Ngày 22-10, Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức Hội nghị tổng kết thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về “Một số vấn đề tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”.
Dự hội nghị có các đồng chí: Trần Lưu Quang, Bí thư Trung ương Đảng, Bí thư Thành ủy TPHCM; Lê Quốc Phong, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy; Nguyễn Văn Được, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND Thành phố; Võ Văn Minh, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND Thành phố; Nguyễn Phước Lộc, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TPHCM; cùng các đồng chí trong Ban Thường vụ Thành ủy, lãnh đạo các sở, ban, ngành, quận, huyện và các đơn vị trực thuộc.
Theo báo cáo của Thành ủy, trong thời gian qua, TPHCM đã triển khai Nghị quyết 18 với tinh thần chủ động, quyết tâm cao, bám sát chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Ban Chỉ đạo Trung ương, bảo đảm việc sắp xếp tổ chức bộ máy được tiến hành chặt chẽ, thận trọng, đúng nguyên tắc của Đảng, Hiến pháp và pháp luật, đồng thời phù hợp với yêu cầu thực tiễn phát triển của Thành phố – một đô thị đặc biệt, trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, khoa học – công nghệ của cả nước.
Bộ máy chính quyền hai cấp – Bước ngoặt về mô hình quản trị đô thị đặc biệt
Sau quá trình hợp nhất, TPHCM có diện tích hơn 6.700 km², dân số khoảng 13,7 triệu người, gồm 168 đơn vị hành chính phường, xã, đặc khu trực thuộc. Việc sắp xếp này đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong mô hình quản trị đô thị, đưa TPHCM trở thành “siêu đô thị” đầu tiên trong vùng Đông Nam Bộ, mở ra nhiều cơ hội để phát huy hiệu quả quản lý, phân cấp và sử dụng nguồn lực.
Một trong những kết quả nổi bật nhất là Thành phố đã hoàn thành việc sắp xếp tổ chức bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp, giảm tầng nấc trung gian, tinh giản đầu mối, qua đó nâng cao rõ rệt hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước.
Sau khi hợp nhất, Thành ủy TPHCM có 173 tổ chức Đảng trực thuộc, gồm 168 đảng bộ phường, xã, đặc khu và 5 đảng bộ cấp trên cơ sở trực thuộc. Thành phố đã kết thúc hoạt động 38 đảng bộ cấp huyện, đồng thời thành lập mới 4 đảng bộ trực thuộc Thành ủy, gồm: Đảng bộ Công an, Đảng bộ Quân sự, Đảng bộ UBND Thành phố và Đảng bộ các cơ quan Đảng Thành ủy.
Cơ cấu hành chính của UBND Thành phố cũng được tổ chức tinh gọn, đồng bộ. Hiện nay, UBND TPHCM có 15 cơ quan chuyên môn và Sở An toàn thực phẩm (thí điểm theo Nghị quyết 98 của Quốc hội), cùng 52 đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc. Tổng số cán bộ, công chức, viên chức thuộc hệ thống chính trị Thành phố hiện hơn 7.350 người – giảm mạnh so với trước, nhưng chất lượng và năng suất lao động tăng đáng kể.
Thành ủy TPHCM cũng đã ban hành 15 quyết định với 31 danh mục, 740 vị trí việc làm, bảo đảm phù hợp với quy định của Ban Tổ chức Trung ương và sát thực tế địa phương.
Chuyển đổi số – Trụ cột trong vận hành bộ máy tinh gọn
Điểm nhấn quan trọng trong việc thực hiện Nghị quyết 18 tại TPHCM là ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin và chuyển đổi số.
Đến nay, hệ thống nền tảng số từ cấp Thành phố đến phường, xã, đặc khu đã hoạt động ổn định, thông suốt. Cán bộ, công chức sử dụng tài khoản điện tử thống nhất, giúp quy trình xử lý hồ sơ được thực hiện nhanh chóng, minh bạch; người dân có thể nộp hồ sơ, theo dõi tiến độ, nhận kết quả trực tuyến chỉ qua vài thao tác đơn giản.
Trung tâm Phục vụ hành chính công Thành phố đã công khai 2.298 thủ tục hành chính, trong đó có 1.962 thủ tục cấp tỉnh và 417 thủ tục cấp xã; đồng thời cung cấp 339 dịch vụ công trực tuyến toàn trình và 1.283 dịch vụ công trực tuyến một phần.
UBND Thành phố đang triển khai Chương trình cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động sản xuất – kinh doanh giai đoạn 2025–2026, với mục tiêu:
- Mỗi cơ quan, đơn vị giảm ít nhất 30% thời gian thực hiện thủ tục hành chính,
- Cắt giảm 30% chi phí cho người dân và doanh nghiệp,
- Rút gọn 30% thủ tục có điều kiện kinh doanh không cần thiết, nhất là trong lĩnh vực đầu tư công.
Đây được xem là giải pháp đột phá để giảm gánh nặng hành chính, tạo môi trường thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của TPHCM trong tiến trình hội nhập và phát triển.
Hiệu quả rõ rệt từ mô hình chính quyền địa phương hai cấp
Tại hội nghị, nhiều cơ quan, đơn vị đã trình bày tham luận, chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn trong quá trình triển khai Nghị quyết 18, đặc biệt là khi vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp (Thành phố – phường/xã).
Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam TPHCM Trương Thị Bích Hạnh cho biết, sau khi sắp xếp lại tổ chức, MTTQ Thành phố giảm gần 52% biên chế, từ 891 người xuống còn 457. Số ban chuyên môn được tinh giản từ 32 phòng xuống còn 10 ban.
Song song tinh giản, Mặt trận tập trung nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, tổ chức 2 lớp tập huấn chuyên sâu cho 168 Chủ tịch MTTQ cấp cơ sở về kỹ năng vận động nhân dân, kỹ năng số và ứng dụng công nghệ trong công tác giám sát, phản biện xã hội.
“Chúng tôi xác định tinh gọn bộ máy phải đi đôi với nâng cao hiệu quả hoạt động, phải ‘rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm’, lấy hiệu quả phục vụ nhân dân làm thước đo”, bà Trương Thị Bích Hạnh nhấn mạnh.
Đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền – Tăng tính chủ động của bộ máy hai cấp
Phó Bí thư Đảng ủy UBND TPHCM Trần Văn Nam cho biết, ngay sau hợp nhất, UBND Thành phố đã ban hành Đề án tổng thể sắp xếp cơ quan chuyên môn, hành chính và đơn vị sự nghiệp công lập theo nguyên tắc “một cơ quan làm nhiều việc, một việc chỉ giao một cơ quan chịu trách nhiệm”.
Nhờ đó, bộ máy hành chính được tinh gọn, xóa bỏ tình trạng chồng chéo, trùng lặp chức năng, tăng tính liên thông giữa các sở, ngành và địa phương. Tuy nhiên, ông Nam cũng thẳng thắn nhìn nhận, việc tinh giản biên chế vẫn là khâu khó, do ảnh hưởng đến tâm tư, quyền lợi của cán bộ, công chức; công tác bố trí nhân sự đôi lúc chưa sát sở trường.
UBND Thành phố kiến nghị Trung ương tăng cường phân cấp, ủy quyền, đặc biệt trong lĩnh vực đầu tư công, tài chính – ngân sách, quy hoạch – xây dựng và quản lý đô thị. Đồng thời, cần có hành lang pháp lý cụ thể để các cấp chính quyền được chủ động hơn trong giải quyết công việc, giảm các khâu trung gian, tiết kiệm thời gian và chi phí cho người dân, doanh nghiệp.
Công an Thành phố – Mô hình sắp xếp lớn nhất, khoa học và ổn định nhất
Tham luận tại hội nghị, Trung tướng Mai Hoàng, Giám đốc Công an TPHCM, cho biết: Quá trình sắp xếp bộ máy của Công an Thành phố là một trong những nhiệm vụ khó khăn, phức tạp nhất, với hơn 30.000 cán bộ, chiến sĩ.
Tuy nhiên, nhờ chuẩn bị kỹ lưỡng, Công an TPHCM đã hoàn thành sắp xếp bộ máy an toàn, khoa học, ổn định, được Bộ Công an đánh giá là đơn vị có khối lượng sắp xếp lớn nhất nhưng thực hiện hiệu quả, bài bản nhất trong cả nước.
Sau hai đợt sắp xếp, Công an TPHCM giảm 46 đơn vị cấp phòng và hơn 200 đơn vị cấp đội, qua đó rút ngắn tầng nấc chỉ đạo, tập trung lực lượng về cơ sở – nơi trực tiếp phục vụ nhân dân và đảm bảo an ninh trật tự.
Kết quả, tội phạm xâm phạm trật tự xã hội giảm hơn 36% so với cùng kỳ, tỷ lệ điều tra khám phá án nghiêm trọng đạt cao, niềm tin của người dân đối với lực lượng công an ngày càng được củng cố.
Trung tướng Mai Hoàng kiến nghị đầu tư hiện đại hóa cơ sở vật chất cho công an cơ sở, nhất là ở khu vực ngoại thành và đặc khu; đồng thời ban hành cơ chế, chính sách đặc thù phù hợp với đặc điểm công tác bảo đảm an ninh trật tự tại đô thị đặc biệt.
Hiệu quả từ cơ sở – Nơi thể hiện rõ nhất sự đổi mới
Tại cấp cơ sở, Đảng ủy phường Thủ Đức được đánh giá là một trong những đơn vị năng động, sáng tạo trong vận hành bộ máy mới.
Bí thư Đảng ủy phường Mai Hữu Quyết cho biết, phường đã đầu tư trung tâm hành chính công hiện đại bằng nguồn xã hội hóa, triển khai ứng dụng robot hỗ trợ người dân làm thủ tục nhanh, chính xác, và tăng cường giám sát các lĩnh vực nhạy cảm như đất đai, xây dựng, tài sản công.
Dù khối lượng công việc tăng cao, Đảng ủy phường vẫn kiên trì đào tạo cán bộ theo vị trí việc làm, thúc đẩy chuyển đổi số, gắn công tác chuyên môn với tiêu chí phục vụ nhân dân.
Ở khu vực nông thôn, xã Đất Đỏ là ví dụ sinh động cho sự thích ứng nhanh của mô hình chính quyền hai cấp. Bí thư Đảng ủy xã Đỗ Thị Hồng chia sẻ, thời gian đầu thực hiện mô hình mới, xã gặp nhiều lúng túng; song nhờ duy trì đánh giá định kỳ theo ngày, tuần, tháng, quý, các vướng mắc được phát hiện và khắc phục kịp thời. Đến nay, bộ máy hoạt động ổn định, tinh thần phục vụ nhân dân được nâng lên rõ rệt.
Đảng ủy xã kiến nghị Thành phố tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tạo điều kiện để cấp xã có đủ thẩm quyền và nguồn lực thực thi nhiệm vụ; đồng thời đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin, khai thác cơ sở dữ liệu dùng chung để nâng cao hiệu quả xử lý công việc, giúp cán bộ có thêm thời gian nghiên cứu, sáng tạo và gần dân hơn.
Kiến nghị, định hướng – Hoàn thiện mô hình quản trị đô thị hiện đại
Từ thực tiễn triển khai, TPHCM kiến nghị Trung ương sớm ban hành hướng dẫn cụ thể về số lượng cấp phó, cơ cấu tổ chức của các cơ quan, đơn vị theo phân cấp quản lý; đồng thời cho phép Thành phố tiếp tục thực hiện cơ chế đặc thù về tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính theo tinh thần Nghị quyết 98 của Quốc hội.
Bên cạnh đó, cần tăng cường phân quyền cho chính quyền cấp phường, xã, đặc khu, nhất là trong công tác cấp phép xây dựng, đầu tư hạ tầng, quản lý đất đai, xử lý vi phạm hành chính – những lĩnh vực gắn trực tiếp với đời sống người dân.
Thành phố cũng đề nghị các bộ, ngành phối hợp hoàn thiện dữ liệu, phần mềm chuyên ngành, kết nối đồng bộ trên Cổng Dịch vụ công quốc gia, hình thành hệ thống dữ liệu nền phục vụ “chính quyền số” toàn diện, đảm bảo tính minh bạch, thống nhất, liên thông giữa các cấp.
Tiếp tục đổi mới, khẳng định vị thế đô thị đặc biệt năng động
Phát biểu kết luận hội nghị, Bí thư Thành ủy Trần Lưu Quang ghi nhận, biểu dương sự nỗ lực, trách nhiệm của các cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, cán bộ, đảng viên và nhân dân Thành phố trong quá trình triển khai thực hiện Nghị quyết 18.
Đồng chí nhấn mạnh, kết quả đạt được không chỉ thể hiện tinh thần chủ động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm của Thành phố mang tên Bác, mà còn là minh chứng sinh động cho hiệu quả của đường lối đổi mới, sắp xếp bộ máy hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả theo chủ trương của Trung ương Đảng.
Thời gian tới, Thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy, đẩy mạnh chuyển đổi số, tăng cường phân cấp, phân quyền, xây dựng đội ngũ cán bộ có năng lực, bản lĩnh, tận tâm phục vụ nhân dân; phấn đấu đưa mô hình chính quyền địa phương hai cấp trở thành hình mẫu cho cả nước về hiệu quả quản trị đô thị trong thời kỳ mới.
Tấn Tài