Đồng thời, cũng đặt ra những khó khăn, thách thức đối với thanh niên quân đội như sự phức tạp của công nghệ mới, hạn chế về trình độ ngoại ngữ, tin học và tác động từ mặt trái xã hội. Để phát huy vai trò tuổi trẻ Quân đội nhân dân Việt Nam trong làm chủ vũ khí, trang bị và công nghệ hậu cần – kỹ thuật góp phần xây dựng quân đội hiện đại cần thực hiện các giải pháp một cách toàn diện, từ giáo dục chính trị, đổi mới đào tạo, đến phát huy các phong trào thi đua, nhằm phát huy tối đa vai trò của tuổi trẻ, khẳng định họ là nhân tố quyết định trong quá trình xây dựng quân đội "cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại".
Thế kỷ XXI, với sự bùng nổ của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, đã và đang tạo ra những biến đổi sâu sắc trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Sự phát triển vượt bậc của khoa học – công nghệ, đặc biệt là công nghệ quân sự, đã đặt ra những yêu cầu mới, cao hơn, phức tạp hơn đối với nhiệm vụ xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam (QĐNDVN) cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Trong bối cảnh đó, nhiệm vụ bảo đảm hậu cần - kỹ thuật được ví như "mạch máu" duy trì sức mạnh chiến đấu và hiệu lực tác chiến của toàn quân, không chỉ là công việc thuần túy mang tính chuyên môn mà còn là một mặt trận quan trọng, đòi hỏi sự làm chủ công nghệ và sự sáng tạo không ngừng.
Trong bối cảnh đó, lực lượng thanh niên quân đội nổi lên như một nhân tố trung tâm, có ý nghĩa quyết định. Họ là thế hệ kế thừa, là lực lượng đông đảo, xung kích, giàu khát vọng cống hiến và nhiệt huyết cách mạng. Với đặc thù tuổi trẻ, thanh niên quân đội dễ dàng tiếp cận, nắm bắt và làm chủ những công nghệ mới, trực tiếp tham gia khai thác, vận hành, bảo quản, sửa chữa và cải tiến các loại vũ khí, khí tài, trang bị hậu cần – kỹ thuật hiện đại. Vai trò của họ không chỉ dừng lại ở việc thực thi nhiệm vụ mà còn là nguồn lực sáng tạo, là động lực thúc đẩy quá trình hiện đại hóa quân đội. Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, thanh niên quân đội cũng phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức. Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, những hạn chế về cơ sở vật chất, sự tác động của mặt trái xã hội và những thách thức trong công tác đào tạo, bồi dưỡng đang đặt ra những vấn đề cần được giải quyết một cách toàn diện và kịp thời.
Thanh niên quân đội và vị trí, vai trò trong công tác hậu cần – kỹ thuật
Thanh niên quân đội là một bộ phận đặc thù của thanh niên Việt Nam, bao gồm sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, hạ sĩ quan, binh sĩ, công nhân viên quốc phòng và học viên các học viện, nhà trường trong quân đội. Họ được rèn luyện trong môi trường quân ngũ với kỷ luật thép, ý chí sắt đá và lòng trung thành tuyệt đối với Đảng, Tổ quốc và nhân dân. Thanh niên quân đội hiện nay có trình độ học vấn cao, phần lớn tốt nghiệp THPT, nhiều người có bằng đại học, cao đẳng, do đó có khả năng tiếp thu kiến thức khoa học kỹ thuật một cách nhanh chóng. Sức khỏe tốt, ý chí mạnh mẽ được tôi luyện trong môi trường quân đội giúp họ có bản lĩnh vững vàng để đối mặt với mọi khó khăn, gian khổ. Đặc biệt, đây là lứa tuổi giàu hoài bão, khát vọng cống hiến, không ngại khó khăn, luôn tìm tòi những cái mới để cải tiến, nâng cao hiệu quả công việc.
Công tác hậu cần – kỹ thuật trong quân đội hiện nay có những đặc điểm nổi bật:
Thứ nhất, đó là tính hiện đại và công nghệ cao. Sự xuất hiện của các loại vũ khí, khí tài tiên tiến đòi hỏi công tác hậu cần – kỹ thuật phải được thực hiện với công nghệ cao, tự động hóa và số hóa.
Thứ hai, là tính đồng bộ, liên tục. Công tác bảo đảm phải được thực hiện một cách đồng bộ, xuyên suốt từ cấp chiến thuật đến chiến lược để duy trì sức mạnh chiến đấu của quân đội.
Thứ ba, là tính phức tạp và đa dạng. Công tác này bao gồm nhiều lĩnh vực khác nhau như quân nhu, xăng dầu, quân y, vận tải, quản lý kho tàng, sửa chữa, bảo dưỡng vũ khí, trang bị, đòi hỏi chuyên môn sâu.
Và cuối cùng, là tính bí mật và an toàn cao, bởi việc quản lý, khai thác, bảo quản vũ khí, trang bị kỹ thuật phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về an toàn và bảo mật.
Trong bối cảnh đó, tuổi trẻ quân đội giữ vị trí và vai trò đặc biệt quan trọng. Họ là lực lượng trực tiếp thực hiện nhiệm vụ kỹ thuật, hậu cần ở mọi cấp, từ binh sĩ sửa chữa súng, pháo, xe tăng tại đơn vị đến kỹ sư, chuyên gia tại các nhà máy, viện nghiên cứu. Họ chính là "người lính thợ", "kỹ sư chiến trường", là cầu nối quan trọng giữa lý thuyết và thực tiễn, biến những kiến thức được đào tạo thành hành động, làm cho vũ khí, trang bị luôn ở trạng thái tốt nhất. Hơn nữa, với sự năng động, sáng tạo, tuổi trẻ quân đội là nguồn dự trữ quan trọng cho những đột phá trong ứng dụng công nghệ mới. Việc làm chủ công nghệ, làm chủ vũ khí trang bị là yếu tố cốt lõi để xây dựng một quân đội hiện đại, và thanh niên quân đội chính là hạt nhân để thực hiện mục tiêu này, góp phần hiện đại hóa quân đội từ gốc rễ.
Tuổi trẻ quân đội làm chủ vũ khí trang bị và công nghệ hậu cần – kỹ thuật
Trong những năm gần đây, với sự đầu tư mạnh mẽ của Nhà nước và Bộ Quốc phòng, QĐNDVN đã được trang bị nhiều loại vũ khí, khí tài hiện đại từ các nước tiên tiến. Lực lượng thanh niên quân đội đã chứng tỏ khả năng làm chủ các trang bị này một cách hiệu quả, góp phần nâng cao sức mạnh chiến đấu. Tại các đơn vị Không quân, Hải quân, Phòng không – Không quân, Binh chủng Tăng – Thiết giáp, tuổi trẻ đã nhanh chóng tiếp cận, làm chủ các máy bay Su-30MK2, tàu ngầm Kilo, hệ thống tên lửa S-300, xe tăng T-90S… Từ khâu vận hành, bảo dưỡng đến xử lý các tình huống phức tạp, họ đều thể hiện sự chuyên nghiệp và trình độ cao, không chỉ giúp duy trì sức mạnh chiến đấu mà còn tiết kiệm được chi phí bảo trì, sửa chữa từ chuyên gia nước ngoài.
Thành tựu còn thể hiện rõ nét trong công tác nghiên cứu, cải tiến, sáng kiến, sáng chế kỹ thuật. Phong trào "Tuổi trẻ sáng tạo" và "Sáng kiến cải tiến kỹ thuật" đã trở thành nét đẹp truyền thống và là động lực để thanh niên quân đội phát huy trí tuệ. Hàng năm, hàng nghìn sáng kiến đã được ra đời, nhiều công trình có giá trị ứng dụng thực tiễn cao, góp phần giải quyết những vấn đề khó khăn, vướng mắc tại đơn vị. Có thể kể đến các sáng kiến cải tiến thiết bị huấn luyện mô phỏng, các phần mềm mô phỏng hệ thống kỹ thuật, hoặc những cải tiến nhỏ giúp kéo dài tuổi thọ của các loại vũ khí cũ. Những công trình này không chỉ mang lại hiệu quả về mặt kinh tế mà còn thể hiện tinh thần sáng tạo, ý chí tự lực tự cường của tuổi trẻ. Các cuộc thi "Tuổi trẻ sáng tạo khoa học công nghệ" được tổ chức thường xuyên đã tạo ra một sân chơi bổ ích, kích thích sự tìm tòi, khám phá của thanh niên, biến những ý tưởng thành hiện thực.
Không chỉ trong lĩnh vực kỹ thuật, thanh niên quân đội còn có nhiều đóng góp quan trọng trong công tác hậu cần. Việc ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa trong quản lý kho, quản lý quân số, quân nhu đã giúp công tác này trở nên khoa học, chính xác và hiệu quả hơn. Trong lĩnh vực quân y, nhiều công trình nghiên cứu của y bác sĩ trẻ đã góp phần nâng cao sức khỏe bộ đội, đặc biệt là trong việc phòng chống các dịch bệnh nguy hiểm. Các sáng kiến về cải thiện điều kiện sinh hoạt, tăng gia sản xuất cũng đã giúp nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của bộ đội. Thanh niên quân đội cũng là lực lượng xung kích trong mọi nhiệm vụ, từ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, đến khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh. Trong các đợt bão lụt, sạt lở đất, dịch bệnh, họ không quản ngại hiểm nguy, dùng mọi phương tiện, trang bị kỹ thuật để cứu hộ, cứu nạn, giúp đỡ nhân dân, thể hiện phẩm chất "Bộ đội Cụ Hồ" trong lòng dân.
Phẩm chất và tinh thần chủ đạo của thanh niên quân đội trong công tác hậu cần – kỹ thuật
Để đạt được những thành tựu ấn tượng đó, thanh niên quân đội đã được rèn luyện và hình thành những phẩm chất và tinh thần cốt lõi. Đầu tiên phải kể đến tinh thần chủ động. Thanh niên quân đội không thụ động, chờ đợi chỉ đạo mà luôn tích cực học tập, nghiên cứu, cập nhật kiến thức, công nghệ mới. Họ luôn tìm cách nâng cao trình độ chuyên môn, ngoại ngữ, tin học để tự tin tiếp cận và làm chủ các trang thiết bị hiện đại.
Kế đến là tinh thần sáng tạo. Tinh thần này thể hiện ở việc họ không ngại nghĩ khác, làm khác, tìm tòi những giải pháp mới để giải quyết những vấn đề cũ. Nhiều sáng kiến cải tiến kỹ thuật ra đời từ chính sự trăn trở, tìm tòi của họ, giúp tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả công việc. Tinh thần kỷ luật, trách nhiệm cũng là một phẩm chất đặc trưng của người lính. Thanh niên quân đội luôn chấp hành nghiêm ngặt các quy trình kỹ thuật, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho vũ khí, trang bị, bởi họ hiểu rằng, chỉ một sai sót nhỏ cũng có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Tinh thần trách nhiệm cao đã tạo nên sự tin cậy, chuyên nghiệp trong công tác hậu cần – kỹ thuật.
Cuối cùng, gắn liền với truyền thống "Bộ đội Cụ Hồ", khát vọng cống hiến của tuổi trẻ quân đội được thể hiện qua sự sẵn sàng nhận và hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao. Ý chí tự lực tự cường giúp họ vượt qua những khó khăn về cơ sở vật chất, tự tìm cách khắc phục, sửa chữa, cải tiến để hoàn thành nhiệm vụ mà không phải phụ thuộc vào bên ngoài, làm nên bản lĩnh của người lính Cụ Hồ trong thời đại mới.
Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, thanh niên quân đội vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Một trong những thách thức lớn nhất là vũ khí trang bị ngày càng hiện đại, phức tạp, đòi hỏi kiến thức chuyên môn sâu và khả năng tiếp cận công nghệ cao. Việc trang bị các loại vũ khí, khí tài tiên tiến từ nhiều nguồn khác nhau, với công nghệ phức tạp, đã đặt ra thách thức lớn về việc đào tạo, huấn luyện, bảo dưỡng và sửa chữa.
Một bộ phận thanh niên vẫn còn hạn chế về ngoại ngữ, tin học và kiến thức chuyên sâu. Dù đã có nhiều cải thiện, nhưng trình độ ngoại ngữ và tin học của một bộ phận thanh niên vẫn chưa đáp ứng kịp với yêu cầu của công nghệ mới, làm hạn chế khả năng tiếp cận và làm chủ các công nghệ hiện đại. Bên cạnh đó, điều kiện thực tiễn ở một số đơn vị, nhất là các đơn vị cơ sở, còn thiếu thốn về trang thiết bị bảo dưỡng, sửa chữa, phụ tùng, linh kiện thay thế, gây khó khăn cho công tác bảo đảm kỹ thuật.
Cùng với đó là sự tác động của mặt trái xã hội, lối sống và văn hóa mạng. Sự bùng nổ của mạng xã hội, các luồng thông tin phức tạp đã tác động không nhỏ đến nhận thức, lý tưởng, lối sống của một bộ phận thanh niên. Nếu không được định hướng tốt, họ có thể bị ảnh hưởng bởi lối sống thực dụng, ích kỷ, ảnh hưởng đến ý chí phấn đấu, cống hiến và lý tưởng cao đẹp của người lính.
Phát huy vai trò của tuổi trẻ quân đội trong làm chủ vũ khí trang bị và công nghệ hậu cần – kỹ thuật
Để vượt qua những thách thức và phát huy tối đa vai trò của tuổi trẻ quân đội, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp.
Thứ nhất, tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng, bồi dưỡng bản lĩnh, lý tưởng cách mạng. Đây là giải pháp nền tảng, có ý nghĩa quyết định. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và tác động của văn hóa ngoại lai, việc giữ vững bản lĩnh chính trị, lý tưởng cách mạng cho thanh niên quân đội là vô cùng quan trọng. Các tổ chức Đảng, Đoàn và cấp ủy, chỉ huy các cấp cần đổi mới nội dung và phương pháp giáo dục, làm cho việc học tập trở nên hấp dẫn, thiết thực hơn. Cần kết hợp giữa giáo dục truyền thống "Bộ đội Cụ Hồ" với việc bồi dưỡng nhận thức về sứ mệnh lịch sử của quân đội trong tình hình mới. Giáo dục không chỉ qua lý thuyết mà còn thông qua các hoạt động ngoại khóa, các chuyến về nguồn, các cuộc tọa đàm, giao lưu với các nhân chứng lịch sử, các Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Qua đó, giúp thanh niên quân đội thấu hiểu sâu sắc giá trị của hòa bình, độc lập, tự do và xác định rõ trách nhiệm của bản thân trong việc bảo vệ Tổ quốc, coi việc làm chủ khoa học – kỹ thuật là một mặt trận quan trọng.
Thứ hai, đổi mới, nâng cao chất lượng đào tạo, huấn luyện chuyên ngành hậu cần– kỹ thuật. Chất lượng đào tạo là yếu tố then chốt để tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao. Các học viện, nhà trường quân đội cần chủ động rà soát, cập nhật chương trình đào tạo, tích hợp kiến thức công nghệ mới, đặc biệt là các lĩnh vực liên quan đến trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), tự động hóa… Cần tăng cường thời gian và điều kiện thực hành, thực tế tại các đơn vị, nhà máy để học viên có cơ hội "bắt tay chỉ việc", làm quen với các loại vũ khí, trang bị hiện đại ngay từ khi còn trên ghế nhà trường. Việc ứng dụng các hệ thống mô phỏng, phòng thí nghiệm ảo sẽ giúp tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả huấn luyện và đảm bảo an toàn. Bên cạnh đó, cần chú trọng đào tạo ngoại ngữ chuyên ngành, đặc biệt là tiếng Anh, tiếng Nga để cán bộ, chiến sĩ có thể trực tiếp đọc tài liệu kỹ thuật, tiếp cận kiến thức tiên tiến từ các quốc gia trên thế giới.
Thứ ba, phát huy các phong trào, các cuộc vận động "Tuổi trẻ sáng tạo", "Sáng kiến cải tiến kỹ thuật" gắn với thi đua Quyết thắng. Phong trào thi đua là động lực mạnh mẽ để khơi dậy tiềm năng sáng tạo của thanh niên. Các phong trào này cần được tổ chức thường xuyên, bài bản, gắn với nhiệm vụ chính trị của đơn vị. Cần tạo ra sân chơi rộng lớn hơn, không chỉ giới hạn trong phạm vi đơn vị mà còn mở rộng giao lưu, học hỏi giữa các binh chủng, quân chủng. Các cấp cần có cơ chế, chính sách khen thưởng, động viên kịp thời, công khai và minh bạch. Cần quan tâm cả về vật chất lẫn tinh thần, từ việc trao giải thưởng, tôn vinh các cá nhân, tập thể có thành tích xuất sắc, đến việc tạo điều kiện cho các sáng kiến được thử nghiệm và ứng dụng vào thực tiễn. Việc gắn phong trào sáng tạo với thi đua Quyết thắng sẽ giúp cho mọi cá nhân, tập thể đều có động lực phấn đấu, cống hiến.
Thứ tư, xây dựng môi trường thuận lợi để thanh niên phát huy sáng kiến. Một môi trường làm việc cởi mở, khuyến khích sáng tạo là yếu tố then chốt. Cấp ủy, chỉ huy các cấp cần tạo điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị, nguồn vốn để thanh niên có thể thử nghiệm, hiện thực hóa các ý tưởng, sáng kiến của mình. Cần xây dựng các "vườn ươm sáng kiến" hoặc các phòng lab chuyên dụng tại các đơn vị có điều kiện, để các ý tưởng được nghiên cứu và phát triển một cách chuyên nghiệp. Ngoài ra, cần tạo điều kiện về thời gian cho thanh niên tham gia các hoạt động nghiên cứu khoa học, không chỉ tập trung vào nhiệm vụ thường xuyên. Việc hỗ trợ về kỹ thuật từ các chuyên gia, các nhà khoa học đầu ngành cũng rất cần thiết để các sáng kiến của thanh niên có tính khả thi cao và được ứng dụng nhanh chóng.
Thứ năm, đẩy mạnh hợp tác quốc tế, học hỏi công nghệ tiên tiến; phát huy ngoại ngữ, công nghệ thông tin. Trong bối cảnh hội nhập, việc học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia có nền công nghệ quân sự tiên tiến là hết sức cần thiết. Cần có các chương trình hợp tác, trao đổi sĩ quan trẻ, học viên với các nước bạn để nâng cao trình độ. Việc cử cán bộ, chiến sĩ đi tu nghiệp tại các nhà máy, các trung tâm nghiên cứu, bảo dưỡng kỹ thuật của các đối tác chiến lược sẽ giúp họ tiếp cận trực tiếp với công nghệ lõi. Đồng thời, cần tận dụng hiệu quả sự phát triển của công nghệ thông tin (CNTT), xây dựng các thư viện số, các cơ sở dữ liệu chuyên ngành để thanh niên dễ dàng tra cứu, học hỏi. Cần coi ngoại ngữ và CNTT là hai kỹ năng sống còn của người lính hiện đại.
Thứ sáu, kết hợp chặt chẽ giữa phát huy vai trò tổ chức Đoàn, Hội với sự quan tâm của cấp ủy, chỉ huy các cấp. Tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và Hội Phụ nữ là cầu nối quan trọng để tập hợp, giáo dục và phát huy sức mạnh của tuổi trẻ. Các tổ chức này cần chủ động tham mưu, đề xuất với cấp ủy, chỉ huy các cấp các nội dung, hình thức hoạt động thiết thực, hiệu quả. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Đoàn, Hội với các cơ quan chuyên môn như Kỹ thuật, Hậu cần để tổ chức các cuộc thi, hội thảo, diễn đàn trao đổi kinh nghiệm. Quan trọng hơn, cấp ủy, chỉ huy các cấp phải luôn quan tâm, tạo điều kiện, giao nhiệm vụ và tin tưởng vào khả năng của thanh niên để họ có cơ hội cống hiến và trưởng thành. Sự tin tưởng và giao quyền sẽ là động lực lớn nhất để thanh niên vượt qua mọi khó khăn và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.
Tóm lại, thanh niên quân đội đã và đang thể hiện rõ là lực lượng nòng cốt, xung kích, sáng tạo, không chỉ trong chiến đấu mà còn trong làm chủ vũ khí trang bị, làm chủ công nghệ, và quan trọng hơn cả là "làm chủ chính mình". Với tinh thần "tuổi trẻ giữ nước", họ đã góp phần to lớn vào việc nâng cao sức mạnh chiến đấu của toàn quân.
Quá trình làm chủ vũ khí, trang bị, công nghệ hậu cần – kỹ thuật không chỉ là nhiệm vụ chuyên môn mà còn là một cuộc cách mạng trong nhận thức và hành động của tuổi trẻ quân đội. Đây là quá trình đòi hỏi sự kiên trì, nỗ lực, sáng tạo không ngừng để bắt kịp với sự phát triển của thế giới. Việc phát huy tối đa vai trò của thanh niên quân đội không chỉ góp phần giải quyết những vấn đề kỹ thuật trước mắt mà còn là sự đầu tư chiến lược cho tương lai của quân đội, bảo đảm tính bền vững của nền quốc phòng toàn dân. Trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực diễn biến phức tạp, yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới đòi hỏi một quân đội mạnh, hiện đại. Tiếp tục phát huy trí tuệ, tinh thần sáng tạo, bản lĩnh chính trị và lòng dũng cảm của tuổi trẻ quân đội chính là con đường đúng đắn để hiện thực hóa mục tiêu đó, góp phần xây dựng QĐNDVN "cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại", đủ sức bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa./.
Nguyễn Xuân Hồng - Đại học Nguyễn Huệ
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội.
2. https://www.qdnd.vn/quoc-phong-an-ninh/xay-dung-quan-doi/trao-co-hoi-de-tuoi-tre-co-nhieu-cong-trinh-sang-tao.3. https://tapchiqptd.vn/vi/chuyen-luan-chi-dao/nhung-trong-tam-cong-tac-ky-thuat-quan-doi-nam-2025/23589.html.