TNV - Thật không ngờ ở bản Mông heo hút nằm giữa núi rừng trùng điệp, xưởng thêu của A Chư lại hiện đại hơn tôi nghĩ rất nhiều. Xưởng nằm tách biệt một chút so với khu tập trung dân cư của thôn, được dựng chủ yếu bằng các vật liệu công nghiệp rộng đến 150 m 2 . Ở đây không hề có khung dệt thủ công, hay máy thêu nhỏ, mà có đến 3 dàn máy thêu tự động nhãn hiệu Tajma của Nhật Bản, mỗi dàn dài gần chục mét đang nhịp nhàng chạy rào rào.
Ý tưởng lập xưởng thêu ấp ủ từ ngày còn nhỏ
Cuối năm 2019, trong một dịp trao đổi với chị Ngân (Giám đốc PGD Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái) để tìm gương điển hình sử dụng nguồn vốn vay ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội vào sản xuất kinh doanh có hiệu quả, tôi đặc biệt chú ý tới mô hình vay vốn đầu tư thêu thổ cẩm của đôi vợ chồng Giàng A Chư người dân tộc Mông ở thôn Đồng Ruộng, xã Kiên Thành.
Những dàn máy thêu tự động đang nhịp nhàng chạy rào rào thu hút sự thích thú của các thiếu nữ bản Mông.
Lúc đó, tôi mường tượng về mô hình với dăm ba khung cửi dệt thủ công và có thêm chiếc máy thuê nhỏ nhắn cũ kỹ nằm khiêm tốn trong ngôi nhà gỗ truyền thống của người Mông trên bản xa lắc lẻo đường đi.
Hơn nửa năm sau, nhân chuyến tác nghiệp tại huyện Trấn Yên, tôi được Chánh Văn phòng Cấp ủy và Chính quyền Nguyễn Tuấn Anh kết nối về với xã Kiên Thành.
Là một trong 4 xã thuộc diện 135 (xã đặc biệt khó khăn) của huyện, nằm ở cuối con đường tỉnh lộ 166 cách trung tâm huyện khoảng 40km đường bộ, nhưng không ngờ đường xá đi lại rất thuận tiện, nên chỉ non tiếng đồng hồ là chiếc xe bán tải đã đưa tôi đến trụ sở xã Kiên Thành. Tại đây, tôi được 2 cán bộ xã dẫn đường về thôn Đồng Ruộng thăm mô hình thêu may thổ cẩm người Mông của Giàng A Chư.
Nhờ phong trào xây dựng nông thôn mới, nên các cung đường núi uốn lượn đèo dốc từ trung tâm xã dẫn về thôn Đông Ruộng – thôn cuối cùng của xã dài hơn 6km nằm tiếp giáp với huyện Văn Yên đều được thảm bê tông rộng rãi, phẳng phiu, dễ đi.
A Chư tươi cười vận hành máy dập chân váy.
Thật không ngờ ở bản Mông heo hút nằm giữa núi rừng trùng điệp, xưởng thêu của A Chư lại hiện đại hơn tôi nghĩ rất nhiều. Xưởng nằm tách biệt một chút so với khu tập trung dân cư của thôn, được xây dựng chủ yếu bằng các vật liệu công nghiệp rộng đến 150 m 2 . Ở đây không hề có công đoạn thủ công, hay máy thêu nhỏ, mà có đến 3 dàn máy thêu tự động nhãn hiệu Tajma của Nhật Bản, mỗi dàn dài gần chục mét đang nhịp nhàng chạy rào rào.
Trong lúc đợi A Chư vận hành chân váy đã thêu hoa văn vào chiếc máy ép tạo sóng mới mua trị giá 170 triệu đồng, chúng tôi đi thăm quan quanh xưởng và ra ngắm chiếc ô tô 7 chỗ ISUZU màu xanh (đã qua sử dụng - NV) mới mua trị giá 150 triệu đồng mà trong lòng không ngớt trầm trồ thán phục ý chí và công sức của cặp vợ chồng trẻ ở bản Mông xa lắc này.
Với tác phong nhanh nhẹn, cởi mở, A Chư cho biết tất cả các dàn máy thêu đều được điều khiển tự động qua bảng điều khiển, còn mẫu thêu là hoa văn mang đậm bản sắc văn hóa của dân tộc Mông thì được lập trình và lưu trữ trên máy tính.
Lý do nào dẫn đường A Chư đầu tư xưởng thêu vậy? Tôi tò mò hỏi.
A Chư kể, ý nghĩ lập xưởng thêu may ấp ủ trong em từ ngày còn nhỏ khi thấy mẹ và những người phụ nữ trong bản cứ cặm cụi thêu thùa quanh năm mà cũng chỉ đủ dùng áo quần cho cả nhà. Càng ngày ý tưởng mua máy thêu về để đỡ đần công sức cho bà con càng lớn lên, sau nhiều tháng trời tìm thông tin trên mạng tháng 6 năm 2016 em về Hà Nội mua chiếc máy thêu mini (chỉ như chiếc máy khâu đạp chân thông thường - NV) hơn 10 triệu đồng về làm thử.
Vàng Thị Bầu (vợ A Chư) đang miệt mài may váy áo thổ cẩm của người Mông.
“Thấy chất lượng và hiệu quả tăng lên rõ rệt, nhưng ngặt nỗi do dùng điện nước công suất nhỏ nên chưa thể đầu tư mua dàn máy to hơn được. Đến đầu năm 2019, khi thôn vừa mới có điện lưới là em mua ngay dàn máy thêu đã qua sử dụng trị giá 300 triệu về hoạt động. Và liên tiếp trong 02 tháng đầu năm 2020, em mua thêm 02 dàn máy nữa hết 700 triệu đồng” – A Chư nói tiếp.
Tư vấn, giúp đỡ các hộ đầu tư máy thêu thổ cẩm
Nhẩm tính trị giá 03 dàn máy thêu, 01 máy ép chân váy, chiếc ô tô, và tiền công san lấp ao dựng xưởng 80 triệu đồng, hiện A Chư sở hữu xưởng thêu giá trị ngót 1,5 tỷ đồng. Tôi buột miệng hỏi: A Chư có phải vay mượn gì nhiều không?.
A Chư thật thà bộc bạch: Khi xưởng mới hoạt động em vay chị gái 60 triệu để làm ăn, cuối năm 2019, Bí thư Tỉnh ủy Phạm Thị Thanh Trà vào thăm động viên đã chỉ đạo Ngân hàng CSXH huyện cho vay 170 triệu đồng mua máy ép chân váy để nâng cao sức cạnh tranh cho sản phẩm, nhưng mới hôm qua (13/8/2020 - PV) em vừa trả Ngân hàng 20 triệu đồng gốc, như vậy đến nay em chỉ còn nợ tất cả là 210 triệu đồng, còn lại đều là tiền tự có của gia đình thôi.
Thế là công việc làm ăn cũng thuận lợi đúng không, tôi ướm hỏi? A Chư vui vẻ giãi bày: Chẳng giấu thì anh cũng biết, Kiên Thành là xã có thế mạnh về tre măng bát độ và quế, nên gia đình có nguồn tích lũy dư dật nhiều năm nay nhờ vào 04ha cây măng bát độ và 03ha cây quế; ngoài ra, thu nhập từ xưởng thêu mỗi tháng cũng được khoảng 30 triệu đồng.
Các mẫu hoa văn đều được lập trình, lưu trữ ở máy tính.
Để được như ngày hôm nay gia đình em rất biết ơn sự quan tâm của trưởng bản, của Ngân hàng CSXH huyện đã động viên và cho vay vốn ưu đãi trồng 300 gốc tre măng bát độ từ năm 2006, nhờ đó gia đình em mới có nguồn thu nhập ổn định, thoát nghèo và có vốn để đầu tư mở rộng diện tích trồng tre măng bát độ, trồng quế cũng như lập xưởng thêu như bây giờ, A Chư cảm khích nói.
Chia sẻ về công việc, A Chư cho biết, vải lấy từ Mường Khương (Lào Cai), sợi lấy từ TP. Hồ Chí Minh có xe ô tô giao về đến trung tâm xã; ngoài ra, xưởng nhận làm chủ yếu là hàng đặt từ các tiểu thương kinh doanh vải phục vụ nhu cầu may mặc của người Mông trong cả nước, tập trung nhất ở các tỉnh miền núi phía Bắc và Tây nguyên, còn lại thì sản xuất để giao bán các khu vực có đông người Mông trong tỉnh như Mù Cang Chải, Tú Lệ, Suối Giàng, Trạm Tấu. Tuy nhiên để có được khách hàng rộng khắp như thế này, ban đầu em phải làm clip tung lên Facebook, Youtube nữa đấy!
Theo A Chư, từ đầu năm nay do ảnh hưởng của đại dịch Covid – 19 nên lượng hàng tiêu thụ có giảm so với dự tính nhưng vẫn tăng so với năm 2019, nên vợ chồng mình đã thuê thêm cô em họ Giàng Thị Sa về làm, như vậy cùng với Vàng A Anh (con chị gái) đã làm từ tháng 8/2019, xưởng thêu may Chư Bầu Giàng của vợ chồng A Chư đã tạo việc làm cho 02 người thân trong gia đình với thu nhập 4 triệu đồng/người/tháng.
Nhìn nhận về nhu cầu thị trường, A Chư lạc quan phân tích, càng ngày lớp trẻ người Mông biết thêu thùa may vá càng ít đi do ảnh hưởng của nhịp sống công nghiệp, nên đợi mấy năm tới thu được hồi vốn sẽ tiếp tục đầu tư nâng công suất xưởng thêu và mở rộng dần qui mô cắt may quần áo may sẵn.
Giàng A Chư bên chiếc xe hơi mới mua.
Không chỉ táo bạo lập xưởng thêu may trị giá bạc tỷ trên bản Mông xa xôi heo hút, tạo công ăn việc làm cho người thân, mang lại đời sống no đủ sung túc cho gia đình, mà A Chư còn tư vấn, mua giúp 03 dàn máy thêu khác cho 03 gia đình người Mông ở các địa phương Mù Cang Chải (Yên Bái), Điện Biên Đông (Điện Biên), Bát Xát (Lào Cai) cùng phát triển làm ăn, nâng cao cuộc sống./.
Theo ông Dương Kim Hưng (Chủ tịch xã Kiên Thành), gia đình Giàng A Chư là hộ điển hình, có nhiều sáng tạo trong làm ăn phát triển kinh tế của xã, là tấm gương tiêu biểu của các hộ dân tộc Mông. Chính quyền xã đã huy động bà con đến giúp A Chư san nền, dựng xưởng và làm các thủ tục cần thiết để xưởng thêu hoạt động thuận lợi.
Được biết, với diện tích cây quế trên 2.000 ha cho thu nhập hơn 40 tỷ đồng/năm, tre măng bát độ 1.800 ha mỗi năm thu đạt trên 30 tỷ đồng, do vậy, cây tre măng Bát độ và cây Quế hiện là cây chủ lực mang lại nguồn thu nhập chính cho gần 1.000 hộ dân của xã. Nhờ vậy, tuy là xã đặc biệt khó khăn nhưng tỷ lệ hộ nghèo của xã chỉ còn 6,5%; tỷ lệ hộ khá giả chiếm khoảng 35%, nhiều hộ làm ăn sản xuất kinh doanh ván bóc, thu mua măng, quế, dịch vụ…, cả xã có hơn 90 ô tô tải, 28 xe con các loại.
Bài, ảnh: Phạm Quỳnh
