Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là tổ chức chính trị xã hội của thanh niên Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện. Đoàn bao gồm những thanh niên tiên tiến, phấn đấu vì mục tiêu, lý tưởng của Đảng là độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là đội dự bị tin cậy của Đảng ta, là lực lượng xung kích cách mạng, là trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên, đai diện chăm lo và bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của tuổi trẻ, là lực lượng nòng cốt chính trị trong các phong trào thanh niên và trong các tổ chức thanh niên.
Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VII về “Công tác Thanh niên trong thời kỳ đổi mới” khẳng định: “Sự nghiệp đổi mới có thành công hay không, cách mạng Việt Nam có vững bước theo con đường xã hội chủ nghĩa hay không phần lớn tùy thuộc vào lực lượng thanh niên, vào việc bồi dưỡng, rèn luyện thế hệ thanh niên. Công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quan trọng, quyết định sự thành bại của cách mạng”. Nghị quyết 25-NQ/TW, ngày 25-7-2008 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa”, khẳng định: Đảng lãnh đạo công tác thanh niên và trực tiếp lãnh đạo Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Xây dựng Đoàn vững mạnh là nội dung quan trọng trong công tác xây dựng Đảng, là xây dựng Đảng trước một bước.
Chính vì vậy, trong Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã nhấn mạnh: “Tạo động lực cho thanh niên xung kích trong học tập, lao động sáng tạo, khởi nghiệp, lập nghiệp; làm chủ các kiến thức khoa học, công nghệ hiện đại, phát huy vai trò quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”… “ Ðảng phải tăng cường sự lãnh đạo đối với công tác thanh niên bằng các nhiệm vụ và giải pháp toàn diện, đồng bộ, mạnh mẽ, tích cực và trách nhiệm” ,
Trong mọi giai đoạn cách mạng Đoàn TNCS Hồ Chí Minh luôn theo sát Đảng,là đội hậu bị tin cậy của Đảng. Đoàn Thanh niên tham gia xây dựng Đảng là nhiệm vụ xuất phát từ quy luật khách quan và quy luật sinh tồn của Đảng - Đoàn - Hội - Đội. Đây là trách nhiệm và quyền lợi chính trị của đoàn viên thanh niên và tổ chức Đoàn, là nhiệm vụ quan trọng thường xuyên của các cấp bộ Đoàn.
2. Thực trạng Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tham gia công tác xây dựng Đảng hiện nay
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tham gia công tác xây dựng Đảng vừa là tất yếu, vừa là khách quan, vừa là nhiệm vụ tự thân của Đoàn. Luôn ý thức rõ vai trò, trách nhiệm của mình trong những năm qua các cấp bộ đoàn đã triển khai tích cực, đồng bộ có hiệu quả với các phong trào, đợt sinh hoạt chính trị, cuộc vận động, lớn có ý nghĩa thiết thực, như: “Con đường cách mạng của thanh niên thời kỳ mới”, “Tự hào tiến bước dưới cờ Đảng”, “Nhớ về Bác lòng ta trong sáng hơn”, thi tìm hiểu chủ nghĩa Mác - Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh, với chủ đề: “Ánh sáng soi đường”… Tạo ra sự chuyển biến tích cực để đoàn viên, thanh niên tham gia bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh, phê phán, phản bác lại các quan điểm sai trái, thù địch, ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, làm thất bại âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch, góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh. Trên khắp mọi miền tổ quốc các phong trào hành động cách mạng, hoạt động tình nguyện tạo môi trường trải nghiệm, rèn luyện, phấn đấu, cống hiến giúp hình thành lớp đoàn viên, thanh niên ưu tú giới thiệu cho Đảng xem xét kết nạp bổ sung nguồn cán bộ có chất lượng tham gia vào quá trình xây dựng Đảng. Việc ban hành Quyết định 217-QĐ/TW về “Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội” và Quyết định 218-QĐ/TW, ngày 12-12-2013 của Bộ Chính trị (khóa XI) “Quy định về việc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền” tạo tính tích cực, chủ động giám sát các chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước của các đoàn thể chính trị - xã hội. Qua đó, huy động được sức lực, trí tuệ của thanh niên trong việc phản biện dự thảo các văn bản của Đảng và Nhà nước trên các lĩnh vực nói chung và liên quan đến đoàn viên, thanh niên nói riêng.
Bên cạnh những kết quả đạt được, vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong công tác xây dựng Đảng ở một số nơi chưa được phát huy cao, tính hiệu quả còn thấp. Niềm tin của một bộ phận đoàn viên, thanh niên đối với Đảng, đối với chế độ có sự giảm sút, có lối sống thực dụng, thiếu lý tưởng, xa rời truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc. Sự giảm sút về ý chí hành động, thậm chí coi thường việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng của một bộ phận đoàn viên, thanh niên, khuynh hướng đề cao tuyệt đối hóa tăng trưởng kinh tế, chú trọng làm giàu, ít chú ý đến củng cố nền tảng tư tưởng… Trong khí đó các thế lực thù địch ráo riết đẩy mạnh chiến lược “Diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”… nhằm chia rẽ nội bộ, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc; trong đó có mưu đồ lung lạc thế hệ trẻ, làm cho thanh niên mất phương hướng chính trị và niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng. Vì vậy, trong thời gian tới để phát huy hơn nữa vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong công tác xây dựng Đảng cần triển khai nhiều nhiệm vụ, giải pháp mang tính đồng bộ và quyết liệt hơn nữa.
3. Một số giải pháp nhằm phát huy vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong công tác xây dựng Đảng.
Để tiếp tục phát huy vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong công tác xây dựng Đảng, trong thời gian tới các cấp bộ đoàn cần thực hiện tốt một số giải pháp mang tính trọng tâm sau:
Thứ nhất, xác định xây dựng Đoàn là xây dựng Đảng trước một bước. Cần xây dựng hệ thống Đoàn TNCS Hồ Chí Minhthực sự vững mạnh, đồng bộ từ Trung ương đến cơ sở, trở thành hạt nhân nòng cốt trong công tác xây dựng Đảng.
Chăm lo củng cố, xây dựng tổ chức Đoàn thực sự vững mạnh về cả chính trị, tư tưởng, tổ chức và hành động. Lắng nghe những tâm tư, nguyện vọng chính đáng đoàn viên và trao đổi những vấn đề liên quan đến công tác thanh niên để thực sự trở thành người bạn tin cậy của thanh niên. Các chương trình, phong trào phải đổi mới mạnh mẽ nội dung và phương thức hoạt động để thu hút, tập hợp, đoàn kết thanh niên, phát huy vai trò xung kích, tình nguyện, đồng hành, hỗ trợ đoàn viên thanh niên trong học tập, nghiên cứu khoa học và lập nghiệp. Qua đó, tạo môi trường lý tưởng thu hút, rèn luyện đoàn viên, thanh niên, xây dựng những thế hệ thanh niên “vừa hồng, vừa chuyên” để thực hiện mục tiêu, lý tưởng cao cả của Đảng, phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân.
Thứ hai, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phải tích cực bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, tạo sự thống nhất tư tưởng trong toàn Đảng, toàn dân.
Cần đa dạng hóa phương thức tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức lý tưởng cách mạng cho thanh niên. Tăng cường xây dựng chuyên trang, chuyên mục, chương trình, thời lượng đăng tải các tin, bài đấu tranh phản bác, vạch rõ tính chất phản động, phản khoa học của những quan điểm, luận điệu sai trái, xuyên tạc của các thế lực thù địch trên không gian mạng, đặc biệt là trên các nền tảng Youtube, Facebook, Zalo… Nâng cao hình thức thi trực tuyến tìm hiểu về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trên mạng internet tạo tính đổi mới, hấp dẫn, dễ tiếp thu với từng đối tượng đoàn viên, thanh niên. Đẩy mạnh nghiên cứu, học tập, giáo dục và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong thanh niên theo định hướng vận dụng lý luận vào vào hoạt động thực tiễn. Bên cạnh đó, các phong trào thi đua phải gắn với thực hiện Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị (Khóa XII), Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Tiếp tục lan tỏa cuộc vận động “Mỗi ngày một tin tốt, mỗi tuần một câu chuyện đẹp” trên mạng xã hội, góp phần tạo ra trào lưu, xu hướng đăng tải, chia sẻ thông tin tích cực trên mạng xã hội.
Thứ ba, các cấp bộ Đoàn cần chủ động, tích cực bồi dưỡng lựa chọn giới thiệu cán bộ đoàn đủ năng lực phẩm chất tham gia các cơ quan lãnh đạo của Đảng các cấp, giới thiệu đoàn viên ưu tú để Đảng xem xét bồi dưỡng kết nạp.
Thông qua thực hiện tốt chủ trương “1+2”, cán bộ cấp Trung ương và cấp tỉnh 1 năm tối thiểu có 2 tháng công tác tại cơ sở tạo mội trường rèn luyện, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ đoàn, giúp cán bộ đoàn nắm bắt thực tiễn, góp phần thiết thực vào công tác tham mưu trong triển khai các chủ trương, thực hiện các chỉ đạo sát với cơ sở hơn, tạo nguồn quy hoạch và bố trí cán bộ Đoàn đủ nâng lực phẩm chất vào các cơ quan lãnh đạo của Đảng, chính quyền và các đoàn thể nhân dân. Đẩy mạnh cuộc vận động “Đoàn viên phấn đấu trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam” phát hiện, lựa chọn đoàn viên ưu tú để bồi dưỡng tạo nguồn và nâng cao chất lượng giới thiệu đoàn viên ưu tú cho Đảng xem xét kết nạp.
Thứ tư, nâng cao vai trò và chất lượng công tác giám sát và phản biện xã hội của tổ chức đoàn các cấp.
Qua công tác giám sát và phản biện xã hội nhằm phát hiện những nội dung còn thiếu, chưa sát, chưa đúng, chưa phù hợp trong các văn bản dự thảo của các cơ quan Đảng, Nhà nước; kiến nghị những nội dung thiết thực, góp phần bảo đảm tính đúng đắn, phù hợp với thực tiễn đời sống xã hội và tính hiệu quả trong việc hoạch định chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước; bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân, trong đó có thanh niên, phát huy dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội. Đặc biệt là các chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước liên quan đến thanh niên và công tác thanh niên, chủ động tham gia phản biện dự thảo các văn bản liên quan đến đoàn viên, thanh niên.
Nguyễn Huy Hoàng (Học viện Quản lý Giáo dục)
Ngô Thế Nghị (Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam)
