Ảnh minh họa
1. Đặt vấn đề
Thái Bình đang thúc đẩy mọi tiềm năng để bứt phá phát triển, trong đó đẩy mạnh khởi nghiệp đổi mới sáng tạo được xem là một giải pháp quan trọng. Hiện nay, Tỉnh đã có nhiều chính sách động viên, khuyến khích hoạt động khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo. Việc hiện thực hóa các ý tưởng kinh doanh ngày càng nhận được nhiều sự hỗ trợ, thu hút sự quan tâm của nhiều lực lượng trong xã hội, đặc biệt là thế hệ thanh niên đầy nhiệt huyết. Trong bối cảnh khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo trở thành thành xu thế tất yếu, không chỉ để làm giàu cho bản thân mà còn để thay đổi diện mạo quê hương, thanh niên Thái Bình đang từng bước khẳng định mình với sự vươn lên và tinh thần sáng tạo không ngừng. Họ chính là những ngọn lửa tiên phong, sẵn sàng biến ý tưởng thành hiện thực. Khởi nghiệp không chỉ là câu chuyện về kinh tế, mà còn là hành trình đổi mới sáng tạo, nơi thanh niên Thái Bình chứng minh năng lực và bản lĩnh của mình trước những cơ hội và thách thức của thời đại công nghệ 4.0. Bằng sức trẻ, sự năng động cùng tinh thần xung kích, sáng tạo, nhiều thanh niên Thái Bình đã vượt khó vươn lên phát triển kinh tế, góp phần xây dựng quê hương ngày càng đổi mới, phát triển.
2. Nội dung
2.1. Phong trào khởi nghiệp tại tỉnh Thái Bình
Trong thời gian qua, các cấp, ngành trong Tỉnh đã triển khai hiệu quả Kế hoạch “Hỗ trợ thanh niên Thái Bình khởi nghiệp giai đoạn 2019 - 2022”, Kế hoạch “Triển khai các hoạt động hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp năm 2023” và tổ chức nhiều hoạt động hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp, hướng dẫn hội viên thành lập và nâng cao hiệu quả hoạt động các câu lạc bộ (CLB)
“Thanh niên khởi nghiệp giỏi tỉnh Thái Bình”, CLB “Đầu tư khởi nghiệp”, CLB “Lương Đình Của”, CLB “Thanh niên phát triển kinh tế tỉnh Thái Bình”, CLB “Doanh nghiệp trẻ và các chủ mô hình phát triển kinh tế Thái Bình”, hợp tác xã “Thanh niên về nuôi trồng thủy sản Thái Bình”… Huy động nguồn vốn vay hỗ trợ thanh niên của các ngân hàng và nguồn vốn hợp pháp khác để hỗ trợ thanh niên vay vốn phát triển sản xuất, khởi nghiệp, kinh doanh và phát triển kinh tế. Một số chính sách, chương trình, dự án đã được triển khai thực hiện như: Hỗ trợ chuyển giao công nghệ; Hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, doanh nghiệp khoa học công nghệ; Hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp giai đoạn 2024 - 2030. Các chính sách này đang khơi dậy khởi nghiệp đổi mới sáng tạo ở đối tượng là thanh niên, doanh nghiệp.
Ngày 12/7/2023, Hội đồng nhân dân (HĐND) tỉnh Thái Bình đã ban hành Nghị quyết số 09/2023/NQHĐND quy định một số cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trên địa bàn tỉnh Thái Bình giai đoạn 2023-2025, trong đó tập trung vào các nội dung: Hỗ trợ chuyển giao công nghệ; Hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, doanh nghiệp KHCN; Hỗ trợ hoạt động xúc tiến thị trường KHCN; Hỗ trợ các doanh nghiệp, tổ chức đạt giải thưởng chất lượng quốc gia, giải vàng chất lượng quốc gia và giải thưởng chất lượng quốc tế châu Á - Thái Bình Dương. Tỉnh Thái Bình đã triển khai hỗ trợ cho các hoạt động khởi nghiệp sáng tạo như: Đào tạo, huấn luyện khởi nghiệp; marketing, quảng bá sản phẩm, dịch vụ; đánh giá, định giá kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, tài sản trí tuệ; tư vấn pháp lý, sở hữu trí tuệ, đầu tư, thành lập doanh nghiệp KHCN… Thực hiện Quyết định số 897/QĐ-TTg ngày 26/7/2022 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Chương trình “Hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp” giai đoạn 2022 - 2030; Ủy ban nhân dân tỉnh Thái Bình đã ban hành Kế hoạch số 128/KHUBND ngày 05/8/2024, triển khai thực hiện Chương trình “Hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp” giai đoạn 2024 - 2030 trên địa bàn tỉnh Thái Bình với mục tiêu nâng cao nhận thức, khát vọng khởi nghiệp, phát triển năng lực khởi nghiệp của thanh niên Thái Bình dựa trên lợi thế cạnh tranh về sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, tạo môi trường hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp trên cơ sở khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, góp phần xây dựng Thái Bình trở thành tỉnh phát triển trong khu vực Đồng bằng sông Hồng.
Trên quy mô cấp tỉnh, Thái Bình hiện có 1 câu lạc bộ đầu tư khởi nghiệp, 1 câu lạc bộ Lương Định Của và 8 câu lạc bộ thanh niên phát triển kinh tế cấp huyện, 92 câu lạc bộ thanh niên phát triển kinh tế cấp xã cùng hơn 700 mô hình thanh niên phát triển kinh tế tiêu biểu.
2.2. Một số mô hình khởi nghiệp thành công của thanh niên tỉnh Thái Bình
Phong trào khởi nghiệp tại Thái Bình trong những năm gần đây đã ghi nhận nhiều tấm gương tiêu biểu, thể hiện sự sáng tạo trên nhiều lĩnh vực của thanh niên. Dựa trên tiềm năng của địa phương, các mô hình này không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn giải quyết vấn đề làm việc và phát triển bền vững kinh tế vùng.
- Nhà ở kết hợp nuôi chim yến (Trần Thị Nguyệt, Bí thư Đoàn Thanh niên xã Đông Hoàng, huyện Tiền Hải, Thái Bình).
Tận dụng vị trí địa lý gần biển, gần rừng chị đã khởi nghiệp, xây dựng được thành công mô hình nuôi chim yến. Hiện tại hàng tháng lợi nhuận bình quân là 25 triệu đồng. Chị nhiệt tình chia sẻ kỹ thuật, kinh nghiệm và hỗ trợ nhiều thanh niên địa phương phát triển kinh tế trên chính quê hương mình.
- Nuôi ong lấy mật (Bùi Quang Triều, xã Vũ Quý, huyện Kiến Xương, Thái Bình).
Trồng hàng trăm cây nhãn, cây vải trên diện tích gần 5 ha và nuôi ong để lấy mật. Hiện nay, anh nuôi 70 đàn ong, thu 1.200 lít mật/năm, lợi nhuận 300 triệu đồng, tạo việc làm cho 5 người (4,5-5 triệu đồng/người/ tháng).
- Tích tụ ruộng đất (Nguyễn Duy Phiên, xã Thanh Tân, huyện Kiến Xương, Thái Bình)
Anh đã biến vùng đất trước kia nhiều chỗ bị bỏ hoang, cỏ mọc cao hơn đầu người thành vùng trồng lúa cho hiệu quả kinh tế cao, năng suất và thu nhập cao trước đây. Anh tạo thu nhập 500 triệu đồng/năm, tạo việc làm cho 12-15 người.
- Phát triển sản phẩm chổi chít cán nứa thân thiện với môi trường (Nguyễn Văn Anh, Tỉnh Thái Bình).
Với suy nghĩ duy trì, phát triển nghề nhưng gắn với bảo vệ môi trường, anh đã mạnh dạn xây dựng cơ sở sản xuất chổi chít cán nứa để phát triển kinh tế. Đến nay, cơ sở của anh đã sản xuất gần 700 sản phẩm/ ngày, thu lợi nhuận 400 triệu đồng/năm, tạo việc làm cho 20 lao động (3-5 triệu đồng/người/tháng).
- Phát triển cây gia vị bạc hà và các sản phẩm chế biến từ bạc hà (Bùi Thị Duyên, xã Thụy Văn, huyện Thái Thụy, Thái Bình).
Thành lập Dự án Gotafarm, với mong ước liên kết những khu vườn ở địa phương thành mạng lưới “vườn thành viên” có 10 vườn thành viên, chế biến 15 thảo dược, với số lượng 30 lao động đang đồng hành phát triển để cải thiện cuộc sống, xóa đói giảm nghèo bền vững.
- Chăn nuôi dê thương phẩm (Đào Nhân Nghĩa, xã Thụy Hà, huyện Thái Thụy, Thái Bình).
Anh Nghĩa nuôi dê lấy sữa, vượt khó khăn ban đầu, thu lãi 15 triệu đồng/tháng. Ngoài ra anh còn có thêm thu nhập từ việc bán dê thịt. Thời gian tới, anh dự định đầu tư mở rộng mô hình với quyết tâm xây dựng thương hiệu sữa dê Thái Bình.
- Nuôi gà thả sân cát (Trịnh Công Vinh, xã An Vinh, huyện Quỳnh Phụ, Thái Bình)
Đấu thầu và tích tụ gần 5 mẫu đất trồng lúa kém hiệu quả để đào ao, thả cá, trồng cây ăn quả và xây dựng chuồng trại, nuôi gà thả sân cát. Nuôi 30.000 gà ri lai, 20 tấn cá, trồng cây ăn trái, doanh thu 5 tỷ đồng/ năm, lợi nhuận 700-800 triệu đồng, tạo công việc làm cho 4 lao động thường xuyên.
- Sản xuất rượu Lừng Hồng (Nguyễn Đức Lừng, xã Quỳnh Giao, huyện Quỳnh Phụ, Thái Bình).
Sự kết hợp từ nguyên liệu gạo nếp sẵn có, đặc sản của quê lúa Thái Bình và men lá Tây Bắc, đã cho ra đời sản phẩm rượu nếp men lá mang thương hiệu Lừng Hồng của gia đình anh. Đầu tư hơn 300 triệu đồng để mua Tháp chưng cất rượu đa tầng công nghệ Châu Âu, cung cấp 5.000 lít/tháng (35.000 đồng/lít), phát triển thương hiệu quê hương.
- Liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm lúa gạo theo chuỗi sản xuất bền vững tại miền Bắc và miền Trung Việt Nam (Nguyễn Văn Luân, xã Quỳnh Bảo, huyện Quỳnh Phụ, Thái Bình).
Anh đã mạnh dạn đầu tư máy móc hiện đại, liên kết sản xuất, hình thành chuỗi khép kín từ gieo cấy lúa đến lúc thu hoạch. Các loại máy khi mua về lắp đặt trong Công ty, anh cải tiến để phù hợp với tình hình thực tế, tạo việc làm cho 10 lao động với thu nhập từ 8 - 15 triệu đồng/người/tháng.
- Trang trại gia cầm (Bùi Văn Đoàn, Bí thư Chi đoàn thôn Thượng Ngạn, xã Văn Lang, Thái Bình).
Trên diện tích 1.000 m2 chuyển đổi, anh Đoàn bố trí nuôi trên 2.000 con ngan thịt, trên 1.000 gà thương phẩm, thu lãi gần 200 triệu đồng/năm.
Bên cạnh kết quả đạt được vẫn còn một số hạn chế chính từ hoạt động khởi nghiệp thì của thanh niên đó là: (1) Vốn con người còn hạn chế do thiếu kinh nghiệm, kiến thức chuyên môn và kỹ năng quản lý cần thiết. Điều này gây trở ngại trong việc đưa ra quyết định và vận hành doanh nghiệp hiệu quả. (2) Vốn tài chính eo hẹp, đặc biệt cho các mô hình đòi hỏi đầu tư ban đầu lớn. Khả năng tiếp cận vốn khó khăn và nguồn vốn vay hạn chế do thiếu tài sản thế chấp. (3) Mối quan hệ xã hội chưa đủ mạnh, thanh niên khó tìm kiếm đối tác và nguồn lực. Sự phối hợp giữa các bên liên quan còn chưa thực sự hiệu quả. Thêm vào đó, tâm lý sợ thất bại và văn hóa an phận cũng là rào cản không nhỏ. Những hạn chế này đang gây khó khăn cho quá trình hiện thực hóa ý tưởng và phát triển bền vững của các bạn trẻ khởi nghiệp.
2.3. Một số giải pháp thúc đẩy phong trào khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đối với thanh niên tỉnh Thái Bình
Thứ nhất, tăng cường hỗ trợ về vốn và tài chính
Thành lập hoặc mở rộng các quỹ hỗ trợ khởi nghiệp dành riêng cho thanh niên với thủ tục vay vốn ưu đãi, linh hoạt. Kết nối thanh niên khởi nghiệp với các nhà đầu tư mạo hiểm, các tổ chức tài chính và ngân hàng thông qua các hội thảo, diễn đàn. Hỗ trợ thanh niên tiếp cận các chương trình tín dụng ưu đãi của Nhà nước và các tổ chức phi chính phủ.
Thứ hai, nâng cao chất lượng đào tạo và tư vấn khởi nghiệp
Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn chuyên sâu về kiến thức và kỹ năng khởi nghiệp. Mời các chuyên gia, doanh nhân thành đạt chia sẻ kinh nghiệm và tư vấn trực tiếp cho thanh niên có ý tưởng khởi nghiệp.
Thứ ba, phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp năng động
Thành lập và hỗ trợ hoạt động cho 01 trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo hoặc khu làm việc chung để hỗ trợ khởi nghiệp, khởi nghiệp sáng tạo. Xây dựng các không gian làm việc chung, vườn ươm doanh nghiệp để tạo môi trường kết nối, chia sẻ và hợp tác giữa các bạn trẻ khởi nghiệp. Tổ chức thường xuyên các cuộc thi ý tưởng khởi nghiệp, ngày hội khởi nghiệp để khơi dậy tinh thần sáng tạo và tạo cơ hội kết nối. Khuyến khích sự hợp tác giữa các trường đại học, cao đẳng, các viện nghiên cứu với các doanh nghiệp khởi nghiệp. Thành lập các nhóm khởi nghiệp sáng tạo theo từng lĩnh vực. Cần học hỏi từ thị trường, nhất là các các phương thức hiện đại như khởi nghiệp tinh gọn, khởi nghiệp đổi mới, sáng tạo. Thường xuyên xem xét lại mô hình kinh doanh để phát hiện và điều chỉnh sản phẩm, dịch vụ cho phù hợp với nhu cầu luôn thay đổi của thị trường. Cùng với đó, cần mở rộng các quan hệ đối tác để chủ động nắm bắt cơ hội từ quá trình hội nhập, đặc biệt trong xu thế của Cách mạng công nghiệp 4.0 đang phát triển mạnh mẽ trên toàn cầu.
Thứ tư, đẩy mạnh thông tin, truyền thông về khởi nghiệp
Tăng cường tuyên truyền, lan tỏa các câu chuyện khởi nghiệp thành công của thanh niên Thái Bình để tạo động lực và truyền cảm hứng. Xây dựng kênh thông tin trực tuyến (website, mạng xã hội) cung cấp đầy đủ thông tin về các chương trình hỗ trợ khởi nghiệp, các sự kiện, diễn đàn. Cập nhật, công khai các thông tin, dữ liệu về công nghệ, sáng chế, giải pháp hữu ích, sở hữu trí tuệ; thông tin về các nhà đầu tư, các tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp, các sự kiện có liên quan đến khởi nghiệp sáng tạo... và đẩy mạnh các hoạt động truyền thông trên các phương tiện thông tin đại chúng như báo, đài phát thanh, đài truyền hình... về hoạt động khởi nghiệp sáng tạo.
Thứ năm, tạo điều kiện thuận lợi về mặt pháp lý và thủ tục hành chính
Rà soát, đơn giản hóa các thủ tục hành chính liên quan đến đăng ký kinh doanh, cấp phép hoạt động cho các doanh nghiệp khởi nghiệp của thanh niên. Hỗ trợ thanh niên tiếp cận các chính sách ưu đãi của tỉnh dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo.
Thứ sáu, khuyến khích tinh thần đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ
Tổ chức các cuộc thi, sân chơi về sáng tạo khoa học công nghệ dành cho thanh niên. Hỗ trợ thanh niên tiếp cận và ứng dụng các công nghệ mới vào sản xuất, kinh doanh. Khuyến khích các mô hình khởi nghiệp dựa trên nền tảng công nghệ và kinh tế số.
3. Kết luận
Với tinh thần xung kích, sự sáng tạo và sự đồng hành của Tỉnh, thanh niên Thái Bình hoàn toàn có thể biến ý tưởng thành hiện thực, đóng góp vào sự phát triển bền vững của địa phương. Hành trình khởi nghiệp không chỉ là câu chuyện kinh tế mà còn là minh chứng cho khát vọng vươn lên của thế hệ trẻ. Thái Bình cần tiếp tục tạo môi trường thuận lợi để khơi dậy tiềm năng, biến những ngọn lửa tiên phong thành động lực bức phá. Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, sự nhạy bén và quyết tâm của thanh niên sẽ là yếu tố quyết định thành công, là thời điểm để thanh niên Thái Bình khẳng định vai trò của mình trong cuộc xây dựng quê hương giàu mạnh.
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Thủ tướng Chính phủ (2016). Quyết định số 844/ QĐ-TTg, ngày 18/5/2016 về phê duyện đề án hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025
2. Thủ tướng Chính phủ (2017). Quyết định số 1665/ QĐ-TTg, ngày 30/10/2017 về phê duyệt đề án hỗ trợ học sinh, sinh viên khởi nghiệp đến năm 2025
3. Thủ tướng Chính phủ (2017). Quyết định số 939/ QĐ-TTg, ngày 30/6/2017 về phê duyệt đề án hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp đến 2025
4. Hội đồng nhân dân tỉnh Thái Bình, Nghị quyết 35/2020/NQ-HĐND ngày 9/12/2020 về mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025
5. Nguyễn Thế Hùng và các cộng sự. (2019). Giải pháp thúc đẩy hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo ở Việt Nam. Đề tài cấp bộ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư
6. Hoàng Thị Kim Khánh, Tống Văn Tuyên, Đặng Ngọc Thư (2020). Thực trạng và giải pháp phát triển doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, Tạp chí Công thương, T4/2020.