1. Mở đầu
Sĩ quan trẻ trong các học viện và trường sĩ quan quân đội có vai trò vô cùng quan trọng trong việc xây dựng Quân đội Nhân dân Việt Nam tinh nhuệ về chính trị. Để thực hiện nhiệm vụ này, cần tập trung vào giáo dục chính trị, rèn luyện ý thức hệ và phát huy tính sáng tạo của sĩ quan trẻ. Quá trình xây dựng quân đội tinh nhuệ về chính trị không chỉ đòi hỏi sự lãnh đạo của Đảng mà còn yêu cầu sự tham gia tích cực của toàn bộ hệ thống chính trị và mỗi cá nhân trong quân đội, đặc biệt là các sĩ quan trẻ - những người trực tiếp đảm nhận vai trò lãnh đạo và phát triển quân đội trong tương lai.
2. Vai trò của sĩ quan trẻ trong việc xây dựng quân đội tinh nhuệ về chính trị
Trong giai đoạn hiện nay, Quân đội Nhân dân Việt Nam phải đối mặt với nhiều thách thức lớn khi tình hình thế giới và khu vực diễn biến phức tạp, đặc biệt là sự gia tăng các mối đe dọa an ninh phi truyền thống và sự cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc. Việc bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ không chỉ đòi hỏi quân đội mạnh về vũ khí và trang bị hiện đại mà còn phải vững vàng về tư tưởng, bản lĩnh chính trị. Các âm mưu "diễn biến hòa bình", sự xâm nhập của tư tưởng phản động, và chiến tranh thông tin đang là những thách thức lớn về mặt chính trị, đòi hỏi Quân đội Nhân dân Việt Nam phải không ngừng nâng cao nhận thức, giữ vững tinh thần cảnh giác. Cùng với đó, xu thế toàn cầu hóa và sự phát triển của cách mạng công nghiệp 4.0 đòi hỏi quân đội phải tiếp cận và làm chủ các công nghệ mới để bảo đảm khả năng chiến đấu trong mọi tình huống, kể cả trong không gian mạng. Chính trong bối cảnh này, yêu cầu đặt ra là cần phải xây dựng một quân đội không chỉ giỏi về quân sự, mà còn tinh nhuệ về chính trị, tức là phải tuyệt đối trung thành với Đảng, với Nhà nước, thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh và chủ nghĩa Mác - Lênin. Đội ngũ sĩ quan trẻ đóng vai trò nòng cốt, tiên phong trong việc này, cần được trang bị đầy đủ kiến thức, lý luận chính trị để đối phó với các thách thức về ý thức hệ, đồng thời phải rèn luyện bản lĩnh để dẫn dắt quân đội vượt qua mọi khó khăn, thách thức, giữ vững vai trò trụ cột trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc và sự ổn định chính trị của đất nước trong thời kỳ mới.
Sĩ quan trẻ đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng Quân đội Nhân dân Việt Nam tinh nhuệ về chính trị, bởi họ là lực lượng nòng cốt trực tiếp tham gia vào lãnh đạo, chỉ huy và tổ chức các hoạt động chính trị trong quân đội. Với tuổi trẻ, nhiệt huyết, và tinh thần sáng tạo, sĩ quan trẻ không chỉ là người tiếp nhận mà còn là người truyền tải và lan tỏa các giá trị tư tưởng chính trị của Đảng, tư tưởng Hồ Chí Minh đến các chiến sĩ trong đơn vị. Họ phải được trang bị đầy đủ kiến thức về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối quân sự của Đảng, để từ đó trở thành những nhà lãnh đạo bản lĩnh, kiên định về chính trị, góp phần định hướng và giữ vững lập trường chính trị cho toàn quân. Bên cạnh đó, họ còn là tấm gương về sự trung thành tuyệt đối với Đảng, Tổ quốc, và nhân dân, dẫn dắt lực lượng quân đội đối mặt với các thử thách, từ đó xây dựng một quân đội vững mạnh về tư tưởng chính trị, đảm bảo rằng Quân đội Nhân dân Việt Nam luôn là lực lượng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và hiện đại, sẵn sàng hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao.
Các học viện và trường sĩ quan quân đội đóng vai trò quan trọng trong việc đào tạo và bồi dưỡng sĩ quan trẻ trở thành lực lượng tinh nhuệ về chính trị, thông qua việc cung cấp nền tảng lý luận vững chắc về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, và đường lối quân sự của Đảng. Đây là môi trường giáo dục toàn diện, nơi sĩ quan trẻ được rèn luyện không chỉ về chuyên môn quân sự mà còn về bản lĩnh chính trị, giúp họ phát triển toàn diện về phẩm chất và tư duy lãnh đạo. Các trường sĩ quan không chỉ tập trung vào kiến thức học thuật mà còn thúc đẩy các hoạt động thực tiễn, hội thảo, nghiên cứu, và đối thoại chính trị để sĩ quan trẻ có cơ hội tiếp thu và thấm nhuần tư tưởng cách mạng, củng cố niềm tin vào lý tưởng chính trị của Đảng. Việc tổ chức các hoạt động giáo dục chính trị thường xuyên và sâu rộng giúp sĩ quan trẻ luôn có lập trường chính trị vững vàng, bản lĩnh kiên định, sẵn sàng đối phó với những thách thức về tư tưởng trong quá trình xây dựng quân đội.
Tiếp tục phát huy vai trò của sĩ quan trẻ ở các học viện, trường sĩ quan quân đội là nhiệm vụ cấp bách trong xây dựng Quân đội Nhân dân Việt Nam tinh nhuệ về chính trị trong thời kỳ mới. Sĩ quan trẻ là lực lượng kế cận, mang trong mình nhiệt huyết, sự sáng tạo và tinh thần học hỏi không ngừng, đồng thời là những người trực tiếp gánh vác trách nhiệm bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong quân đội. Trước những thách thức ngày càng phức tạp về an ninh, chính trị và sự xâm nhập của các tư tưởng phản động, việc phát huy vai trò của sĩ quan trẻ giúp đảm bảo quân đội luôn vững mạnh về tư tưởng, kiên định về lý tưởng chính trị, và có khả năng lãnh đạo trong mọi tình huống. Hơn nữa, sĩ quan trẻ được đào tạo bài bản sẽ trở thành những người lãnh đạo, chỉ huy có đủ phẩm chất và năng lực để dẫn dắt quân đội phát triển toàn diện, góp phần thực hiện mục tiêu xây dựng quân đội chính quy, tinh nhuệ, hiện đại và luôn trung thành tuyệt đối với Đảng, Nhà nước và nhân dân.
3. Giải pháp phát huy vai trò của sĩ quan trẻ ở các học viện, trường sĩ quan quân đội trong xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam tinh nhuệ về chính trị thời kỳ mới
Một là, tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng cho sĩ quan trẻ trong xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam tinh nhuệ về chính trị.
Trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực diễn biến nhanh chóng, phức tạp, việc giáo dục chính trị, tư tưởng cho sĩ quan trẻ càng trở nên quan trọng, góp phần xây dựng Đảng trong Quân đội vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức và tổ chức. Giáo dục chính trị giúp sĩ quan trẻ nhận thức rõ vị trí, vai trò và trách nhiệm của mình đối với nhiệm vụ xây dựng Quân đội tinh nhuệ về chính trị trong thời đại mới. Nội dung giáo dục chủ yếu xoay quanh việc trang bị kiến thức về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tình hình trong nước và quốc tế; đối ngoại quân sự và nhiệm vụ quốc phòng. Tập trung vào việc nâng cao bản lĩnh chính trị, tính định hướng tư tưởng, khả năng "miễn dịch" trước các luồng thông tin xấu, độc.
Các hình thức giáo dục cần được đa dạng hóa, linh hoạt và thiết thực. Bên cạnh các lớp học chính trị theo chương trình, cần tăng cường hội thảo, tọa đàm, giao lưu văn hóa, đối thoại chính trị tư tưởng; ứng dụng công nghệ thông tin, mạng xã hội để truyền tải thông tin định hướng, lan tỏa tinh thần yêu nước, niềm tin vào Đảng, vào Quân đội. Chú trọng việc xây dựng đội ngũ cán bộ, giáo viên chính trị đủ bản lĩnh, trình độ chuyên môn cao và tâm huyết. Đồng thời, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức Đảng trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ giáo dục chính trị đối với sĩ quan trẻ. Cần gắn kết công tác giáo dục chính trị với công tác quản lý tư tưởng và định hướng hành vi, thường xuyên kiểm tra, đánh giá kết quả để điều chỉnh nội dung, phương pháp phù hợp. Giáo dục chính trị phải gắn với thực tiễn huấn luyện, công tác của sĩ quan trẻ, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội có lập trường tư tưởng vững vàng, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.
Bên cạnh đó, việc nâng cao chất lượng giáo dục chính trị cần đi đôi với đổi mới phương pháp, chú trọng phát huy tính chủ động, sáng tạo của sĩ quan trẻ trong quá trình tiếp nhận kiến thức. Cơ chế khuyến khích và khen thưởng các đơn vị, cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác này sẽ tạo động lực mạnh mẽ, thúc đẩy sự phát triển bền vững về chất lượng tư tưởng chính trị trong Quân đội. Việc này không chỉ nâng cao hiệu quả giáo dục mà còn góp phần xây dựng môi trường quân đội vững mạnh toàn diện, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Đồng thời, cần phát huy vai trò của tổ chức quần chúng, đặc biệt là Đoàn Thanh niên trong tham gia giám sát, phản biện để giáo dục chính trị thực sự đi vào chiều sâu, tạo nên sự chuyển biến căn bản trong nhận thức và hành động của sĩ quan trẻ.
Hai là, đẩy mạnh hoạt động thực tiễn chính trị và phong trào thi đua để phát huy vai trò sĩ quan trẻ trong xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam tinh nhuệ về chính trị.
Để phát huy vai trò của sĩ quan trẻ trong xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam tinh nhuệ về chính trị, cần thiết phải gắn kết chặt chẽ giữa lý luận chính trị và thực tiễn hoạt động. Các phong trào thi đua, công tác Đoàn và các hoạt động chính trị - xã hội trong nhà trường chính là môi trường thuận lợi để sĩ quan trẻ rèn luyện, trưởng thành. Cần chú trọng xây dựng các phong trào thi đua mang tính chính trị sâu sắc, gắn với nhiệm vụ giáo dục, đào tạo, rèn luyện bản lĩnh chính trị, đạo đức, lối sống cho sĩ quan trẻ. Tổ chức các diễn đàn, cuộc thi tìm hiểu về lịch sử Đảng, truyền thống Quân đội, các sự kiện chính trị - thời sự để sĩ quan trẻ tự học, tự tìm hiểu và phát biểu chính kiến.
Ngoài ra, việc phân công sĩ quan trẻ đảm nhiệm các nhiệm vụ chính trị như báo cáo viên, tuyên truyền viên, cộng tác viên dư luận xã hội cũng là cách để rèn luyện năng lực tư duy, bản lĩnh chính trị và khả năng truyền cảm hứng chính trị trong môi trường tập thể. Thông qua thực tiễn công tác, cần tổ chức sơ kết, tổng kết và biểu dương kịp thời những sĩ quan trẻ có thành tích xuất sắc. Đây là yếu tố quan trọng để nhân rộng các tấm gương điển hình, lan tỏa động lực học tập và cống hiến trong toàn đơn vị. Các hoạt động thực tiễn còn giúp sĩ quan trẻ hiểu rõ hơn về yêu cầu nhiệm vụ chính trị, nhận diện đúng những thách thức tư tưởng trong tình hình mới. Qua đó, hun đúc tinh thần trách nhiệm, khơi dậy khát vọng cống hiến, góp phần bồi dưỡng đội ngũ sĩ quan trẻ giàu lòng yêu nước, trung thành tuyệt đối với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân.
Việc tổ chức đồng bộ các hoạt động thi đua, thực tiễn chính trị không chỉ nâng cao hiệu quả giáo dục mà còn xây dựng môi trường rèn luyện ý chí, bản lĩnh cho sĩ quan trẻ, từ đó tạo sức lan tỏa mạnh mẽ, góp phần tạo bước chuyển biến căn bản trong nhận thức và hành động của đội ngũ này. Cần chú trọng tăng cường sự phối hợp giữa các cấp, các đơn vị để đảm bảo tính liên tục, bền vững của các phong trào thi đua, gắn với mục tiêu chung xây dựng Quân đội tinh nhuệ, hiện đại. Bên cạnh đó, cần nâng cao vai trò của các tổ chức Đảng, Đoàn trong giám sát, định hướng, động viên sĩ quan trẻ tham gia tích cực và sáng tạo, góp phần nâng cao chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu của Quân đội.
Ba là, hoàn thiện cơ chế phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng sĩ quan trẻ trong các học viện, trường sĩ quan quân đội có năng lực chính trị nổi trội, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội tinh nhuệ về chính trị.
Công tác cán bộ là khâu then chốt, trong đó việc phát hiện, quy hoạch, bồi dưỡng và sử dụng đội ngũ sĩ quan trẻ có năng lực chính trị nổi trội là một hướng đi chiến lược. Các học viện, trường sĩ quan cần chủ động rà soát, phát hiện sĩ quan trẻ có phẩm chất chính trị tốt, tư duy chiến lược, năng lực tổ chức và khả năng tư duy độc lập. Tổ chức các lớp bồi dưỡng chuyên sâu về lý luận chính trị, kỹ năng chỉ huy, quản lý, kỹ năng phản biện và giải quyết vấn đề chính trị - tư tưởng. Đồng thời, khuyến khích sĩ quan trẻ tham gia viết bài, tham luận khoa học, nghiên cứu về các chủ đề chính trị - quân sự nhằm phát huy năng lực lý luận và tư duy phản biện.
Cần có chính sách tuyển chọn, cử sĩ quan trẻ đi đào tạo ở các học viện, nhà trường trong và ngoài nước; có lộ trình thử thách và luân chuyển công tác để rèn luyện trong nhiều môi trường khác nhau. Việc bổ nhiệm, đề bạt cán bộ trẻ cần được đặt trên cơ sở phẩm chất, năng lực thực tế, đặc biệt là bản lĩnh chính trị và khả năng tổ chức thực tiễn. Đồng thời, cần xác lập rõ các tiêu chí đánh giá sĩ quan trẻ theo hướng toàn diện, công khai, minh bạch và khuyến khích đổi mới, sáng tạo.
Việc phát huy vai trò của sĩ quan trẻ cần gắn với cơ chế bảo vệ, khuyến khích nói thẳng, nói thật, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Thông qua đó, tạo điều kiện thuận lợi để những sĩ quan trẻ có tư duy chính trị sắc bén, năng lực hành động mạnh mẽ được phát triển, đóng góp tích cực vào sự nghiệp xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam vững mạnh, tinh nhuệ về chính trị. Song song với đó, việc xây dựng hệ thống đánh giá, theo dõi sát sao quá trình rèn luyện và trưởng thành của sĩ quan trẻ phải được triển khai đồng bộ, làm rõ trách nhiệm của từng cấp lãnh đạo, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực có chất lượng cao phục vụ mục tiêu xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại.
Ngoài ra, cần tăng cường các kênh thông tin, truyền thông nội bộ để sĩ quan trẻ dễ dàng tiếp cận thông tin về cơ hội học tập, công tác và phát triển sự nghiệp. Việc này không chỉ giúp sĩ quan trẻ nâng cao nhận thức, chuẩn bị tốt hơn cho các vị trí công tác mà còn góp phần xây dựng văn hóa tổ chức minh bạch, công bằng, khuyến khích sáng tạo và trách nhiệm trong toàn quân.
Bốn là, khuyến khích và phát huy vai trò chủ động của sĩ quan trẻ trong tự học, tự rèn luyện năng lực chính trị nhằm nâng cao chất lượng chính trị của Quân đội nhân dân Việt Nam trong thời kỳ mới.
Việc phát huy vai trò của sĩ quan trẻ trong xây dựng Quân đội tinh nhuệ về chính trị không thể tách rời yếu tố tự thân. Tự học, tự rèn luyện lý luận chính trị là con đường ngắn nhất giúp sĩ quan trẻ hoàn thiện bản thân, từng bước khẳng định vai trò, bản lĩnh và năng lực trong môi trường quân đội. Các học viện, trường sĩ quan cần xây dựng môi trường học thuật tích cực, khuyến khích sĩ quan trẻ chủ động tìm tòi, nghiên cứu các vấn đề lý luận - thực tiễn; phát triển thói quen đọc sách, viết nhật ký chính trị, xây dựng kế hoạch rèn luyện tư tưởng theo tháng, quý. Đồng thời, tạo cơ hội cho sĩ quan trẻ trình bày quan điểm, trao đổi học thuật thông qua các hội nghị, tọa đàm, nhóm nghiên cứu chuyên đề.
Cần đa dạng hóa tài nguyên học tập, xây dựng tủ sách chính trị, thư viện số, hệ thống dữ liệu mở để sĩ quan trẻ dễ dàng tiếp cận. Bên cạnh đó, tổ chức các chương trình thi đua, biểu dương sĩ quan trẻ có thành tích nổi bật trong học tập, nghiên cứu chính trị. Khuyến khích sĩ quan trẻ tích cực cập nhật thông tin thời sự chính trị, tham gia các diễn đàn chính luận, phản biện các quan điểm sai trái, thù địch. Qua đó hình thành phản xạ tư duy độc lập, sáng tạo, biết vận dụng linh hoạt lý luận vào thực tiễn công tác, góp phần nâng cao sức mạnh tổng hợp và khả năng chiến đấu của Quân đội.
Cơ chế khuyến khích, hỗ trợ tự học, tự rèn luyện cũng cần được hoàn thiện. Việc xây dựng môi trường cởi mở, tạo điều kiện cho sĩ quan trẻ phát huy tính sáng tạo, đồng thời có sự giám sát, đánh giá thường xuyên để đảm bảo chất lượng tự học, tự rèn luyện là rất cần thiết. Thực tiễn cho thấy, sĩ quan trẻ nào có tinh thần tự học, tự rèn luyện sẽ là lực lượng chủ lực đóng góp tích cực vào việc nâng cao chất lượng chính trị, xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và hiện đại trong tình hình mới.
4. Kết luận
Việc phát huy vai trò của sĩ quan trẻ tại các học viện, trường sĩ quan trong xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam tinh nhuệ về chính trị là một nhiệm vụ trọng yếu, mang tính chiến lược trong thời kỳ mới. Qua các giải pháp đồng bộ về nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, rèn luyện và tạo môi trường thuận lợi để sĩ quan trẻ phát huy sáng tạo, tinh thần trách nhiệm, sẽ góp phần xây dựng lực lượng cán bộ trẻ, có bản lĩnh chính trị vững vàng, đủ năng lực đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của Quân đội trong tình hình mới. Đây chính là nền tảng quan trọng bảo đảm cho sự phát triển ổn định, bền vững của Quân đội, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong mọi tình huống.
Thiếu tá Nguyễn Thanh Tùng - Đại tá, ThS Nguyễn Thành Diện
Phòng Đào tạo, Học viện Chính trị
Tài liệu tham khảo:
1. Thường vụ Quân ủy Trung ương (2023), Chỉ thị số 2423-CT/QUTW về đổi mới, nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị trong giai đoạn mới, Hà Nội.
2. Thủ tướng Chính phủ (2023), Chỉ thị số 28/CT-TTg về đẩy mạnh bồi dưỡng trước khi bổ nhiệm chức vụ lãnh đạo, quản lý đối với cán bộ, công chức, viên chức, Hà Nội. '
3. Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (2018), Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 19/5/2018 về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ, Hà Nội.