Nhất là trong bối cảnh sự phát triển mạnh mẽ của khoa học - công nghệ, đặc biệt là sự bùng nổ của công nghệ thông tin và mạng Internet, đã đưa dư luận xã hội sang một không gian mới, đó là không gian mạng. Ở đó, thông tin được lan truyền với tốc độ nhanh chóng, phạm vi rộng lớn và sức ảnh hưởng sâu rộng đến mọi mặt của đời sống. Do đó, việc định hướng dư luận xã hội trên không gian mạng trở thành một nhiệm vụ hết sức cấp thiết, nhằm bảo đảm sự ổn định chính trị - xã hội, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, củng cố niềm tin của nhân dân và ngăn chặn những âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch.
Dư luận xã hội là sự tổng hợp những ý kiến, quan điểm, thái độ, tình cảm của cộng đồng trước các vấn đề nảy sinh trong đời sống. Nó có thể tích cực hoặc tiêu cực, mang tính xây dựng hoặc phá hoại. Định hướng dư luận xã hội là hoạt động tác động có mục đích, có định hướng để dẫn dắt, hình thành nhận thức đúng đắn trong cộng đồng, qua đó củng cố niềm tin, tạo sự đồng thuận xã hội. Không gian mạng có tốc độ lan truyền thông tin nhanh, đa chiều, có nhiều đối tượng tham gia với trình độ nhận thức, quan điểm, thái độ lập trường khác nhau có thể vượt khỏi sự kiểm soát nếu thiếu định hướng. Đây cũng là "mảnh đất" để các thế lực thù địch lợi dụng tung tin giả, tin sai sự thật, xuyên tạc đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Đồng thời, không gian mạng là môi trường tiềm năng để lan tỏa giá trị tốt đẹp, xây dựng lối sống văn minh, quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam ra thế giới. Như vậy, định hướng dư luận xã hội trên không gian mạng có vai trò đặc biệt quan trọng: bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, giữ vững ổn định chính trị - xã hội; tạo sự đồng thuận trong nhân dân; nâng cao ý thức trách nhiệm công dân trong thời đại số.
Đoàn viên, thanh niên là lực lượng hùng hậu trong xã hội, với ưu thế trẻ trung, năng động, am hiểu công nghệ giữ vai trò nòng cốt trong công tác định hướng dư luận xã hội trên không gian mạng. Với sự năng động, sáng tạo, dễ tiếp thu cái mới và đặc biệt là rất thành thạo trong việc sử dụng các nền tảng công nghệ số. Chính những đặc điểm này đã tạo ra lợi thế để thanh niên trở thành lực lượng xung kích trong việc định hướng dư luận trên không gian mạng.
Phát huy vai trò của đoàn viên, thanh niên trong định hướng dư luận xã hội trên không gian mạng chính là một trong những giải pháp quan trọng để xây dựng môi trường mạng lành mạnh, góp phần bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa. Đoàn viên, thanh niên là lực lượng tiên phong trong việc tiếp cận, chia sẻ và lan tỏa thông tin tích cực, chính thống. Thông qua mạng xã hội, mỗi đoàn viên có thể trở thành một "người đưa tin" tích cực, góp phần chống lại tin giả, định hướng nhận thức đúng đắn cho cộng đồng. Bên cạnh đó, đoàn viên, thanh niên còn đóng vai trò "cầu nối niềm tin", là tiếng nói gần gũi, dễ được lắng nghe, nhất là trong cộng đồng người trẻ. Việc họ chia sẻ quan điểm đúng đắn, phản bác quan điểm sai trái không chỉ góp phần củng cố niềm tin của bản thân mà còn lan tỏa tới bạn bè, đồng nghiệp và cộng đồng. Trong môi trường mạng xã hội, với sự sáng tạo và kỹ năng số, đoàn viên, thanh niên có khả năng tạo ra những sản phẩm truyền thông hấp dẫn như video, infographic, bài viết, chiến dịch trực tuyến… qua đó định hướng dư luận một cách tự nhiên, hiệu quả và dễ tiếp nhận. Đoàn viên, thanh niên có vai trò rất quan trọng trong định hướng dư luận xã hội trên không gian mạng, họ vừa trực tiếp, vừa gián tiếp góp phần tạo dựng môi trường mạng lành mạnh, an toàn.
Trong thời gian qua, với sự quan tâm của lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền, cơ quan, đơn vị và của các cấp bộ Đoàn, công tác phát huy vai trò của đoàn viên, thanh niên trong định hướng dư luận trên không gian mạng đã đạt được nhiều kết quả tích cực như: Nhiều tổ chức Đoàn, Hội đã xây dựng và vận hành hiệu quả các fanpage, kênh truyền thông xã hội, thu hút đông đảo người theo dõi, tạo ra sức lan tỏa lớn. Có nhiều mô hình hay, cách làm sáng tạo, hiệu quả ở "Câu lạc bộ lý luận trẻ", "Đội hình phản ứng nhanh", "Lực lượng 47" trong quân đội đã góp phần đấu tranh phản bác có hiệu quả các quan điểm sai trái, thù địch. Không ít đoàn viên, thanh niên đã thể hiện trách nhiệm, chủ động tạo ra nội dung tích cực, lan tỏa những giá trị tốt đẹp, góp phần xây dựng hình ảnh người trẻ Việt Nam sáng tạo, bản lĩnh, khát vọng. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn tồn tại những hạn chế: Một bộ phận thanh niên chưa nhận thức đầy đủ trách nhiệm định hướng dư luận, còn thụ động, thậm chí dễ bị cuốn theo những thông tin tiêu cực. Kỹ năng nhận diện và phản bác thông tin sai trái của một số đoàn viên còn hạn chế; sản phẩm truyền thông chưa thực sự hấp dẫn, thiếu tính lan tỏa mạnh. Vẫn còn trường hợp đoàn viên vô tình chia sẻ, phát tán thông tin chưa được kiểm chứng, ảnh hưởng xấu đến dư luận xã hội.
Để phát huy tốt hơn nữa vai trò của đoàn viên, thanh niên trong định hướng dư luận xã hội trên không gian mạng, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:
Một là, tăng cường giáo dục, nâng cao nhận thức cho đoàn viên, thanh niên về vị trí, vai trò, của việc định hướng dư luận xã hội trên không gian mạng. Để tăng cường giáo dục, nâng cao nhận thức cho đoàn viên, thanh niên về định hướng dư luận xã hội trên không gian mạng, cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục về vai trò, trách nhiệm và tác hại của thông tin xấu độc trên mạng, khuyến khích thanh niên tích cực tham gia chia sẻ thông tin tích cực và lan tỏa các giá trị tốt đẹp, đồng thời phát triển các kỹ năng số, kỹ năng tiếp cận thông tin khoa học để tự bảo vệ mình và định hướng dư luận một cách hiệu quả.
Hai là, bồi dưỡng kỹ năng số, kỹ năng truyền thông cho đoàn viên, thanh niên, tạo điều kiện để họ làm chủ công nghệ, sáng tạo ra các sản phẩm truyền thông hiện đại, hấp dẫn và hiệu quả. Để bồi dưỡng kỹ năng số, truyền thông cho đoàn viên, thanh niên, các tổ chức Đoàn cần tăng cường đào tạo, trang bị kiến thức và công cụ số, tạo môi trường học tập và thực hành hiệu quả, khuyến khích sáng tạo nội dung, tận dụng các nền tảng số để sản xuất các sản phẩm truyền thông hấp dẫn, đồng thời nâng cao năng lực số và nhận thức về an toàn thông tin cho thanh niên trong quá trình chuyển đổi số.
Ba là, xây dựng các lực lượng nòng cốt như "câu lạc bộ lý luận trẻ", "đội thanh niên xung kích bảo vệ nền tảng tư tưởng", phối hợp chặt chẽ với các cơ quan báo chí, lực lượng chuyên trách để kịp thời định hướng dư luận. Phát động các phong trào thi đua, các chiến dịch truyền thông trực tuyến gắn với các sự kiện chính trị, văn hóa quan trọng của đất nước, qua đó khuyến khích thanh niên tham gia sáng tạo nội dung tích cực. Mỗi đoàn viên, thanh niên cần trở thành một "người lính trên mặt trận tư tưởng", chủ động lan tỏa giá trị tốt đẹp, phản bác thông tin sai trái, xây dựng môi trường mạng văn minh, lành mạnh.
Phát huy vai trò của đoàn viên, thanh niên trong định hướng dư luận xã hội trên không gian mạng không chỉ góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, ngăn chặn âm mưu chống phá của các thế lực thù địch mà còn giúp lan tỏa những giá trị tốt đẹp, xây dựng môi trường mạng văn minh, lành mạnh. Đây vừa là trách nhiệm, vừa là vinh dự của thế hệ trẻ Việt Nam hôm nay, đồng thời cũng là sự khẳng định niềm tin của Đảng, Nhà nước và nhân dân đối với lực lượng thanh niên, những chủ nhân tương lai của đất nước.
Nguyễn Đình Hoàng – Đồng Thị Oanh