Hội nghị thu hút sự tham gia của nhiều nhóm đối tượng quan trọng trong công tác quản lý địa phương và xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, gồm cán bộ cơ sở như công an xã, công chức được phân công thực hiện nhiệm vụ tư pháp
Các đại diện tổ chức, đoàn thể (Mặt trận Tổ quốc, Đoàn thanh niên, Hội liên hiệp phụ nữ, Hội nông dân, Hội Cựu chiến binh,..), người có uy tín trong cộng đồng và người dân tộc thiểu số, sự đa dạng của các thành phần tham gia đã làm tăng thêm tính hiệu quả và thực tiễn của chương trình tập huấn.
Trong chương trình, các học viên được tiếp cận những nội dung chuyên sâu và thiết thực do hai Báo cáo viên giàu kinh nghiệm của Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Lạng Sơn trình bày, gồm bà Hoàng Thị Hải, Trợ giúp viên pháp lý, Trưởng phòng Hành chính và bà Nông Thị Trang, Trợ giúp viên pháp lý. Các nội dung tập trung vào kiến thức cốt lõi về trợ giúp pháp lý, cơ chế triển khai, nguyên tắc hoạt động, quyền và nghĩa vụ của người được trợ giúp pháp lý, cũng như vai trò của các lực lượng cơ sở trong việc tuyên truyền, hướng dẫn người dân thực hiện quyền tiếp cận pháp luật.
Một trong những điểm nhấn quan trọng được báo cáo viên phân tích là nguyên tắc xuyên suốt của pháp luật Việt Nam về trợ giúp pháp lý: bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người yếu thế trong xã hội. Các quy định hiện hành xác định rõ nhóm đối tượng được thụ hưởng dịch vụ trợ giúp pháp lý miễn phí, bao gồm người có công với cách mạng, hộ nghèo, người dân tộc thiểu số cư trú tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, trẻ em, nạn nhân của bạo lực gia đình, người bị buộc tội thuộc diện được trợ giúp pháp lý và các nhóm dễ bị tổn thương khác. Việc xác định đúng, đầy đủ các đối tượng này không chỉ bảo đảm tính minh bạch và công bằng trong triển khai chính sách, mà còn thể hiện cam kết mạnh mẽ của Nhà nước trong việc thúc đẩy quyền con người và quyền công dân được quy định trong Hiến pháp.
Báo cáo viên khẳng định rằng khi người dân hiểu đúng và tin tưởng vào chính sách trợ giúp pháp lý, họ sẽ chủ động tìm đến cơ quan chức năng để được tư vấn, hỗ trợ khi gặp khó khăn pháp lý, qua đó hạn chế rủi ro, mâu thuẫn, đồng thời bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích của mình. Đây là một trong những mục tiêu quan trọng mà chương trình tập huấn hướng tới: tạo nền tảng kiến thức để cán bộ cơ sở, người uy tín,… có thể trở thành cầu nối giữa chính sách pháp luật và người dân.
Ngoài các nội dung lý thuyết, các đại biểu còn được hướng dẫn chi tiết về quy trình và cách thức chuẩn bị hồ sơ yêu cầu trợ giúp pháp lý. Mỗi bộ hồ sơ thông thường bao gồm: đơn yêu cầu trợ giúp pháp lý, giấy tờ chứng minh đối tượng thuộc diện được trợ giúp và tài liệu liên quan đến vụ việc cụ thể. Báo cáo viên giải thích rõ mục đích, yêu cầu và cách chuẩn bị từng thành phần hồ sơ nhằm giúp người dân tránh sai sót khi cung cấp thông tin. Việc hướng dẫn này có ý nghĩa quan trọng trong việc rút ngắn thời gian tiếp nhận, xử lý hồ sơ của cơ quan trợ giúp pháp lý, đồng thời tăng tính chính xác, giảm thiểu những vướng mắc phát sinh trong quá trình thụ lý vụ việc.
Trong suốt thời gian tập huấn, không khí trao đổi diễn ra sôi nổi, cởi mở. Nhiều đại biểu đã mạnh dạn nêu các tình huống thực tiễn mà họ thường gặp trong quá trình hướng dẫn người dân, như tranh chấp đất đai, bạo lực gia đình, mâu thuẫn trong cộng đồng, các vấn đề liên quan đến hộ tịch – hôn nhân – gia đình. Những câu chuyện gần gũi, quen thuộc từ đời sống ở thôn bản giúp các học viên hiểu rõ hơn về tính đa dạng, phức tạp của các vấn đề pháp lý nảy sinh, qua đó rút ra bài học và cách thức xử lý phù hợp.
Việc trao đổi kinh nghiệm giữa các lực lượng cơ sở cũng là nội dung nhận được nhiều sự quan tâm. Nhiều cán bộ xã, trưởng thôn và người có uy tín chia sẻ rằng trong thực tế, không ít người dân còn e ngại tiếp cận cơ quan pháp luật hoặc chưa hiểu rõ quyền được trợ giúp pháp lý của mình. Vì vậy, vai trò của lực lượng cơ sở mang tính quyết định trong việc truyền đạt chính sách, định hướng người dân tiếp cận dịch vụ đúng quy định. Đây cũng chính là lý do chương trình tập huấn lần này được đánh giá cao, bởi nó trang bị thêm kỹ năng quan trọng để các lực lượng cơ sở chủ động, tự tin hơn khi giải thích, hướng dẫn người dân thực hiện quyền pháp lý, nhất là tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Thông qua tập huấn, vai trò của cán bộ cơ sở, các tổ chức đoàn thể và người có uy tín được nhấn mạnh như một mắt xích quan trọng trong mạng lưới trợ giúp pháp lý ở cộng đồng. Họ không chỉ là những người gìn giữ phong tục, truyền thống văn hóa, mà còn là điểm tựa tin cậy để người dân tìm đến khi gặp khó khăn. Khi được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng, lực lượng này sẽ hỗ trợ Nhà nước trong việc tuyên truyền, giải thích chính sách, hướng dẫn người dân chuẩn bị hồ sơ yêu cầu trợ giúp pháp lý, góp phần giảm thiểu các tranh chấp kéo dài và nâng cao tính thượng tôn pháp luật ở cơ sở.
Kết thúc hội nghị, đại diện Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Lạng Sơn đánh giá cao tinh thần học tập nghiêm túc của các học viên, đồng thời khẳng định đơn vị sẽ tiếp tục mở rộng mạng lưới truyền thông pháp luật trong thời gian tới. Trung tâm sẽ tăng cường phối hợp giữa các sở, ngành, chính quyền địa phương, già làng, trưởng bản và người có uy tín nhằm nâng cao hiệu quả của công tác trợ giúp pháp lý, bảo đảm mọi người dân, đặc biệt là đồng bào vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số đều có cơ hội tiếp cận công bằng và đầy đủ với các dịch vụ pháp lý miễn phí theo quy định của pháp luật./.
Nguyễn Anh Vũ - Vũ Phương Thảo
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý