cống hiến cho dân tộc. Đích đến cuối cùng của cuộc cải cách bộ máy hành chính không chỉ là thu gọn địa giới hành chính mà là chọn đúng cán bộ có tài đức, đặc biệt là đội ngũ cán bộ trẻ năng động, nhiệt huyết. Vì thế, xây dựng động cơ học tập suốt đời cho đoàn viên thanh niên, cho thế hệ trẻ chính là mục tiêu cuối cùng của một nền giáo dục hiện đại, nhân văn để đào tạo ra con người mới xã hội chủ nghĩa, làm chủ vận mệnh dân tộc trong kỷ nguyên mới.
Thanh niên quân đội cùng với thanh niên cả nước, đang sống trong một thời kỳ đầy biến chuyển. Đất nước chuyển mình mạnh mẽ trước làn sóng cách mạng công nghiệp 4.0, trước những vận hội chưa từng có sau 50 năm hòa bình, thống nhất. Và giữa dòng chảy đó, thanh niên quân đội vẫn đang lặng thầm nhưng bền bỉ góp phần tô đậm sắc màu khát vọng dân tộc. Tuổi trẻ thanh niên quân đội trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc - kỷ nguyên mà Việt Nam xác định tầm nhìn trở thành quốc gia phát triển, có thu nhập cao, có nền công nghiệp hiện đại. Trong hành trình này, thanh niên quân đội không thể chỉ là lực lượng bảo vệ, mà phải là lực lượng kiến tạo – tiên phong – xung kích trên tất cả các mặt trận mới: Mặt trận xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững chắc; Mặt trận trí tuệ: chuyển đổi số, nghiên cứu khoa học – kỹ thuật quân sự; Mặt trận tư tưởng: chống lại âm mưu diễn biến hòa bình, phản bác quan điểm sai trái, giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng trong quân đội. Họ không chỉ cầm súng – họ còn cầm bút mà còn làm chủ tri thức và tiến quân vào khoa học công nghệ. Họ không chỉ bảo vệ biên cương – mà còn bảo vệ không gian mạng, bảo vệ trận địa tư tưởng của Đảng, bảo vệ khát vọng của cả dân tộc. Với thế giới phức tạp, không ổn định và biến đổi khôn lường, tri thức phải không ngừng được bổ sung để không bị lạc hậu và tiến cùng thời đại. Trong bối cảnh đó, học tập suốt đời trở thành một quy luật sống; không chỉ giúp mỗi thanh niên quân đội nhận biết, thích nghi, làm giàu trí tuệ, hoàn thiện nhân cách, vượt qua khó khăn, thử thách để ngày càng tiến bộ và định vị bản thân trong xã hội hiện đại; cao hơn, đây là chìa khoá quan trọng để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo nhân lực, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội, là con đường duy nhất, hướng đi tất yếu của mọi quốc gia để bảo đảm sự phát triển thịnh vượng, bền vững.
Thực tiễn cách mạng đang đặt ra yêu cầu cao về tinh thần Học tập suốt đời đối với thanh niên quân đội, xây dựng được đội ngũ cán bộ quân đội dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm và đổi mới, sáng tạo. Yêu cầu đẩy mạnh học tập, chống bệnh lười tư duy cầu tiến trong đoàn viên thanh niên, phải học thực chất, không chạy theo bằng cấp, chứng chỉ. Học tập suốt đời để có đức, có tài, có bản lĩnh, mỗi đoàn viên thanh niên phải sẵn sàng học ở mọi lúc, mọi nơi, ngay cả khi đã trở thành cán bộ của Đảng, của Quân đội. Học làm cán bộ lãnh đạo và học để làm người đày tớ trung thành của nhân dân. Làm người lãnh đạo là phải luôn học tập, thấm nhuần và tổ chức thực hiện thành công đường lối, quan điểm của Đảng, không ngừng phấn đấu nâng cao trình độ lý luận chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng lãnh đạo, quản lý. Phải hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Phải rèn luyện, trau dồi đạo đức cách mạng, thực hiện cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. Phải công tâm, kỷ luật, tự giác, thẳng thắn, triệt để trong thực thi quyền lực, trong tự phê bình và phê bình theo đúng chức năng, nhiệm vụ của mình. Làm đày tớ trung thành của nhân dân phải học cách gắn bó mật thiết với nhân dân, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, hiểu dân và học hỏi kinh nghiệm từ nhân dân để hoàn thành nhiệm vụ được giao. Vì thế, trong giai đoạn hiện nay, học tập suốt đời là yêu cầu, đòi hỏi tất yếu đối với mọi quân nhân không chỉ để nâng cao năng lực chuyên môn mà còn góp phần xây dựng đơn vị vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
2. Giải pháp phát huy tinh thần học tập suốt đời cho thanh niên quân đội, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ hiện nay
Đất nước đang đứng trước thời cơ, vận hội mới để vươn mình, để "sánh vai" với thế giới như ước nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh và khát vọng của toàn dân tộc. Đảng ta không có lợi ích nào khác ngoài đưa đất nước, dân tộc bước vào xã hội giàu mạnh, người dân ấm no, tự do, hạnh phúc, phát triển; hơn lúc nào hết, tuổi trẻ quân đội cần phát huy tinh thần học tâp suốt đời để trở thành người cán bộ có tư duy, tầm nhìn, việc làm đột phá, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám hy sinh, đặc biệt trong thực hiện nhiệm vụ cấp bách. Vì vậy, học tập suốt đời, phát huy sức trẻ quan đội cùng tuổi trẻ cả nước đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới cần phải quán triệt, thực hiện một số giải pháp chủ yếu sau:
Một là, phát huy vai trònêu gương "Học tập suốt đời" của cán bộ chủ trì các cấp trong giáo dục học tập cho thanh niên quân đội
Sinh thời, Hồ Chí Minh khẳng định: "Một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền"73. Cán bộ chủ trì là người đứng đầu các cấp ủy đảng, chỉ huy các cấp, lãnh đạo tổ chức, cơ quan, đơn vị thực hiện chủ truơng, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, quy định của cơ quan, đơn vị, địa phương.Phát huy vai trò nêu gương của cán bộ chủ trì các cấp chính là phát huy vai trò "đầu tàu" với phương châm "trên làm gương mẫu mực, dưới tích cực làm theo", "trên trước, dưới sau". Người đứng đầu phải là người thực hành nêu gương học tập đầu tiên, Hồ Chí Minh lưu ý "Một đảng viên ở địa vị càng cao, thì càng phải giữ đúng kỷ luật của Đảng, càng phải làm gương dân chủ"94.Và khi nêu gương học tập tốt, họ chính là "hình mẫu" để thế hệ trẻ tin tưởng, chủ động, tích cực, tự giác noi theo. Thực hiện lời Bác Hồ dạy: "Nói miệng, ai cũng nói được. Ta cần phải thực hành"105. Theo đó, để nêu gương học tập, cán bộ chủ trì phải thực hiện nói đi đôi với làm. Đây là yêu cầu bắt buộc, là nguyên tắc cao nhất của phong cách nêu gương, là thước đo, tấm gương phản chiếu tư cách của người cán bộ chủ trì các cấp. Hàng năm, cán bộ chủ trì các cấp xây dựng kế hoạch học tập phấn đấu tu dưỡng, rèn luyện; nêu cao tinh thần tự soi, tự sửa, gương mẫu chấp hành nghị quyết, kết luận, quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước, kỷ luật của Quân đội; dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo và dám đương đầu với khó khăn, thử thách; phải học tập, rèn luyện phong cách làm việc khoa học, dân chủ, sâu sát thực tiễn, tận tâm, trung thực, "cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư"; làm việc có nguyên tắc, kỷ cương, thật sự công tâm, trong sáng, tinh thông. Đồng thời phải nghiêm túc "tự phê bình và phê bình", "thấy đúng phải cương quyết bảo vệ, thấy sai phải cương quyết đấu tranh". "Phải tự nguyện, tự giác, xem công tác học tập cũng là một nhiệm vụ mà người cán bộ cách mạng phải hoàn thành cho được"116, thực sự là tấm gương sáng cho thanh niên noi theo.
Hai là, đẩy mạnh phong trào "Học tập suốt đời" cho thanh niên quân đội thông qua các hoạt động thực tiễn cách mạng,
Hoạt động thực tiễn vừa là môi trường giáo dục và là nơi để thanh niên quân đội rèn luyện, tu dưỡng và cống hiến, được trực tiếp cảm nhận thành quả hoạt động của mình, thông qua đó kiểm nghiệm giá trị bản thân. Sự "khắc nghiệt" của thực tiễn là môi trường học tập toàn diện để tôi luyện nên những con người có bản lĩnh, có tri thức, hiểu biết, trung thành với mục tiêu lý tưởng, tâm huyết với quê hương đất nước. Thông qua các phong trào của thanh niên sẽ lôi cuốn được đông đảo đoàn viên, thanh niên tham gia. Đặc biệt thông qua phong trào và chương trình đồng hành sẽ động viên, khích lệ và tạo điều kiện để thanh niên quân đội phát huy trí tuệ, sáng tạo của mình, tích cực nghiên cứu khoa học Cấp ủy các cấp tạo môi trường thuận lợi để thanh niên học tập, làm chủ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, đẩy mạnh các hoạt động đồng hành cùng thanh niên học tập, đồng thời, thông qua các phong trào thi đua yêu nước giúp thanh niên luôn tự học, chủ động nghiên cứu… Bên cạnh đó, lấy thực tiễn "Học tập suốt đời" làm thước đo để đánh giá, phân loại cán bộ đoàn viên thanh niên theo hướng thực chất. Thường xuyên đào tạo, bồi dưỡng thanh niên thông qua thực tế công việc thực sự là biện phápquan trọng để thanh niên quân đội ngày càng trưởng thành. Kiên quyết đấu tranh, chống mọi biểu hiện tiêu cực, bệnh thành tích trong học tập. Đánh giá cán bộ đoàn viên thanh niên qua chất lượng và hiệu quả thực hiện nhiệm vụ chính trị một cách nghiêm túc, khách quan; qua đó, thúc đẩy thanh niên luôn phải "Học tập suốt đời", liên tục tìm tòi những cách thức, biện pháp hữu hiệu để nâng cao chất lượng công việc; phải liên tục học hỏi, tích lũy kiến thức, kỹ năng hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Đây chính là cơ sở để thanh niên quân đội thực hiện tư tưởng Hồ Chí Minh về học tập suốt đời.
Ba là, phát huy vai trò tích cực, tự giác học tập của cán bộ, đoàn viên thanh niên trong quân đội
Học tập suốt đời của mỗi đoàn viên thanh niên là sản phẩm của quá trình tự bồi dưỡng, rèn luyện tích cực của chính bản thân họ. Mỗi đoàn viên thanh niên phải xây dựng cho mình kế hoạch phấn đấu học tập, rèn luyện cụ thể, tỷ mỉ, thiết thực; lựa chọn hình thức, phương pháp tự học tập, tự rèn lyện linh hoạt, sáng tạo; nêu cao ý chí quyết tâm, kiên quyết, bền bỉ thực hiện kế hoạch đã xác định. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: "kế hoạch mười phần thì biện pháp phải hai mươi phần và quyết tâm ba mươi phần"7. Vì vậy, mỗi đoàn viên thanh niên phải đề cao trách nhiệm, tích cực, tự giác phấn đấu mẫu mực về phẩm chất đạo đức, lối sống, phong cách, lề lối làm việc, có lòng yêu lao động, say mê nghiên cứu, gắn bó với quần chúng, có ý thức kỷ luật cao; rèn luyện phẩm chất Trí - Tín - Nhân - Dũng - Liêm - Trung của người cán bộ quân đội. Đồng thời, đưa vấn đề tích cực tự giác rèn luyện của thanh niên thành tiêu chí để đánh giá, bình xét hằng năm.Kiên quyết đấu tranh với những biểu hiện thiếu chủ động tự giác, tự mãn trong quá trình xây dựng và phát huy văn hóa học tập của thanh niên. Tự học tập suốt đời của thanh niên quân đội không đơn thuần là học ở nhà trường, trong sách vở mà còn từ đồng chí, đồng đội, từ đòi hỏi thực tiễn công việc, cuộc sống để phát triển bản thân và nâng cao phẩm chất đạo đức; có phương pháp lãnh đạo, quản lý và những quyết sách đúng đắn, mang tính đột phá trên cơ sở khoa học... Thanh niên quân đội tuyệt đối không được tự cao tự đại, bằng lòng với kiến thức và hiểu biết của mình mà chủ quan, coi nhẹ việc học hỏi. Mỗi thanh niên quân đội cần ý thức được trách nhiệm của bản thân mình đối với việc tự học tập suốt đời, trách nhiệm của mình đối với công cuộc củng cố quốc phòng, an ninh, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; từ đó có ý thức cập nhật tình hình thời sự; tự học tập, rèn luyện để khỏe mạnh hơn, có chất lượng sống tốt hơn, hạnh phúc hơn, hội nhập tốt hơn; chủ động hơn, có ý thức cảnh giác cao hơn để bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa.
Bốn là, phát huy vai trò của tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh
Đây là nội dung quan trọng góp phần nâng cao nhận thức của thanh niên quân đội về ý nghĩa và trách nhiệm của việc học tập suốt đời. Ban Chấp hành Đoàn cơ sở cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến về xây dựng môi trường học tập, học tập suốt đời. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền nêu gương sáng về tinh thần vượt khó học tập, nêu gương người tốt, việc tốt trong học tập của thanh niên. Thường xuyên động viên thanh niên tham gia xây dựng tổ, nhóm học tập, cộng đồng học tập. Đồng thời, phối hợp với các tổ chức đoàn thể khác và nhà trường động viên thanh niên học tập suốt đời, góp phần xây dựng xã hội học tập. Tăng cường tuyên truyền, phát động phong trào đọc sách trong nhà trường, cơ quan, đơn vị, tích cực phát động thanh niên hưởng ứng các hoạt động: "Giờ học thanh niên tự quản", "Ngày thứ bảy tình nguyện", "Vườn hoa thanh niên", "Sáng kiến cải tiến kỹ thuật phục vụ huấn luyện", "tuần lễ học tập suốt đời"...Vì thế, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phải thực sự là nơi dẫn dắt, tổ chức các hoạt động học tập, không chỉ là nơi ghi danh hoạt động của tuổi trẻ quân đội, mà là nơi cổ vũ trí tuệ – khơi dậy lý tưởng – tổ chức hành động, cán bộ Đoàn phải là người có tư duy tổ chức – chính trị – công nghệ, là "cầu nối 3 chiều": giữa chỉ huy – thanh niên – xã hội. Ban chấp hành Đoàn các cấp cần xây dựng chương trình hành động thích hợp, đặt ra những yêu cầu nội dung, biện pháp cụ thể về xây dựng thái độ học tập khoa học cho thanh niên. Từ đó, thường xuyên tổ chức nhiều hoạt động học tập đa dạng phù hợp với tâm lí của tuổi trẻ như: thi tìm hiểu, diễn đàn thanh niên, sinh hoạt giáo dục truyền thống,… thu hút đông đảo đoàn viên, thanh niên tham gia. Tiếp tục đẩy mạnh việc "Học tập và làm theo lời Bác" về tinh thần học tập suốt đời, tổ chức diễn đàn phản biện: nơi cán bộ trẻ được nêu sáng kiến, phát huy ý tưởng và biến ý tưởng thành hiện thực. Mỗi cán bộ Đoàn cần nêu cao tính tiên phong, gương mẫu không ngừng tự học tập, tự cập nhật tình hình thời sự; nghiên cứu lý luận chính trị; nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ; coi học hỏi là một việc phải tiếp tục suốt đời; Học tập suốt đời phải gắn liền lý luận với công tác thực tế; "Không ai có thể tự cho mình đã biết đủ rồi, biết hết rồi; Thế giới ngày ngày đổi mới, nhân dân ta ngày càng tiến lên, cho nên chúng ta phải tiếp tục học và hành để tiến bộ kịp nhân dân"8.
Tinh thần "Học tập suốt đời" vì dân, vì nước luôn vẹn nguyên giá trị thời sự, là kim chỉ nam để mỗi đoàn viên thanh niêntrong quân đội không ngừng tự học, tự rèn nâng cao đạo đức cách mạng, năng lực, trình độ chuyên môn, đáp ứng yêu cậu nhiệm vụ thời kỳ mới.Cấp ủy, chỉ huy các cấp tạo điều kiện thuận lợi cho cán bộ, chiến sĩ, đoàn viên, thanh niên được tham gia học tập thường xuyên, học tập suốt đời, tận dụng mọi cơ hội học tập để trở thành công dân số, công dân học tập toàn cầu… đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội trong tình hình mới.
Trương Thị Hoài, Lê Tấn Dũng
Trường Đại học Nguyễn Huệ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1, 7. Hồ Chí Minh - Toàn tập, Tập 6, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 208, 388
2, 5. Hồ Chí Minh - Toàn tập, Tập 4, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 35, 171.
3. Hồ Chí Minh, (2011), Toàn tập,Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, Tập 1, tr.284.
4. Hồ Chí Minh - Toàn tập, Tập 8, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 454.
6. Hồ Chí Minh - Toàn tập, Tập 11, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 98
8. Hồ Chí Minh - Toàn tập, Tập 10, Nxb CTQG, H. 2011, tr.377
9. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập II, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, tr. 248
10. Quân ủy Trung ương (2021). Nghị quyết số 847-NQ/QUTW ngày 28/12/2021 về phát huy phẩm chất "Bộ đội Cụ Hồ", kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới.