Ảnh minh họa
Một trong những điểm nổi bật của Luật Việc làm (sửa đổi) là việc mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp, hướng tới mục tiêu đến năm 2030 có khoảng 45% lực lượng lao động trong cả nước được tham gia loại hình bảo hiểm này.
Theo quy định mới, ngoài những lao động đã có hợp đồng lao động dài hạn, lao động có hợp đồng từ 1 đến dưới 3 tháng cũng được bao phủ trong diện tham gia. Bên cạnh đó, những người làm việc không trọn thời gian nhưng có thu nhập trong tháng bằng hoặc cao hơn mức lương tối thiểu làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội thấp nhất hoặc mức tham chiếu (hiện không thấp hơn 2,34 triệu đồng/tháng) cũng thuộc nhóm phải tham gia.
Luật đồng thời mở rộng phạm vi điều chỉnh đối với các thỏa thuận có bản chất là việc làm có trả công, dù được ký kết dưới tên gọi khác, nếu người lao động vẫn chịu sự quản lý, điều hành, giám sát của bên sử dụng lao động.
Đáng chú ý, Ủy ban Thường vụ Quốc hội được trao thẩm quyền quyết định việc bổ sung đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp theo đề xuất của Chính phủ, nhằm bảo đảm chính sách kịp thời thích ứng với thực tiễn phát triển kinh tế – xã hội.
Các chế độ bảo hiểm thất nghiệp vẫn được giữ nguyên, tuy nhiên quyền lợi của người lao động được nâng cao. Đặc biệt, chế độ “hỗ trợ học nghề” hiện nay được mở rộng thành “hỗ trợ người lao động tham gia đào tạo, nâng cao kỹ năng nghề”, cho phép người lao động không chỉ được hỗ trợ học phí mà còn được hỗ trợ tiền ăn trong thời gian học nghề, giúp họ giảm bớt gánh nặng tài chính và sớm quay lại thị trường lao động.
Về trợ cấp thất nghiệp, thời gian chờ để nhận được tiền trợ cấp được rút ngắn từ 15 ngày xuống còn 10 ngày làm việc kể từ khi người lao động nộp đầy đủ hồ sơ. Như vậy, người lao động sẽ được nhận trợ cấp sớm hơn 5 ngày so với quy định hiện hành, tức bắt đầu từ ngày làm việc thứ 11.
Tuy nhiên, những trường hợp nghỉ việc để hưởng lương hưu sẽ không còn được nhận trợ cấp thất nghiệp như trước đây, bảo đảm chính sách phù hợp với mục đích hỗ trợ người mất việc làm.
Luật Việc làm (sửa đổi) cũng đơn giản hóa điều kiện để doanh nghiệp được nhận hỗ trợ kinh phí đào tạo, giúp duy trì việc làm cho người lao động. Theo đó, luật không yêu cầu doanh nghiệp phải gặp khó khăn do suy giảm kinh tế, thay đổi cơ cấu hoặc công nghệ, hay do các yếu tố bất khả kháng như trước. Quy định mới hướng đến việc khuyến khích doanh nghiệp chủ động đào tạo, nâng cao kỹ năng cho lao động ngay cả trong điều kiện bình thường.
Bên cạnh đó, Luật quy định rõ trách nhiệm đóng bảo hiểm thất nghiệp của người sử dụng lao động. Nếu doanh nghiệp chậm đóng, trốn đóng sẽ bị xử lý theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024. Trường hợp doanh nghiệp không đóng đủ bảo hiểm thất nghiệp, khi chấm dứt hợp đồng, họ bắt buộc phải bồi hoàn cho người lao động khoản tiền tương ứng với quyền lợi bị mất do chưa được tham gia đầy đủ bảo hiểm.
Luật cũng bổ sung quy định về quản lý, giám sát quỹ bảo hiểm thất nghiệp, nâng cao trách nhiệm của cơ quan bảo hiểm xã hội và các tổ chức dịch vụ việc làm trong việc tiếp nhận, giải quyết khiếu nại, tố cáo của người lao động.
Một điểm mới được nhiều người quan tâm là mức đóng bảo hiểm thất nghiệp không còn cố định ở mức 1% như trước, mà được quy định tối đa 1% tiền lương tháng. Chính phủ được quyền linh hoạt điều chỉnh mức đóng tùy theo tình hình hoặc có thể hỗ trợ thêm bằng tiền, chính sách trong các giai đoạn đặc biệt như khủng hoảng, dịch bệnh, thiên tai, suy thoái kinh tế hoặc khi quỹ bảo hiểm thất nghiệp có kết dư lớn.
Đặc biệt, chủ sử dụng lao động được giảm phần tiền đóng bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động khuyết tật trong thời hạn không quá 12 tháng kể từ khi tuyển dụng hoặc sử dụng người khuyết tật. Đây là chính sách nhân văn, vừa khuyến khích doanh nghiệp tạo việc làm, vừa hỗ trợ hòa nhập cho người yếu thế.
Luật Việc làm (sửa đổi) với hàng loạt điều chỉnh mang tính linh hoạt, thực tiễn và nhân văn được kỳ vọng sẽ giúp thị trường lao động Việt Nam vận hành hiệu quả hơn, bảo đảm quyền lợi cho người lao động, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp chủ động trong quản lý, đào tạo và duy trì nguồn nhân lực.