Phát huy vai trò tích cực chủ động, sáng tạo của thanh niên trong phòng, chống phát ngôn lệch chuẩn trên mạng xã hội
Trước sự phát triển của mạng xã hội đánh dấu bước tiến vượt bậc của nền văn minh nhân loại trong thời đại Cách mạng Công nghiệp 4.0, mang lại nhiều tiện ích đáng trân trọng cho xã hội loài người. Tuy nhiên, mạng xã hội cũng phải được xem xét qua hai mặt tích cực và tiêu cực, đặc biệt vấn đề phát ngôn. Sự phát triển của mạng xã hội đem lại cho mỗi người có thể cập nhật thông tin trong nước và thế giới một cách toàn diện trên các lĩnh vực xã hội. Thông tin qua mạng xã hội có cả cái tích cực, cái hay, có ý nghĩa, nhưng có cả những thông tin trái chiều, tiêu cực. Mạng xã hội có cả những thông tin của các lực lượng thù địch công khai hay ẩn dấu ý đồ, mục đích chống phá và có cả những thông tin có tính chất đưa tin vặt vãnh, cá nhân hay về những vấn đề liên quan đến chính trị, xã hội.
Thanh niên là rường cột của nước nhà, là tương lai của đất nước, lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Ngay từ những ngày đầu cách mạng, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề cao vị trí, vai trò quan trọng của thanh niên, xác định thanh niên là một trong những lực lượng quan trọng của xã hội, một trong những nhân tố quyết định thành bại của cách mạng, vận mệnh dân tộc. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy, nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên" (1). Do đó, thanh niên được đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nguồn lực con người. Chăm lo, giáo dục, bồi dưỡng phát triển thế hệ trẻ vừa là mục tiêu, vừa là động lực bảo đảm cho sự ổn định và phát triển bền vững của đất nước trong "kỷ nguyên vươn mình" của dân tộc.
Thanh niên Việt Nam hiện nay đã và đang tiếp cận, sử dụng mạng xã hội với nhiều mục đích khác nhau: tìm kiếm tài liệu phục vụ học tập, trao đổi thông tin hữu ích, chia sẻ, kết nối bạn bè… Tuy nhiên, do tuổi đời còn trẻ, bản lĩnh chính trị, lập trường tư tưởng đang trong quá trình hoàn thiện, thích khám phá những vấn đề mới, hơn nữa cùng với tâm lý thích nổi tiếng, thích được mọi người chú ý, câu "like", câu "view"… khiến cho một bộ phận thanh niên không tránh khỏi những tác động tiêu cực, đặc biệt là những tác động trực tiếp ảnh hưởng đến bản lĩnh chính trị, lập trường tư tưởng, đạo đức, lối sống, mục tiêu, lý tưởng cách mạng của thanh niên hiện nay, ngoài ra còn làm ảnh hưởng tới việc chấp hành pháp luật của Nhà nước… Nếu không đủ tỉnh táo, kiên định với lập trường cách mạng, bản lĩnh chính trị thì một bộ phận thanh niên sẽ bị cuốn theo những luận điệu xuyên tạc của kẻ thù, bị lung lay ý chí, niềm tin, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa". Do đó, phòng, chống tác động tiêu cực của mạng xã hội đến thanh niên Việt Nam hiện nay là một yêu cầu cấp thiết, đòi hỏi cần thực hiện tốt một số biện pháp sau:
Một là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, và các tổ chức đoàn đối với việc phòng, chống phát ngôn lệch chuẩn qua mạng xã hội của thanh niên.
Đây là biện pháp quan trọng hàng đầu, là một nội dung của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh niên, là tiền đề tạo nhận thức trong phát ngôn trên mạng xã hội của thanh niên. Từ đó, giữ vững chuẩn mực trong lời nói, hành động trên mạng xã hội của thanh niên hiện nay. Bởi nhận thức là cơ sở của hành động, định hướng hành động, có nhận thức đúng mới có trách nhiệm cao và hành động đúng. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy, tư tưởng đúng thì hoạt động mới khỏi sai lệch và mới làm tròn nhiệm vụ cách mạng được. Nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đoàn các cấp là cơ sở để vạch ra phương hướng, mục tiêu, lựa chọn nội dung, hình thức, phương pháp và có quyết tâm cao trong phòng, chống tác động tiêu cực của mạng xã hội đến thanh niên và ý thức, thái độ tham gia mạng xã hội của thanh niên. Trong đó, tập trung giáo dục, tuyên truyền tới thanh niên về những tác động trong phát ngôn trên mạng xã hội và vai trò của phòng, chống phát ngôn lệch chuẩn khi sử dụng mạng xã hội của thanh niên; nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đoàn các cấp trong định hướng cho thanh niên thấy rõ âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch đang lợi dụng mạng xã hội để chống phá cách mạng nước ta, thực hiện âm mưu lối kéo, tiêm nhiễm những lối sống thờ ơ, cực đoan tới lực lượng thanh niên Việt Nam.
Hai là, tăng cường tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm của lực lượng thanh niên trong phát ngôn trên mạng xã hội.
Đẩy mạnh tuyên tuyền, giáo dục để thanh niên thấy rõ tính hai mặt của mạng xã hội; nhận diện các thủ đoạn, nội dung thông tin xấu độc, tính chất nguy hại của nó đối với cá nhân và xã hội. Qua đó, trang bị kiến thức cần thiết để mỗi người có thể tự sàng lọc, tiếp nhận thông tin hữu ích, chính thống, đồng thời "miễn dịch" với những thông tin xấu độc làm nhiễu loạn môi trường xã hội. Trong quá trình tuyên truyền, giáo dục tinh thần yêu nước theo hướng thiết thực, phù hợp với nhận thức, tâm lý của thanh niên và sát với yêu cầu nhiệm vụ chính trị của từng cơ quan, đơn vị. Tập trung quán triệt, cụ thể hóa phương châm chỉ đạo: "Tiếp tục đổi mới đồng bộ mục tiêu, nội dung, chương trình, phương thức, phương pháp giáo dục và đào tạo theo hướng hiện đại, hội nhập quốc tế, phát triển con người toàn diện, đáp ứng những yêu cầu mới" (2). Quán triệt tinh thần đó, để nâng cao chất lượng giáo dục tinh thần yêu nước cho thanh niên hiện nay phải tích cực đổi mới nội dung giáo dục chính trị, tinh thần yêu nước, thái độ, trách nhiệm với cộng đồng xã hội theo hướng thiết thực, phù hợp với nhận thức, tâm lý của thanh niên.
Tăng cường giáo dục, quán triệt đến thanh niên về Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 24/3/2015 của Ban Bí thư Trung ương Đảng khoá XI về "Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hoá cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015 - 2030", giúp làm chuyển biến căn bản, vững chắc của thanh niên về tình hình vi phạm pháp luật Nhà nước, an toàn giao thông, phòng chống tệ nạn xã hội, phấn đấu chấm dứt vụ việc vi phạm pháp luật nghiêm trọng, những phát ngôn thiếu văn hóa trên mạng xã hội làm ảnh hưởng bản chất truyền thống tốt đẹp của thanh niên Việt Nam.
Ba là, chú trọng công tác quản lý, giáo dục, rèn luyện thanh niên trong tham gia mạng xã hội.
Tăng cường quản lý, xử lý nghiêm phát ngôn lệch chuẩn của thanh niên là biện pháp hữu hiệu trong khắc phục, đẩy lùi những tác động của mạng xã hội đến những phát ngôn của thanh niên. Công tác quản lý, giáo dục thanh niên cần phải quán triệt và triển khai thực hiện có hiệu quả các nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn các cấp, cụ thể hóa yêu cầu về đạo đức, lối sống thành các chỉ tiêu cụ thể, gắn vào các hoạt động cụ thể của các tổ chức và quán triệt đến từng thanh niên. Trong quá trình tổ chức giáo dục đạo đức, lối sống cho thanh niên cần mạnh dạn giao nhiệm vụ trong những tình huống đòi hỏi phải nỗ lực rất cao cả về năng lực, phẩm chất đạo đức, lối sống, thái độ, cách ứng xử có văn hóa của thanh niên trên mạng xã hội. Các tổ chức phải tăng cường công tác kiểm tra, quản lý hoạt động sử dụng mạng xã hội của thanh niên nhằm ngăn chặn, đẩy lùi và nâng cao chất lượng chấp hành pháp luật của Nhà nước về tham gia mạng xã hội. Thường xuyên bồi dưỡng kỹ năng sống, văn hóa ứng xử, thị hiếu thẩm mỹ, ý thức, thái độ, trách nhiệm trong phát ngôn trên mạng xã hội cho thanh niên. Đồng thời phê phán, lên án những biểu hiện sai trái trong nhận thức cũng như hành vi đạo đức, lối sống không trong sáng, thiếu lành mạnh, ứng xử thiếu văn hóa trên mạng xã hội của thanh niên.
Bốn là, phát huy tính tích cực, chủ động của thanh niên trong phòng, chống phát ngôn trên mạng xã hội.
Thanh niên vừa là khách thể của hoạt động phòng, chống, vừa là chủ thể của hoạt động này. Do đó, phải phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của đội ngũ này trong nâng cao chất lượng phòng, chống phát ngôn lệch chuẩn trên mạng xã hội của thanh niên. Trong môi trường tập thể dù được giáo dục, định hướng tốt đến đâu nếu bản thân chủ thể tiếp nhận không phát huy được tính tích cực, chủ động trong tự phòng, chống phát ngôn lệch chuẩn trên mạng xã hội thì hiệu quả của hoạt động này tất yếu sẽ không cao. Do đó, phát huy vai trò tích cực chủ động, sáng tạo của thanh niên trong phòng, chống phát ngôn lệch chuẩn trên mạng xã hội cần phải gắn chặt với nâng cao lý tưởng xã hội chủ nghĩa và ra sức phấn đấu theo mục tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng, độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Tạo động lực thúc đẩy thanh niên nỗ lực cố gắng rèn luyện, hoàn thiện bản thân, luôn sống có trách nhiệm với Tổ quốc, chuẩn mực trong lời nói và việc làm đối với cộng đồng mạng xã hội.
Trước yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc diễn ra trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực có những diễn biến phức tạp, khó lường. Mặt trái nền kinh tế thị trường tác động đến nhận thức, tư tưởng, niềm tin và hành động của thanh niên. Đặc biệt, trước "kỷ nguyên vươn mình" của dân tộc đang đặt ra những yêu cầu cao về bản lĩnh, trí tuệ, phẩm chất cách mạng và năng lực công tác đối với thanh niên, là lực lượng chủ yếu, trực tiếp thực hiện các nhiệm vụ của đất nước, mỗi thanh niên cần nhận thức sâu sắc trách nhiệm, nghĩa vụ của bản thân trong quá trình phát ngôn trên mạng xã hội và đấu tranh với những biểu hiện thiếu văn hóa, lệch chuẩn trên mạng xã hội. Chính vì thế, thực hiện tốt các biện pháp trên là cơ sở vũng chắc để phòng, chống có hiệu quả những phát ngôn lệch chuẩn trên mạng xã hội của thanh niên Việt Nam hiện nay.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
(1) Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 5, Nxb CTQG, Hà Nội, tr.216.
(2) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập I, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội 2021, tr.137.
Hồng Hải