Quy chế bầu chọn lãnh đạo mới của đảng Bảo thủ để thay bà Liz Truss trên cương vị Thủ tướng mới của Anh được ông Graham Brady, Chủ tịch Uỷ ban 1922 có vai trò giám sát tiến trình lựa chọn lãnh đạo đảng Bảo thủ, công bố chiều tối ngày 20/10 sau một ngày hỗn loạn trên chính trường Anh với việc bà Liz Truss buộc phải từ chức Thủ tướng chỉ sau 45 ngày cầm quyền.
Theo quy chế mới được công bố, các ƯCV muốn tham gia tranh cử chức lãnh đạo đảng Bảo thủ, đồng nghĩa với việc sẽ giữ ghế Thủ tướng Anh thay bà Liz Truss, cần nhận được ít nhất 100 đề cử từ các nghị sĩ của đảng Bảo thủ.
Đảng Bảo thủ cầm quyền tại Anh đang trải qua khủng hoảng nghiêm trọng.Ảnh: The Guardian
Hiện tại đảng Bảo thủ đang có 357 nghị sĩ tại Hạ viện Anh nên quy chế này đồng nghĩa với việc sẽ chỉ có tối đa 3 ƯCV đủ điều kiện chạy đua ghế lãnh đạo mới của đảng này. Trong trường hợp chỉ có 1 ƯCV nhận đủ ít nhất 100 đề cử của các nghị sĩ đảng Bảo thủ, ƯCV này sẽ lập tức trở thành lãnh đạo đảng và Thủ tướng Anh mà không cần tiến hành bỏ phiếu.
Quá trình đề cử các ƯCV bắt đầu từ tối ngày 20/10 và kết thúc vào lúc 14h ngày thứ Hai, 24/10 theo giờ địa phương. Trong trường hợp có 3 ƯCV đủ điều kiện, các nghị sĩ đảng Bảo thủ sẽ bỏ phiếu để chọn ra 2 ƯCV chiến thắng. Nếu chỉ có 2 ƯCV đủ điều kiện, các nghị sĩ đảng Bảo thủ vẫn tiến hành bỏ phiếu nhưng kết quả sẽ chỉ mang tính định hướng.
Sau đó, 2 ƯCV này sẽ trải qua cuộc bỏ phiếu trực tuyến của khoảng 170 ngàn đảng viên đảng Bảo thủ. Kết quả chung cuộc sẽ được công bố vào ngày 28/10, để người sẽ là tân Thủ tướng Anh kịp thời chuẩn bị và công bố chính sách kinh tế mới vào ngày 31/10/2022.
Toàn bộ tiến trình bầu chọn lãnh đạo mới của đảng Bảo thủ lần này sẽ chỉ diễn ra trong hơn 1 tuần, với tối đa là 3 ƯCV, rút gọn hơn rất nhiều so với quy trình kéo dài hơn 2 tháng với hàng chục ƯCV và nhiều vòng bỏ phiếu trong Hè vừa qua, khi đảng Bảo thủ phải tìm người thay thế cho ông Boris Johnson.
Ngay sau khi đảng Bảo thủ công bố quy chế bầu chọn lãnh đạo mới, giới phân tích chính trị tại Anh nhận định, cựu Bộ trưởng Tài chính Anh, ông Rishi Sunak, sẽ là ƯCV sáng giá nhất. Ông Rishi Sunak là người đã thất bại trước bà Liz Truss trong cuộc bỏ phiếu của các đảng viên đảng Bảo thủ hồi đầu tháng 9/2022 nhưng trong tất cả các vòng bỏ phiếu của các nghị sĩ đảng Bảo thủ, ông Rishi Sunak luôn giành số phiếu cao nhất.
Vì thế, giới quan sát cho rằng ông Rishi Sunak sẽ không gặp nhiều khó khăn trong việc giành được trên 100 đề cử từ các nghị sĩ đảng Bảo thủ, đặc biệt là khi các lời cảnh báo của ông Rishi Sunak về chính sách kinh tế sai lầm của bà Liz Truss đã được chứng minh.
ƯCV sáng giá thứ hai được cho là bà Penny Mordaunt, người về thứ 3 trong cuộc bỏ phiếu của các nghị sĩ đảng Bảo thủ mùa Hè vừa qua với 105 phiếu. Bà Mordaunt được đánh giá cao vì từng có kinh nghiệm lãnh đạo trong chính phủ, với vai trò cựu Bộ trưởng Quốc phòng Anh, đồng thời cũng có các màn thể hiện ấn tượng trong những ngày qua tại Hạ viện Anh. ƯCV tiềm năng thứ ba là đương kim Bộ trưởng Quốc phòng Anh, Ben Wallace.
Ông Ben Wallace được nhiều người ủng hộ và có thể cũng sẽ nhận được trên 100 đề cử nhưng hiện vẫn đang lưỡng lự về việc có ra tranh cử hay không. Trong khi đó, mặc dù có nhiều đồn đoán về việc sẽ quay trở lại tranh cử chức lãnh đạo đảng Bảo thủ nhưng cựu Thủ tướng Anh Boris Johnson được cho là khó có cơ hội giành đủ 100 phiếu đề cử do đa số các nghị sĩ đảng Bảo thủ đã mất niềm tin vào ông Johnson.
Trong lúc này, các cuộc thăm dò dư luận tại Anh cho thấy, bất kể lãnh đạo mới của đảng Bảo thủ là ai, đảng này cũng sẽ hứng chịu áp lực rất lớn từ dư luận do uy tín sụt giảm nghiêm trọng, đồng thời không có một chính trị gia nào của đảng Bảo thủ được đánh giá cao hơn lãnh đạo Công đảng đối lập, ông Keir Starmer. Trong chiều ngày 20/10, ông Keir Starmer cũng tiếp tục kêu gọi gây sức ép để tổ chức tổng tuyển cử sớm.
Theo ông Keir Starmer: “Đây không chỉ là vở kịch lê thê của giới lãnh đạo đảng Bảo thủ mà còn là điều làm tổn hại nghiêm trọng đến nền kinh tế và danh tiếng của nước Anh. Người dân Anh đang phải trả cái giá cao hơn và lãi suất cao hơn cho điều này. Rủi ro hiện nay là sự hỗn loạn này sẽ tiếp diễn nên đó là lí do vì sao cần phải có tổng tuyển cử. Chúng ta không thể cho phép đảng Bảo thủ tiếp tục đưa ra các ƯCV vào giữa lúc hỗn loạn như thế này”./.
