Các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ đó là: Thứ nhất, mối quan hệ giữa sĩ quan trẻ với Đảng, Nhà nước và Nhân dân, đây là một trong những mối quan hệ trọng yếu yếu, phản ánh chức năng và nhiệm vụ của quân đội; nó mang tính chất cơ bản, quan trọng, và có giá trị chính trị, văn hóa truyền thống trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Thứ hai, mối quan hệ giữa sĩ quan trẻ với đồng nghiệp, thể hiện qua chức trách và nhiệm vụ, tuân thủ quy định của điều lệnh quân đội và pháp luật Nhà nước. Điều này thể hiện tình đồng chí, đồng đội trong tinh thần dân chủ và bình đẳng, nơi cấp trên lắng nghe ý kiến của cấp dưới, sĩ quan tôn trọng ý kiến của chiến sĩ, và chiến sĩ tuân thủ mệnh lệnh của sĩ quan một cách nghiêm túc. Thứ ba, mối quan hệ của sĩ quan trẻ với các cá nhân và tổ chức bên ngoài đơn vị, bao gồm quan hệ với cấp ủy đảng, chính quyền và các tổ chức chính trị - xã hội tại nơi đóng quân, nơi cư trú và địa bàn hoạt động, cũng như mối quan hệ với gia đình và người thân. Mục tiêu của việc quản lý các mối quan hệ xã hội này là nhằm huy động và phát huy sức mạnh của các tổ chức, lực lượng để xây dựng đơn vị đoàn kết, thống nhất, có khả năng thực hiện tốt các chức năng, nhiệm vụ, đồng thời hình thành sĩ quan trẻ với đầy đủ phẩm chất "Bộ đội Cụ Hồ".
Mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ trong đơn vị bao gồm tổng thể các mối quan hệ tương tác giữa họ trong hoạt động quân sự và cuộc sống hàng ngày. Đây là những mối liên kết bền vững và ổn định giữa các chủ thể, được hình thành từ những tương tác xã hội thường xuyên và có liên hệ chặt chẽ với các hành động và mối quan hệ khác. Mối quan hệ xã hội này tạo ra một mạng lưới vững chắc, với những liên kết và ràng buộc lẫn nhau.
Quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ là tập hợp các hoạt động có mục tiêu, kế hoạch và quy trình thống nhất, được thực hiện bởi cấp ủy, tổ chức đảng, tổ chức chỉ huy và cơ quan chính trị các cấp. Điều này nhằm nắm bắt thực chất khuynh hướng tư tưởng, tâm lý, tình cảm và hành vi của họ, từ đó đưa ra biện pháp tổ chức, định hướng và phát triển các mối quan hệ xã hội lành mạnh. Qua đó, góp phần giữ vững và phát huy truyền thống "Bộ đội Cụ Hồ", xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện.
Việc quản lý mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ đòi hỏi sự toàn diện và chặt chẽ ở nhiều khía cạnh, đặc biệt trong việc quản lý mối quan hệ giữa sĩ quan trẻ với cấp ủy, chỉ huy các cấp; với tổ chức Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh và Hội đồng quân nhâ; với đồng chí, đồng đội trong đơn vị; với gia đình, bạn bè, người thân; với Nhân dân và chính quyền địa phương nơi đơn vị đóng quân cũng như nơi cư trú; và với các tổ chức, cá nhân trên không gian mạng.
Mục đích của việc quản lý mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ là huy động và phát huy vai trò của các tổ chức, lực lượng nhằm xây dựng đơn vị đoàn kết, thống nhất, có đủ năng lực thực hiện tốt các chức trách và nhiệm vụ được giao.
Nội dung quản lý các mối quan hệ của sĩ quan trẻ chủ yếu tập trung vào việc giám sát quá trình thực hiện chức trách và nhiệm vụ mà sĩ quan là thành viên của các tổ chức như: Đảng, chính quyền, Đoàn thanh niên, Hội phụ nữ và Hội đồng quân nhân. Đồng thời, chú trọng quản lý mối quan hệ giữa sĩ quan trẻ với cấp ủy, chính quyền địa phương, gia đình, bạn bè và người thân.
Các biện pháp quản lý cần chú trọng cả trực tiếp và gián tiếp, chẳng hạn như theo dõi hoạt động hàng ngày của sĩ quan trẻ; tổ chức các buổi giao ban, sinh hoạt dân chủ để lắng nghe ý kiến, báo cáo của sĩ quan; cũng như thực hiện việc kiểm tra và giám sát các mối quan hệ xã hội của họ. Thêm vào đó, quản lý mối quan hệ còn thông qua hồ sơ, tài liệu, báo cáo từ các tổ chức và lực lượng trong và ngoài đơn vị, và các phiếu tín nhiệm trong việc bổ nhiệm, khen thưởng; cũng như xử lý đơn thư tố cáo và yêu cầu sĩ quan tự khai báo, bổ sung lý lịch định kỳ hàng năm.
Trong những năm qua, cấp ủy và chỉ huy các cơ quan, đơn vị trong toàn quân đã thưởng xuyên tăng cường công tác quản lý tư tưởng, kỷ luật và các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ, nhằm duy trì sự ổn định trong tình hình đơn vị. Bộ Tổng tham mưu, Tổng cục Chính trị cùng với cấp ủy, chỉ huy các đơn vị đã ban hành nhiều văn bản và quy định liên quan đến việc quản lý tình hình tư tưởng và các mối quan hệ của sĩ quan trẻ. Thông qua đó góp phần tăng cường nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, chỉ huy các cấp về quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ; nội dung, phương thức quản lý ngày càng hoàn thiện hoàn thiện. Tuyệt đại đa số sĩ quan trẻ luôn có phẩm chất tốt đẹp, nhận thức sâu sắc và thể hiện tinh thần đoàn kết, thống nhất ý chí và hành động; quan tâm thăm hỏi, động viên, giúp đỡ lẫn nhau trong học tập, công tác, sinh hoạt hàng ngày, giữ vững và phát huy phẩm chất của "Bộ đội cụ Hồ" trong thời kỳ mới. Đồng thời, giúp duy trì sự ổn định trong đơn vị, xây dựng nền tảng chính trị, tư tưởng và đạo đức vững mạnh, đồng thời tạo ra động lực phấn đấu cho sĩ quan trẻ, góp phần hình thành môi trường văn hóa tích cực, lành mạnh và một bầu không khí dân chủ, đoàn kết.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, ở một số đơn vị vẫn còn tồn tại tình trạng cấp ủy và cán bộ chủ trì chưa hoàn toàn nhận thức đầy đủ và sâu sắc trong quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ; chưa kịp thời nắm bắt các mối quan hệ phức tạp để có biện pháp giải quyết kịp thời những vấn đề phát sinh từ thực tiễn, dẫn đến một số vụ việc nghiêm trọng xảy ra trong đơn vị. Mặt khác, một số sĩ quan trẻ chưa nêu cao ý thức tự giác và phát huy vai trò trong tự quản lý mối quan hệ xã hội của bản thân, cá biệt vẫn còn trường hợp vi phạm pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội phải xử lý.
Để khắc phục hiện trạng trên, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý xã hội của đội ngũ sĩ quan trẻ hiện nay, cần nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các tổ chức, lực lượng trong công tác quản lý. Qua đó, cấp ủy và tổ chức đảng xử lý hiệu quả những tình huống phát sinh trong các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ, tránh để vấn đề trở nên phức tạp. Các cấp ủy và tổ chức đảng cấp dưới cần nhận thức sâu sắc về vai trò và tính cấp thiết của việc lãnh đạo, quản lý các mối quan hệ sĩ quan trẻ tại đơn vị cơ sở, từ đó khuyến khích trách nhiệm "tự giác" của tập thể cấp ủy, tổ chức đảng và từng đảng viên; xây dựng chủ trương và biện pháp phù hợp với tính chất, nhiệm vụ và đặc điểm tâm lý của từng sĩ quan trẻ trong đơn vị. Mỗi cấp ủy viên và cán bộ chủ trì cần chủ động tự học, nghiên cứu và tìm hiểu để nâng cao nhận thức về lý luận quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ, gắn với chức năng và nhiệm vụ quản lý, chỉ huy bộ đội. Cần hiểu rõ trách nhiệm và quyền hạn của mình, tự trang bị kiến thức và kinh nghiệm cần thiết về các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ, cùng với nội dung, hình thức và phương pháp quản lý các mối quan hệ này.
Quá trình quản lý các mối quan hệ của sĩ quan trẻ phải toàn diện, chặt chẽ trong việc hình thành và phát triển các mối quan hệ. Trong đó, cần chú trọng quản lý mục đích, động cơ, thái độ và hành vi ứng xử khi giải quyết các mối quan hệ, đồng thời quản lý tính chất, mức độ và tác động của từng mối quan hệ đến nhận thức, tư tưởng và hành vi của sĩ quan trẻ trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.
Phát huy tính tích cực tự giác chấp hành sự quản lý của đơn vị và tự quản lý, rèn luyện của mỗi sĩ quan trẻ. Đây là biện pháp quan trọng góp phần nâng cao hiệu quả quản lý các mối quan hệ xã hội của sĩ quan trẻ. Biện pháp này yêu cầu tăng cường giáo dục, tuyên truyền để nâng cao nhận thức của sĩ quan trẻ về pháp luật, điều lệnh và quy định của quân đội, nhằm duy trì sự chấp hành nghiêm túc các quy định về quan hệ xã hội, từ đó giảm thiểu vi phạm pháp luật và kỷ luật; nâng cao bản lĩnh chính trị, tạo sự thống nhất ý chí và hành động, hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao. Cần coi trọng công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức pháp luật và quy định về quan hệ xã hội trong đơn vị; giáo dục cho mọi đảng viên và cán bộ thấy rõ lợi ích của việc nâng cao kiến thức pháp luật, giúp sĩ quan trẻ hoàn thành tốt nhiệm vụ và hạn chế vi phạm pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội, đồng thời nâng cao phẩm chất, nhân cách của sĩ quan trẻ.
Xây dựng một môi trường văn hóa quân sự lành mạnh, đồng thời cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của đội ngũ sĩ quan. Trước tiên, đơn vị nên triển khai đồng bộ các biện pháp xây dựng môi trường văn hóa, một mặt duy trì nghiêm chế độ, quy định, mặt khác nhằm tạo ra một không khí vui tươi, thoái mái và tích cực.
Chú trọng tăng cường phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, địa phương và đơn vị. Trong quản lý sĩ quan trẻ, việc tìm hiểu các mối quan hệ xã hội cần được xem trọng. Đặc biệt, thông qua ý kiến và dư luận của nhân dân, cần nắm vững các mối quan hệ của sĩ quan trẻ. Khi phát hiện có vấn đề trong các mối quan hệ của sĩ quan trẻ, lãnh đạo và chỉ huy đơn vị cần kịp thời gặp gỡ gia đình để tìm hiểu và thảo luận các biện pháp khắc phục, ngăn chặn những quan hệ không lành mạnh.
Bên cạnh đó, đơn vị cần thường xuyên tổ chức các hoạt động giao lưu, sinh hoạt văn hóa với các tổ chức, đoàn thể ở địa phương. Những hoạt động này không chỉ giáo dục truyền thống cách mạng và tinh thần đoàn kết giữa quân đội và nhân dân mà còn tạo ra "sân chơi" bổ ích cho sĩ quan trẻ và thanh niên địa phương, giúp họ tránh xa các tệ nạn xã hội.
Những thay đổi trên các lĩnh vực đời sống xã hội đã và đang tác động nhiều chiều đến thanh niên quân đội, từ đó đặt ra yêu cầu cao trong việc nắm, quản lý các mối quan hệ xã hội của họ. Vì vậy, công tác quản lý các mối quan hệ của sĩ quan trẻ là một nhiệm vụ quan trọng, bảo đảm cho các cơ quan, đơn vị toàn quân luôn ổn định, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, từ đó góp phần xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại.
Ths Nguyễn Văn Danh - Trường Đại học Nguyễn Huệ