Thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh, Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo công tác thanh niên, lãnh đạo tổ chức Đoàn trước hết bằng đường lối, chủ trương, chính sách. Đảng Cộng sản Việt Nam luôn quan tâm đến việc lãnh đạo công tác thanh niên và xây dựng tổ chức Đoàn Thanh niên. Nghị quyết Hội nghị BCH Trung ương Đảng tháng 10/1930 là văn kiện đầu tiên, hết sức quan trọng, đặt nền móng cho đường lối chiến lược về công tác thanh niên, xây dựng tổ chức thanh niên của Đảng. Trong quá trình lãnh đạo đất nước, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn đề cao vị trí, vai trò của thanh niên, xác định thanh niên là lực lượng xung kích cách mạng, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là đội dự bị tin cậy của Đảng; công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc. Qua mỗi thời kỳ, dù bất cứ hoàn cảnh nào các thế hệ thanh niên đều hoàn thành xuất sắc sứ mệnh lịch sử của mình.
a. Thanh niên là lực lượng xung kích trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Từ khi thành lập đến nay, trong mọi thời kỳ Đảng Cộng sản Việt Nam luôn luôn coi trọng công tác thanh niên, trọng tâm là giáo dục, bồi dưỡng thanh niên về lý tưởng cách mạng, nâng cao bản lĩnh chính trị, tổ chức thanh niên thành lực lượng hùng hậu, trung thành, kế tục sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc. Đảng Cộng sản Việt Nam đặt niềm tin vào thanh niên và quyết tâm bồi dưỡng giáo dục, tạo điều kiện cho thanh niên phấn đấu để thực sự là những người mang cốt cách, tâm hồn Việt Nam, đồng thời phải vươn lên theo tầm thời đại xứng đáng là những con người của kỷ nguyên mới, kỷ nguyên trí tuệ, đủ sức làm chủ xã hội hiện tại và tương lai. Tư tưởng đó được thể hiện hết sức rõ ràng trong các văn kiện của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết 04 BCH Trung ương Đảng khoá VII: Thanh niên là lực lượng xung kích trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Sự nghiệp đổi mới có thành công hay không, đất nước bước vào thế kỷ XXI có vị trí xứng đáng trong cộng đồng thế giới hay không, cách mạng Việt Nam có vững bước theo con đường XHCN hay không, phần lớn tuỳ thuộc vào lực lượng thanh niên, vào việc bồi dưỡng, rèn luyện thế hệ thanh niên. Công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng.
Tiếp thu tinh thần đó, Nghị quyết 25 BCH Trung ương Đảng khoá X tiếp tục khẳng định: "Thanh niên là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Thanh niên được đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con người. Chăm lo, phát triển thanh niên vừa là mục tiêu, vừa là động lực bảo đảm cho sự ổn định và phát triển vững bền của đất nước"[1].
Kế thừa những quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cùng với thực tiễn trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam có thể thấy rằng, ngay từ khi thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam vẫn luôn đánh giá đúng vị trí, vai trò quan trọng của thanh niên trong sự nghiệp cách mạng của Đảng và Nhân dân, Đảng ta nhấn mạnh rằng: "Vấn đề thanh niên là một nhiệm vụ chính trị rất quan trọng của Đảng".
Trong quá trình lãnh đạo đất nước, Đảng ta luôn ghi nhận, đề cao vai trò của thanh niên, đặt trọn niềm tin vào thế hệ trẻ. Lịch sử đã khẳng định vai trò và vị trí của thanh niên, thanh niên là rường cột, là tương lai của đất nước. Đảng ta chỉ rõ:
"Công tác thanh niên là một bộ phận quan trọng của công tác quần chúng của Đảng, bao gồm toàn bộ những hoạt động của Đảng, Nhà nước và các chủ thể xã hội khác, trong đó có Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam và Hội sinh viên Việt Nam nhằm tác động một cách đồng bộ để bồi dưỡng, tổ chức, động viên thanh niên phát huy mọi tiềm năng và thế mạnh, tạo điều kiện cho thanh niên phát triển, cống hiến, trưởng thành vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc".
Đảng ta nhấn mạnh CTTN là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân và của tất cả các tổ chức chính trị - xã hội hiện nay. Đảng ta luôn chăm lo cho CTTN, phát triển tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và mặt trận thanh niên, cũng như rất quan tâm lãnh đạo các tổ chức thanh niên. Đảng coi vấn đề thanh niên, CTTN là vị trí trung tâm trong chiến lược phát huy nhân tố và nguồn lực con người. Đảng coi CTTN là vấn đề sống còn của Đảng, của dân tộc.
Từ khi đổi mới (1986) đến nay, Đảng ta đã ban hành 3 nghị quyết chuyên đề về CTTN. Ngày 9/2/1991, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 25 – NQ/TW về "đổi mới và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên". Nghị quyết có tầm quan trọng đặc biệt, là điểm khởi đầu cho đường lối đổi mới của Đảng về CTTN thời kỳ đổi mới. Năm 1993, Nghị quyết Hội nghị lần thứ 4 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VII được ban hành đã khẳng định: "Công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng". Đây là bước chuyển biến có tính đột phá, căn bản trong nhận thức, chủ trương của Đảng đối với CTTN. Tháng 7/2008, Ban Chấp hành Trung ương Đảng ban hành Nghị quyết số 25 – NQ/TW về "Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa". Nghị quyết tiếp tục khẳng định vai trò to lớn và quan trọng của thanh niên đối với tương lai của dân tộc và tiền đồ của cách mạng Việt Nam: "Thanh niên là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước…là nhân tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội". Điều lệ Đảng CSVN (Điều 44) được thông qua tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI thông qua ngày 19 tháng 1 năm 2011 xác định: "Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là đội dự bị tin cậy của Đảng, thường xuyên bổ sung lực lượng trẻ cho Đảng, kế tục sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh; là lực lượng nòng cốt trong phong trào thanh niên; là trường học xã hội chủ nghĩa; đại diện quyền lợi của thanh niên; phụ trách Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh".
Rõ ràng Đảng ta, bất kể ở giai đoạn nào cũng đều quan tâm lãnh đạo thanh niên, lãnh đạo tổ chức đoàn thanh niên. Tư duy của Đảng ta về CTTN liên tục không ngừng đổi mới để phù hợp với đối tượng tuổi trẻ qua từng thời kỳ cách mạng. Theo quan điểm tư tưởng về thế hệ trẻ của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng ta ngày càng nâng tầm nhận thức gắn lý luận với thực tiễn để lãnh đạo, định hướng CTTN, tổ chức đoàn ngày càng toàn diện, thật sự "bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau".
b. Công tác thanh niên là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị
Công tác thanh niên là nhiệm vụ của Đảng, của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, đồng thời là nhiệm vụ của Nhà nước, của Mặt trận và các đoàn thể, của các lực lượng vũ trang, của toàn xã hội và gia đình.
Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày 25/7/2008 của BCH Trung ương Đảng (khóa X) về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá khẳng định: "Chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục thanh niên thành lớp người "vừa hồng vừa chuyên" theo tư tưởng Hồ Chí Minh là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng, vai trò quan trọng của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, gia đình, nhà trường và xã hội". Nghị quyết cũng xác định rõ trách nhiệm của các thành viên trong hệ thống chính trị, Nhà nước thể chế hoá đường lối, chủ trương của Đảng về thanh niên và công tác thanh niên thành pháp luật, chính sách, chiến lược, chương trình hành động. Phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân trong công tác thanh niên, mỗi đoàn thể phải có chương trình cụ thể về công tác thanh niên, quy chế phối hợp hoạt động với Đoàn và các tổ chức thanh niên; tham gia kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chính sách liên quan đến thanh niên và công tác thanh niên. Đề cao trách nhiệm của gia đình trong giáo dục, quản lý thanh niên, xây dựng gia đình hạnh phúc, là môi trường quan trọng hình thành nhân cách.
c. Đảng lãnh đạo công tác thanh niên và Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, xây dựng Đoàn vững mạnh là xây dựng Đảng trước một bước
Nghị quyết Trung ương 4 (khóa VIII) về công tác thanh niên trong thời kỳ đổi mới đã khẳng định: "Sự nghiệp đổi mới có thành công hay không, cách mạng Việt Nam có vững bước theo con đường xã hội chủ nghĩa hay không phần lớn tuỳ thuộc vào lực lượng thanh niên, vào việc bồi dưỡng, rèn luyện thế hệ thanh niên; công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng". Nghị quyết 25-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 7 (khóa X) về "Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên" tiếp tục khẳng định: "Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, một trong những nhân tố quan trọng quyết định tương lai, vận mệnh dân tộc; là lực lượng chủ yếu trên nhiều lĩnh vực, đảm nhận những công việc đòi hỏi hy sinh, gian khổ, sức khỏe và sáng tạo. Thanh niên là độ tuổi sung sức nhất về thể chất và phát triển trí tuệ, luôn năng động, sáng tạo, muốn tự khẳng định mình".
Nghị quyết 04 của BCH Trung ương Đảng khoá VII nhấn mạnh: "Các tổ chức Đảng chăm lo củng cố Đoàn, xây dựng mặt trận thanh niên và đẩy mạnh phong trào hành động cách mạng trong thanh niên. Đảng viên phải là người lãnh đạo, là tấm gương, là người bạn của giới trẻ". Như vậy, xây dựng Đoàn TNCS Hồ Chí Minh được coi là trách nhiệm của mọi đảng viên, các cấp uỷ Đảng. Nghị quyết 25 BCH Trung ương Đảng khoá X cũng khẳng định quan điểm: "Đảng lãnh đạo công tác thanh niên và trực tiếp lãnh đạo Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Xây dựng Đoàn vững mạnh là nội dung quan trọng trong công tác xây dựng Đảng, là xây dựng Đảng trước một bước. Đảng đề ra đường lối, chủ trương định hướng cho thanh niên hành động, xác định các chuẩn mực cho thanh niên phấn đấu; xây dựng các tấm gương điển hình tiêu biểu cho thanh niên học tập và noi theo".
Tổ chức Đoàn đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện và tuyệt đối của Đảng Cộng sản Việt Nam. Mục tiêu, lý tưởng của Đoàn chính là phấn đấu, thực hiện thắng lợi mục tiêu, lý tưởng của Đảng, của Bác Hồ và nhân dân đã lựa chọn. Đảng Cộng sản Việt Nam định hướng chính trị cho mọi hoạt động, nguyên tắc tổ chức của Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi. Đảng chăm lo, đào tạo, bồi dưỡng nguồn cán bộ trẻ có phẩm chất đạo đức, bản lĩnh chính trị, có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho Đảng. Đoàn tham mưu, đề xuất với Đảng Cộng sản Việt Nam về những vấn đề liên quan đến thanh niên và công tác thanh thiếu nhi, tham gia xây dựng, bảo vệ và tuyên truyền đường lối, chính sách của Đảng. Đảng lãnh đạo Đoàn Thanh niên đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, xây dựng Đoàn thực sự vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức. Bảo đảm vai trò nòng cốt của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong xây dựng Hội LHTN Việt Nam, Hội Sinh viên Việt Nam vững mạnh; đổi mới phương thức vận động, đa dạng hoá các loại hình tập hợp để thu hút rộng rãi các đối tượng thanh niên. Công tác xây dựng, củng cố tổ chức Đoàn là bộ phận hữu cơ, tất yếu và đi trước một bước trong công tác xây dựng Đảng. "Xây dựng Đoàn vững mạnh là nội dung quan trọng trong công tác xây dựng Đảng, là xây dựng Đảng trước một bước" là quá trình xây dựng và chuẩn bị đội dự bị tin cậy bổ sung lực lượng cho Đảng Cộng sản Việt Nam.
d. Nhà nước quản lý về thanh niên
Nhà nước thể chế hoá các quan điểm, chủ trương của Đảng về công tác thanh niên bằng các văn bản pháp luật, các chính sách đối với thanh niên; tăng cường quản lý nhà nước về công tác thanh niên; xây dựng quy chế phối hợp giữa cơ quan chính quyền với các tổ chức thanh niên; đầu tư xây dựng cơ sở vật chất cho công tác thanh niên. Cơ chế, chính sách của Nhà nước đối với thanh niên có vai trò rất quan trọng trong công tác thanh niên. Từ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI đến nay, Đảng Cộng sản Việt Nam đã và đang từng bước hoàn thiện các chính sách bảo đảm lợi ích và phát huy mạnh mẽ vai trò của thanh niên trong công cuộc đổi mới. Tăng cường vai trò giám sát và phản biện xã hội của Đoàn, các tổ chức thanh niên đối với việc xây dựng và tổ chức thực hiện các chủ trương chính sách về thanh niên, công tác thanh niên.
e. Phát huy tính tự rèn luyện, phấn đấu của đoàn viên thanh niên
Mỗi thanh niên phải luôn rèn luyện, phấn đấu, vươn lên trong học tập, lao động và cuộc sống. Thanh niên luôn chủ động và không ngừng học tập, nâng cao trình độ, kiến thức chuyên môn, tay nghề; cần cù, chịu khó, sáng tạo, có tác phong công nghiệp trong lao động; vươn lên lập thân, lập nghiệp, làm giàu chính đáng. Thanh niên phải thường xuyên rèn luyện đạo đức, lối sống, nếp sống văn minh, giữ gìn truyền thống văn hóa dân tộc. Thanh niên luôn xung kích, tình nguyện, sẵn sàng bảo vệ Tổ quốc, giữ vững an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội; đảm nhận những việc khó khăn, gian khổ khi Đảng, Tổ quốc và nhân dân yêu cầu. Phát huy tinh thần tự lực, tự cường xây dựng đất nước; khơi dậy và phát huy mạnh mẽ tính tích cực chính trị - xã hội, khả năng sáng tạo của thanh niên; đáp ứng nhu cầu lợi ích chính đáng và kết hợp hài hoà lợi ích của thanh niên, của tổ chức Đoàn và xã hội. Vận động và tổ chức cho thanh niên xung kích đi vào những việc khó, đi trước, đón đầu ở những lĩnh vực mũi nhọn, then chốt, đồng thời là quá trình đoàn kết, tập hợp và giáo dục thanh niên.
Th.S Ngô Thế Nghị - Nguyễn Diệu Huyền - Ly Trung Đại
Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam
[1] Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày 25/7/2008 của BCH TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH.