Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư và xu thế chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, khởi nghiệp sáng tạo đã trở thành một trong những tiêu chí quan trọng để đánh giá năng lực cạnh tranh và sức bật của một đô thị hiện đại. Với khát vọng tiên phong và mong muốn tạo dựng môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển, c đang đặt mục tiêu đến năm 2030 trở thành một trong 100 thành phố có hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo năng động nhất thế giới. Đây không chỉ là định hướng chiến lược mà còn là lời cam kết mạnh mẽ của thành phố trong hành trình hướng tới phát triển bền vững.
"Cái nôi" khoa học – công nghệ của cả nước
Nhiều năm qua, hoạt động nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ, khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo luôn được Thành phố Hồ Chí Minh xác định là động lực tạo ra tăng trưởng mới. Thành phố đã ban hành nhiều chương trình, cơ chế hỗ trợ để thúc đẩy khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, đồng thời đẩy nhanh ứng dụng các tiến bộ công nghệ vào quản lý nhà nước, sản xuất, kinh doanh và phục vụ cộng đồng.
Nhờ sự quyết liệt trong hành động, hệ sinh thái khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo của thành phố ngày càng phát triển mạnh mẽ, đặc biệt trong giai đoạn 2022–2024. Các báo cáo quốc tế ghi nhận Thành phố Hồ Chí Minh đang tiệm cận nhóm 100 đô thị có hệ sinh thái khởi nghiệp năng động toàn cầu. Không chỉ thu hút số lượng dự án tăng đều mỗi năm, các startup tại thành phố còn có bước trưởng thành rõ nét về chất lượng, năng lực cạnh tranh và khả năng kêu gọi vốn đầu tư.
Theo thống kê, chỉ riêng trong năm 2024, hơn 2.810 dự án khởi nghiệp đã tham gia các chương trình ươm tạo, tăng tốc và các cuộc thi khởi nghiệp do thành phố tổ chức. Nhiều sự kiện quy mô lớn thu hút đông đảo startup trong và ngoài nước, tiêu biểu như:
- Startup Wheel: hơn 1.020 dự án tham dự,
- Vietnam Youth Startup: 1.324 dự án,
- Cuộc thi Khởi nghiệp xanh – Đổi mới sáng tạo 2024: 199 dự án.
Ngoài ra, thành phố đã hỗ trợ ươm tạo trên 230 dự án khởi nghiệp sáng tạo, trong đó có 24 dự án đang ở giai đoạn tăng tốc nhằm thương mại hóa sản phẩm và mở rộng thị trường.
Ông Trần Ninh Đông, Quyền Trưởng Phòng Quản lý sở hữu trí tuệ và đổi mới sáng tạo (Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM) cho biết:
"Sở đang xây dựng các chương trình để nâng cao năng lực cho các trung tâm ươm tạo, cũng như các đơn vị thực hiện hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo. Đồng thời, Sở đã trình thành phố kế hoạch thí điểm mô hình Đại học khởi nghiệp giai đoạn 2025–2028 nhằm phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho hệ sinh thái."
Sự liên kết giữa nhà nước – trường đại học – doanh nghiệp đang tạo ra nền tảng vững chắc, thúc đẩy các ý tưởng nghiên cứu tiến gần hơn tới thương mại hóa, tối ưu hóa nguồn lực trí tuệ và tạo ra giá trị thực tiễn.
Khát vọng bứt phá đến năm 2030
Mục tiêu của Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2030 không chỉ là mở rộng quy mô hệ sinh thái mà còn nâng cao chất lượng hoạt động đổi mới sáng tạo. Thành phố đặt ra các chỉ tiêu cụ thể:
- 40% doanh nghiệp trên địa bàn có hoạt động đổi mới sáng tạo.
- 8–10% kết quả nghiên cứu khoa học được thương mại hóa.
- Thành lập 5.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo.
Những mục tiêu này thể hiện quyết tâm mạnh mẽ đưa thành phố trở thành miền đất hứa của startup, nơi các ý tưởng mới được thử nghiệm, ươm tạo và phát triển thành sản phẩm, dịch vụ tạo giá trị gia tăng cao.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cho rằng để hệ sinh thái khởi nghiệp thật sự bứt phá, thành phố cần tiếp tục đổi mới tư duy và cơ chế hỗ trợ. Một trong những hạn chế hiện nay là sự kết nối giữa các viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp vẫn còn rời rạc; các chính sách hỗ trợ nghiên cứu – phát triển (R&D) còn thiếu tính linh hoạt. Bên cạnh đó, việc thu hút các chuyên gia, nhóm nghiên cứu mạnh, nhà khoa học dẫn dắt các hướng nghiên cứu ở tầm quốc tế vẫn chưa tương xứng với tiềm năng.
Muốn bứt phá, Thành phố Hồ Chí Minh phải thực hiện "cuộc cách mạng về tư duy hỗ trợ khởi nghiệp", chuyển từ mô hình hỗ trợ hành chính sang mô hình hỗ trợ tinh gọn – chủ động – đồng hành.
Trung tâm Khởi nghiệp sáng tạo TP.HCM: điểm đến mới cho cộng đồng startup
Một dấu ấn quan trọng trong hành trình xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo là việc khánh thành và đưa vào hoạt động Trung tâm Khởi nghiệp sáng tạo TP.HCM. Đây là nơi kết nối cộng đồng startup với các nhà đầu tư, quỹ hỗ trợ, tổ chức quốc tế và các viện trườnnăng chính:
- Tập hợp và kết nối các nguồn lực trong hệ sinh thái khởi nghiệp của thành phố và quốc tế.
- Là đầu mối hợp tác với các tập đoàn công nghệ, tổ chức đổi mới sáng tạo toàn cầu.
- Tổ chức và triển khai các chương trình hỗ trợ, cung cấp dịch vụ thúc đẩy thương mại hóa sản phẩm.
- Thúc đẩy đổi mới sáng tạo khu vực công và chuyển giao công nghệ.
Đây được kỳ vọng trở thành "điểm hẹn" của trí tuệ trẻ và là nơi tạo ra các giá trị kinh tế dựa trên tri thức.
Ông Lâm Đình Thắng, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh nhấn mạnh:
"Thành phố xem khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số là động lực chính, là động lực mới để thúc đẩy sự phát triển của thành phố trong giai đoạn mới, trong kỷ nguyên mới."
Việc Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia càng tiếp thêm động lực để Thành phố Hồ Chí Minh triển khai chiến lược dài hạn, đưa khoa học – công nghệ trở thành trọng tâm phát triển.
Hướng tới hệ sinh thái khởi nghiệp bền vững
Để hiện thực hóa mục tiêu 2030, Thành phố Hồ Chí Minh cần triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp:
- Hoàn thiện cơ chế chính sách, đặc biệt là cơ chế tài chính cho nghiên cứu – phát triển và thương mại hóa sản phẩm nghiên cứu.
- Liên kết hệ sinh thái, kết nối mạnh mẽ giữa "nhà nước – nhà trường – nhà doanh nghiệp – nhà đầu tư".
- Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, coi trường đại học là hạt nhân đào tạo startup.
- Thu hút chuyên gia quốc tế, xây dựng chính sách "đặt hàng" nghiên cứu những lĩnh vực chiến lược.
- Mở rộng hợp tác quốc tế, tận dụng nguồn lực từ các quỹ đầu tư mạo hiểm, tổ chức hỗ trợ đổi mới sáng tạo trên thế giới.
Khởi nghiệp không chỉ là câu chuyện của những dự án công nghệ, mà là tinh thần đổi mới và dám nghĩ dám làm của cả cộng đồng. Với khát vọng dẫn đầu và những bước đi chiến lược, Thành phố Hồ Chí Minh đang từng bước xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo hiện đại, hiệu quả và bền vững, trở thành điểm đến của trí tuệ và nguồn lực công nghệ trong khu vực.
Tấn Tài