Phát hiện tổn thương sau sinh, điều trị vật lý trị liệu nhưng tiến triển hạn chế
Bệnh nhi Đ.Q.T là con thứ ba trong một gia đình tại TP. Cần Thơ, được sinh thường với cân nặng 4,7kg – một con số nằm trong nhóm nguy cơ cao của sang chấn sản khoa. Ngay sau khi chào đời, bé có biểu hiện bất thường ở tay phải, với các cử động yếu và gần như không vận động được.
Dù được theo dõi và điều trị bằng vật lý trị liệu ngay từ giai đoạn sơ sinh, nhưng sau 5 tháng, cánh tay phải của bé T. vẫn chỉ có thể nâng nhẹ phần vai, khuỷu tay gần như không thể gập, cử động ngón tay rất hạn chế. Trước khả năng hồi phục tự nhiên kém, gia đình đã đưa bé đến Bệnh viện Nhi đồng 2 để được đánh giá lại và hội chẩn chuyên khoa sâu.
Sau khi thăm khám và làm các xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh cần thiết, các bác sĩ xác định bé bị tổn thương đám rối thần kinh cánh tay mức độ nặng, không có dấu hiệu hồi phục tự nhiên sau thời gian can thiệp bảo tồn. Từ đó, bệnh viện chỉ định phẫu thuật vi phẫu ghép chuyển thần kinh nhằm tạo cơ hội cho bé phục hồi chức năng vận động cánh tay.
Ca vi phẫu thần kinh phức tạp, yêu cầu chuyên môn cao
Theo BS.CK1 Nguyễn Thị Ngọc Ngà – thành viên ê-kíp phẫu thuật và là bác sĩ phụ trách tại khoa Bỏng – Chỉnh trực, Bệnh viện Nhi Đồng 2, đây là một ca bệnh khó vì bé còn quá nhỏ, vùng tổn thương lại thuộc hệ thần kinh – một cấu trúc tinh vi, đòi hỏi độ chính xác cao khi can thiệp.
"Việc ghép chuyển thần kinh đòi hỏi vi phẫu dưới kính hiển vi, các dây thần kinh có kích thước chỉ vài milimet, rất mỏng manh. Mục tiêu là kết nối các dây thần kinh khỏe mạnh từ vị trí khác đến vùng bị tổn thương để khôi phục lại dẫn truyền thần kinh vận động cho vùng cánh tay," bác sĩ Ngà chia sẻ.
Ê-kíp phẫu thuật đã tiến hành lấy dây thần kinh cho để chuyển nối đến các dây thần kinh bị tổn thương, khôi phục chức năng điều khiển các cơ vận động vùng vai, khuỷu tay và bàn tay. Ca phẫu thuật kéo dài nhiều giờ, diễn ra thuận lợi và thành công.
Hiện tại, bé T. đang hồi phục tốt, vết mổ khô và không có dấu hiệu nhiễm trùng. Bé sẽ tiếp tục được theo dõi sát và thực hiện vật lý trị liệu chuyên sâu nhằm đạt hiệu quả phục hồi tối ưu.
Tổn thương đám rối thần kinh cánh tay: Hiếm nhưng hậu quả nặng nề
Liệt đám rối thần kinh cánh tay là tình trạng tổn thương các dây thần kinh đi từ tủy cổ ra cánh tay, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động của chi trên. Ở trẻ sơ sinh, nguyên nhân phổ biến nhất là do sang chấn sản khoa – tức tổn thương xảy ra trong quá trình sinh nở.
Tỷ lệ tổn thương này dao động từ 1 đến 4,6 trẻ/1000 ca sinh sống, cao hơn ở những ca sinh thường mà thai nhi lớn, có chuyển dạ kéo dài, kẹt vai, bất xứng đầu chậu, sinh ngược, hoặc có can thiệp bằng kềm, giác hút.
Ở mức độ nhẹ, trẻ có thể tự hồi phục trong vài tuần đến vài tháng nếu được điều trị đúng cách. Tuy nhiên, nếu tổn thương nặng như đứt, rách dây thần kinh, khả năng phục hồi tự nhiên rất thấp và cần can thiệp ngoại khoa càng sớm càng tốt.
"Thời điểm vàng để đánh giá khả năng phục hồi là sau 3 tháng vật lý trị liệu. Nếu tiến triển kém hoặc ngưng tiến triển, trẻ cần được chuyển đến các trung tâm có chuyên khoa phẫu thuật thần kinh nhi để được chẩn đoán sâu và lên kế hoạch điều trị. Can thiệp sớm sẽ giúp tăng cơ hội phục hồi chức năng và giảm di chứng về sau," BS.CK1 Nguyễn Thị Ngọc Ngà khuyến cáo.
Bệnh viện Nhi đồng 2: Địa chỉ uy tín trong điều trị tổn thương thần kinh nhi
Với hơn 10 năm kinh nghiệm trong phẫu thuật vi phẫu điều trị liệt đám rối thần kinh cánh tay, cùng sự phối hợp chặt chẽ với các bác sĩ đầu ngành từ Bệnh viện Chấn Thương Chỉnh Hình TP.HCM, Bệnh viện Nhi đồng 2 hiện là một trong những đơn vị hàng đầu tiếp nhận, đánh giá và điều trị tổn thương thần kinh phức tạp ở trẻ em tại khu vực phía Nam.
Mỗi năm, khoa Bỏng – Chỉnh trực tiếp nhận hàng chục ca tổn thương đám rối thần kinh cánh tay ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, bao gồm cả những trường hợp chuyển từ các tỉnh thành như Cần Thơ, An Giang, Đồng Nai, Bình Dương… Việc triển khai thành công các kỹ thuật cao như ghép chuyển thần kinh, giải ép thần kinh vi phẫu, phục hồi chức năng theo chương trình cá thể hóa đã mở ra cơ hội phục hồi vận động cho nhiều bệnh nhi trước đây tưởng chừng không thể sử dụng lại được cánh tay.
Ngoài điều trị nội trú, bệnh viện còn tổ chức chương trình theo dõi và phục hồi chức năng lâu dài cho trẻ sau mổ. Các bài tập vật lý trị liệu được thiết kế riêng theo từng mức độ tổn thương, với sự phối hợp của bác sĩ chuyên khoa phục hồi chức năng, giúp tối ưu hóa kết quả phục hồi sau can thiệp.
Cha mẹ cần lưu ý gì khi nghi ngờ trẻ bị tổn thương thần kinh sau sinh?
Theo các chuyên gia y tế, dấu hiệu sớm của liệt đám rối thần kinh cánh tay ở trẻ sơ sinh bao gồm:
- Một bên tay không cử động hoặc cử động rất yếu sau sinh;
- Tay buông thõng, không phản xạ nắm hoặc kém linh hoạt;
- Cánh tay áp sát thân, bàn tay xoay ngược hoặc bất thường;
- Trẻ có biểu hiện đau khi cử động tay.
Trong những trường hợp này, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám ngay để được đánh giá mức độ tổn thương và có kế hoạch điều trị phù hợp. Điều quan trọng là theo dõi sát tiến triển qua từng tháng, không bỏ qua giai đoạn can thiệp vàng – từ 3 đến 6 tháng tuổi – để quyết định có cần phẫu thuật hay không.
Hy vọng cho những cánh tay non trẻ
Câu chuyện của bé Đ.Q.T là minh chứng rõ ràng cho vai trò quan trọng của việc phát hiện sớm, theo dõi sát và can thiệp kịp thời trong điều trị liệt đám rối thần kinh cánh tay ở trẻ sơ sinh. Nhờ sự phối hợp chuyên môn cao giữa các bác sĩ chuyên khoa, sự hỗ trợ của gia đình và kỹ thuật y khoa tiên tiến, hy vọng đang mở ra cho nhiều cánh tay non trẻ từng bị liệt trở lại với cuộc sống bình thường.
Với phương châm "Không bỏ sót cơ hội phục hồi cho trẻ", Bệnh viện Nhi đồng 2 tiếp tục là địa chỉ tin cậy, nơi trao gửi hy vọng cho hàng ngàn gia đình có con em không may gặp tổn thương thần kinh bẩm sinh hoặc do tai nạn.
Tấn Tài