Đảng là tổ chức đấu tranh vì sự nghiệp giải phóng nhân dân thoát khỏi ách áp bức. Nhân dân cần có Đảng lãnh đạo để soi đường, chỉ lối, giúp nhân dân đi đúng hướng; Đảng cần nhân dân để hiện thực hóa các quan điểm, đường lối. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định "Trong bầu trời không gì quý bằng nhân dân. Trong thế giới không gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân" [1]. Theo Người, khi nhân dân giúp đỡ ta nhiều thì thành công nhiều, giúp đỡ ta ít thì thành công ít, giúp đỡ ta hoàn toàn thì thắng lợi hoàn toàn. Chính vì vậy, Người yêu cầu mọi cán bộ, đảng viên "phải liên lạc mật thiết với dân chúng. Không được xa rời dân chúng. Rời xa dân chúng là cô độc. Cô độc thì nhất định thất bại"[2].
Trung thành và vận dụng linh hoạt, sáng tạo quan điểm, tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong suốt tiến trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn quan tâm xây dựng mối đoàn kết, gắn bó mật thiết với nhân dân, tất cả các hoạt động đều phục vụ nhân dân, vì lợi ích của nhân dân. Những năm vừa qua, công tác dân vận luôn được trú trọng và đổi mới; Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, quy định nhằm thực hiện nhất quán quan điểm "dân là gốc", là chủ thể của công cuộc đổi mới. Quá trình triển khai, tổ chức thực hiện bảo đảm chặt chẽ, nghiêm túc, chất lượng, hiệu quả và có nhiều chuyển biến tích cực. Tổng kết công tác xây dựng đảng nhiệm kỳ đại hội XII, cụ thể là công tác dân vận và tăng cường quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân Đảng ta đánh giá "mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân được củng cố, tăng cường" [3]. Các cấp ủy, tổ chức đảng và hệ thống chính trị đã coi trọng việc lắng nghe, nắm tình hình và giải quyết những nguyện vọng, kiến nghị chính đáng, những vấn đề bức xúc của nhân dân. Chính phủ đã xây dựng, vận hành hệ thống tiếp nhận, trả lời phản ánh, kiến nghị của nhân dân, nhiều địa phương đã công khai đường dây nóng để tiếp nhận, xử lý kiến nghị của nhân dân. Công tác tiếp dân và đối thoại với nhân dân của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp dần đi vào nền nếp. Hoạt động giám sát, phản biện xã hội, tham gia xây dựng đảng, chính quyền của các tổ chức chính trị xã hội và nhân dân được đẩy mạnh và có chuyển biến tích cực...
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, Báo cáo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII cũng chỉ rõ những tồn tại, hạn chế của mặt công tác này đó là: "một số cấp ủy, tổ chức đảng còn xem nhẹ công tác dân vận; việc nắm, đánh giá, dự báo tình hình, nhất là ở những địa bàn phức tạp chưa kịp thời, sâu sát. Công tác vận động, tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước, nhất là những vấn đề liên quan đến quyền lợi, lợi ích hợp pháp, chính đáng và trách nhiệm của nhân dân còn một số bất cập. Việc đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, xây dựng, củng cố khối đại đoàn kết dân tộc chưa đáp ứng yêu cầu của tình hình mới"...[4]
Trong những năm tới, trước bối cảnh tình hình thế giới và trong nước có cả thuận lợi, thời cơ và khó khăn, thách thức đan xen; đặt ra nhiều vấn đề mới, yêu cầu mới nặng nề, phức tạp hơn đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Việc tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân, củng cố vững chắc niềm tin của nhân dân với Đảng là một nội dung quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng tiếp tục xác định "tăng cường hơn nữa mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân, củng cố và không ngừng nâng cao niềm tin của nhân dân đối với Đảng [5]. Để tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân trong giai đoạn hiện nay, cấp ủy, cán bộ chủ trì các cấp cần quán triệt và thực hiện tốt một số nội dung, giải pháp sau:
Một là, quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc, hiệu quả quan điểm của Đảng về công tác dân vận; tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền của Đảng.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Trong bầu trời không gì quý bằng nhân dân, trong thế giới không gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân" [6]. Người khẳng định, cách mạng là sự nghiệp của quần chúng, chứ không phải là sự nghiệp của cá nhân anh hùng nào; Người chỉ rõ "Nước lấy dân làm gốc...Gốc có vững cây mới bền. Xây lầu thắng lợi trên nền nhân dân" [7]. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Đảng ta xác định "Thắt chặt hơn nữa mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân, dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng" [8]. Để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ mà Đảng ta đã xác định, cần tập trung làm chuyển biến mạnh mẽ cả nhận thức và hành động của các cấp ủy đảng, hệ thống chính trị về công tác dân vận. Xây dựng đội ngũ cán bộ thật sự trọng dân, gần dân, tin dân, hiểu dân, học dân, dựa vào dân và có trách nhiệm với dân. Thể chế hóa đường lối, chủ trương của đảng về công tác dân vận; cụ thể hóa phương châm: Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng; phát huy cao nhất quyền làm chủ của nhân dân trong quá trình xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước. Tiếp tục đổi mới và đẩy mạnh công tác vận động nhân dân, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật và trách nhiệm của nhân dân; chống các biểu hiện dân chủ cực đoan, dân chủ hình thức. Thực hiện nghiêm các quy định về dân chủ ở cơ sở; quan tâm đến đời sống, kịp thời giải quyết những kiến nghị chính đáng của nhân dân; giải quyết dứt điểm các vấn đề bức xúc liên quan đến đời sống nhân dân.
Cùng với đó, phải đổi mới nội dung và hình thức tập hợp nhân dân; tiếp tục và kiên trì thực hiện tốt nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, khóa XII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền của đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong đội ngũ cán bộ, đảng viên. Tích cực đấu tranh ngăn chặn và từng bước đẩy lùi tình trạng tham nhũng, lãng phí, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng. Theo đó, cán bộ, đảng viên phải thực sự tiên phong, có tinh thần trách nhiệm trước nhân dân, gần dân, tôn trọng dân, lắng nghe ý kiến của nhân dân, chăm lo lợi ích chính đáng, thiết thực của nhân dân, gương mẫu về đạo đức, lối sống, gương mẫu và làm nòng cốt trong các tổ chức đoàn thể. Không vô cảm trước nỗi khổ của nhân dân; phải thật sự gần dân, sống trong lòng dân...
Hai là, chăm lo xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh
Đảng tập hợp, phát huy sức mạnh của nhân dân thông qua hệ thống chính trị. Vì vậy, việc chăm lo xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh phải được tiến hành thường xuyên, đồng bộ bằng nhiều giải pháp cụ thể và hiệu quả.
Trước tiên, cần tiếp tục hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân dưới sự lãnh đạo của Đảng. Đổi mới hệ thống chính trị theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả. Bảo đảm pháp luật vừa là công cụ để Nhà nước quản lý xã hội vừa là công cụ để nhân dân làm chủ, kiểm tra, giám sát quyền lực Nhà nước. Sửa đổi, bãi bỏ những thủ tục hành chính bất cập, gây phiền hà cho người dân. Đề cao đạo đức công vụ, trách nhiệm xã hội, siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong thực hiện nhiệm vụ của cán bộ, công chức. Coi trọng việc xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có bản lĩnh chính trị, đạo đức, lối sống, có trình độ, năng lực chuyên môn phù hợp, ngang tầm yêu cầu nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn mới. Kiên quyết đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu, hách dịch, cửa quyền; thực hành tiết kiệm trong các cơ quan nhà nước và trong đội ngũ cán bộ, công chức.
Củng cố, tăng cường về tổ chức, đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân. Tăng cường thực hiện dân chủ để phát huy quyền làm chủ của nhân dân, vai trò chủ động, sáng tạo của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân. Tổ chức thực hiện nghiêm túc, hiệu quả Quyết định số 217-QĐ/TW, ngày 12/12/2013 về việc ban hành quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội và Quyết định số 218-QĐ/TW, ngày 12/12/2013 ban hành quy định về việc về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền.
Ba là, chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên thực sự trong sạch, vững mạnh; kiên quyết đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên
Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược có đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ, thực sự gương mẫu, tiên phong, với tinh thần vì nhân dân phục vụ. Chú trọng cơ cấu hợp lý cán bộ, sớm phát hiện, tiến hành đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, chú ý đến cán bộ trẻ, cán bộ nữ và người dân tộc thiểu số ở các cấp, nhất là ở cơ sở. Trong thực hiện nhiệm vụ phải giữ nghiêm kỷ luật, kỷ cương, cần có cơ chế khuyến khích, bảo vệ những cán bộ dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đương đầu với khó khăn, thử thách, quết liệt trong hành động vì lợi ích chung. Kiên quyết không để lọt những người không đủ tiêu chuẩn, có biểu hiện cơ hội, tham vọng quyền lực vào đội ngũ cán bộ, quản lý các cấp, nhưng cũng không để sót những cán bộ thực sự có đức, có tài...Bên cạnh đó, cần quan tâm đến công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, bồi dưỡng lý tưởng, nhân sinh quan cách mạng cho đội ngũ đảng viên. Nâng cao chất lượng kết nạp đảng viên, chú trọng phát hiện, bồi dưỡng kết nạp vào Đảng những đoàn viên ưu tú, trưởng thành trong lao động, học tập, nghiên cứu khoa học, trong lực lượng vũ trang, tạo nguồn cán bộ cho hệ thống chính trị các cấp.Tăng cường công tác giáo dục, rèn luyện, quản lý đảng viên; thường xuyên rà soát, sàng lọc đưa những đảng viên không còn đủ tư cách ra khỏi Đảng. Thực hiện nghiêm túc, hiệu quả việc kiểm điểm, tự phê bình và phê bình, đánh giá, xếp loại đảng viên hàng năm. Tích cực đấu tranh ngăn chặn và từng bước đẩy lùi tình trạng tham nhũng, lãng phí; thực hiện quyết liệt, đồng bộ các giải pháp để đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" có hiệu quả, nhất là những vụ việc gây bức xúc trong dư luận nhằm củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng.
Bốn là, đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác dân vận
Các cấp ủy đảng, chính quyền và tổ chức chính trị - xã hội cần có nhận thức đầy đủ về vai trò của nhân dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, về việc phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa. Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai thực hiện việc đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác dân vận, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Tiếp tục củng cố vững chắc lòng tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước; tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc và mối quan hệ máu thịt giữa Đảng với nhân dân.
Tiếp tục triển khai thực hiện Kết luận số 43-KL/TW, ngày 07/01/2019 của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 25-NQ/TW, ngày 03/6/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận trong tình hình mới. Xây dựng và ban hành hệ thống chính sách cụ thể, phù hợp với các tầng lớp nhân dân, các tôn giáo, dân tộc, hoàn thiện cơ chế bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân để tạo hành lang pháp lý cho các ngành, các cấp, các địa phương, đơn vị thực hiện tốt công tác dân vận. Đổi mới nội dung, nâng cao chất lượng, hiệu quả cơ chế phối hợp hoạt động giữa chính quyền với ban dân vận của cấp ủy, mặt trận Tổ quốc và tổ chức chính trị - xã hội các cấp nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp trong công tác dân vận của Đảng.
Tiếp tục đẩy mạnh phong trào thi đua "Dân vận khéo" gắn với các phong trào thi đua yêu nước và các cuộc vận động do các cấp, các ngành phát động. Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, thực hiện tốt vai trò là người đại diện, bảo vệ quyền lợi chính đáng, hợp pháp của đoàn viên, hội viên; đa dạng hóa các hình thức tập hợp nhân dân, hướng về cơ sở, tập trung cho cơ sở. Đổi mới và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác vận động đoàn viên, hội viên và nhân dân thực hiện có hiệu quả các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Xây dựng và kiện toàn hệ thống tổ chức cán bộ làm công tác dân vận các cấp theo hướng tinh gọn nhưng hoạt động có chất lượng và hiệu quả cao, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ công tác dân vận trong giai đoạn cách mạng mới.
Tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân là mục tiêu chiến lược của Đảng trong mọi thời kỳ, đồng thời là yêu cầu cấp bách trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay. Chỉ có tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân, củng cố vững chắc niềm tin của nhân dân đối với Đảng mới tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc; tập hợp, vận động nhân dân thực hiện tốt các chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước; phát huy sức mạnh to lớn của nhân dân, tạo thành sức mạnh to lớn xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Tài liệu tham khảo
(1) (6) Hồ Chí minh, Toàn tập, Tập 10. H. Nxb Chính trị Quốc gia, 2011, tr.453.
(2) (7) Hồ Chí minh, Toàn tập, Tập 5. H. Nxb Chính trị Quốc gia, 2011, tr.278, 501.
(3), (4), (5), (8) Đảng cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập II, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 202, 206, 230, 248.
Đại tá Ngô Hoài Đông, Học viện Chính trị
Thiếu tá Vũ Thành Nam, Học viện Chính trị