Ảnh minh họa
Abstract: The article presents studies on the results of institutionalizing the Party's policies and the Government's action program on private economic development in the Draft Resolution on a number of specific mechanisms and policies, especially private economic development of the National Assembly, focusing on improving the business environment for enterprises; Support for access to land, production and business premises; financial and credit support.... On that basis, the article has proposed a number of tasks and solutions in a number of areas of institutional reform, administrative reform, development of civil servants, public employees, laborers, wages, employment..., contributing to the successful implementation of the Central resolutions, especially Resolution No. 68-NQ/TW dated May 4, 2025 of the Politburo on private economic development in the coming time.
Keywords: Private economy, private enterprise, entrepreneur, Vietnam
Theo dòng chảy của lịch sử, kinh tế tư nhân nước ta đã không ngừng lớn mạnh và có những đóng góp to lớn vào sự phát triển chung của đất nước. Trong bối cảnh hiện nay, kinh tế tư nhân cần được khơi dậy, cởi bỏ các rào cản, nhất là về thể chế, cơ chế chính sách nói chung, cơ chế, Chính sách ưu đãi đầu tư được xem là một công cụ chiến lược có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững và toàn diện. Những ưu đãi này không chỉ góp phần kích thích dòng vốn đầu tư trong và ngoài nước, mà còn tạo ra các tác động lan tỏa tích cực đến cả hai lĩnh vực trọng yếu của mỗi quốc gia – kinh tế và xã hội. Ở cấp độ quốc gia cũng như địa phương, các chính sách ưu đãi đầu tư, nếu được thiết kế và thực thi hiệu quả, có thể tạo nên động lực mạnh mẽ cho phát triển sản xuất, đổi mới công nghệ, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giải quyết việc làm và nâng cao chất lượng cuộc sống. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, việc xây dựng một môi trường pháp lý ổn định, minh bạch và thuận lợi cho các hoạt động đầu tư và kinh doanh trở thành yêu cầu cấp thiết để trở thành đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng.
1. Khái quát các chủ trương của Đảng, nhà Nước về phát triển kinh tế tư nhân
Việt Nam không ngừng hoàn thiện hệ thống pháp luật và cải cách thể chế, trong đó, việc xây dựng và điều chỉnh các chính sách ưu đãi đầu tư được đặc biệt chú trọng. Các chính sách này không chỉ cần đảm bảo tính cạnh tranh so với các nước trong khu vực và trên thế giới, mà còn phải phù hợp với định hướng phát triển bền vững, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư và cộng đồng. Trong những năm qua, Ðảng ta đã có nhiều chủ trương, chính sách khuyến khích phát triển kinh tế tư nhân, phát huy vai trò của doanh nhân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. Kinh tế tư nhân được Đảng ta nhìn nhận là một bộ phận của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Không phải đến năm 2025, kinh tế tư nhân mới được coi trọng, mà từ Đại hội VI (năm 1986), Đảng ta chính thức thừa nhận kinh tế tư nhân là một thành phần quan trọng trong đầu tư và phát triển kinh tế - xã hội ở Việt Nam. Hội nghị Trung ương 5 khóa IX đã ban hành Nghị quyết số 14-NQ/TW, ngày 18/3/2002, "Về tiếp tục đổi mới cơ chế, chính sách, khuyến khích, tạo điều kiện phát triển kinh tế tư nhân" với nhiều giải pháp quan trọng khuyến khích phát triển kinh tế tư nhân. Đại hội lần thứ X, Đảng ta chính thức khẳng định kinh tế tư nhân là một trong những động lực của nền kinh tế. Trong nhiệm kỳ Đại hội XI, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 09-NQ/TW ngày 9/12/2011 về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.
Đại hội toàn quốc lần thứ XII, Đảng ta tiếp tục đánh giá kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế. Vì vậy, Hội nghị Trung ương 5 khóa XII ban hành Nghị quyết số 10-NQ/TW, ngày 3/6/2017, "Về phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa", với các mục tiêu và giải pháp cụ thể để khuyến khích, hỗ trợ phát triển hơn nữa khu vực kinh tế tư nhân. Đại hội lần thứ XIII (năm 2021), Đảng ta đã xác định rõ ràng và đầy đủ hơn về vị trí, vai trò quan trọng của kinh tế tư nhân. Trong bối cảnh mới, để tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 09-NQ/TW ngày 10/10/2023, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 41-NQ/TW về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ mới với nhiều giải pháp cụ thể, đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới.
Ngày 17/3/2025, đồng chí Tô Lâm, Tổng bí thư Ban Chấp hành Trung ương đã có bài viết với chủ đề: "Phát triển kinh tế tư nhân - đòn bẩy cho một việt nam thịnh vượng" thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với kinh tế tư nhân, khẳng định "vai trò của kinh tế tư nhân như là động lực tăng trưởng quan trọng hàng đầu của đất nước; …. kinh tế tư nhân cùng với kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể là tập hợp nòng cốt để xây dựng nền kinh tế tự chủ, tự lực, tự cường".
Tiếp tục chủ trương phát triển kinh tế tư nhân, tạo khí thế và xung lực mới cho phát triển kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, ngày 4/5/2025, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân. Đây thực sự là bước ngoặt lịch sử cho kinh tế tư nhân ở Việt Nam với nhiều quan điểm thể hiện tầm nhìn chiến lược về kinh tế tư nhân. Theo đó, kinh tế tư nhân được xác định là "một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia, là lực lượng tiên phong thúc đẩy tăng trưởng, tạo việc làm, nâng cao năng suất lao động, năng lực cạnh tranh quốc gia, công nghiệp hoá, hiện đại hoá, tái cấu trúc nền kinh tế".
Kinh tế tư nhân là một bộ phận cấu thành quan trọng và không thể tách rời của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Trong bối cảnh đổi mới và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, khu vực kinh tế tư nhân đã và đang thể hiện vai trò ngày càng nổi bật trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm, đóng góp vào ngân sách nhà nước và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
2. Thực trạng phát triển kinh tế tư nhân
Kinh tế tư nhân là động lực quan trọng cho tăng trưởng kinh tế, với sự năng động, linh hoạt và khả năng thích ứng cao với cơ chế thị trường, các doanh nghiệp tư nhân thường nhanh chóng nắm bắt cơ hội, đổi mới công nghệ, mô hình kinh doanh và mở rộng thị trường. Thực tiễn tại Việt Nam cho thấy, khu vực kinh tế tư nhân hiện có khoảng hơn 940 nghìn doanh nghiệp và hơn 5 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động, đóng góp khoảng 50% GDP, hơn 30% tổng thu ngân sách nhà nước và sử dụng khoảng 82% tổng số lao động vào tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm, là lực lượng quan trọng thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất lao động, gia tăng năng lực cạnh tranh quốc gia, góp phần xoá đói, giảm nghèo, ổn định đời sống xã hội. Nhiều doanh nghiệp tư nhân đã phát triển lớn mạnh, khẳng định thương hiệu và vươn ra thị trường khu vực, thế giới. Thực hiện các chủ trương của Đảng, các chương trình hành động của Chính phủ (7), từ năm 2018 đến nay, ngành Nội vụ đã tích cực, chủ động, quyết liệt trong tham mưu, tổ chức triển khai thực hiện những nội dung có liên quan đến phát triển kinh tế tư nhân, trong đó đã tham mưu trình Chính phủ để trình Quốc hội ban hành 01 bộ luật, 08 luật chuyên ngành (Bộ luật Lao động; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật cán bộ, công chức năm 2019 và Luật viên chức năm 2019; Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng năm 2020; Luật Thanh niên năm 2020; Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở năm 2022; Luật Thi đua, khen thưởng năm 2022; Luật Bảo hiểm xã hội Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024; Luật Tổ chức chính phủ năm 2025; Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025); trình Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành nhiều nghị quyết, nghị định, quyết định; ban hành theo thẩm quyền nhiều thông tư liên quan đến những nhiệm vụ, giải pháp phát triển kinh tế tư nhân trong lĩnh vực nội vụ, lao động, cụ thể:
Về phản ánh kiến nghị của người dân, doanh nghiệp
Việc hoàn thiện hệ thống pháp luật và cải cách thể chế là yếu tố quan trọng giúp khu vực tư nhân phát triển mạnh mẽ hơn, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập và chuyển đổi số hiện nay. Pháp luật cần được điều chỉnh, bổ sung và làm rõ các quy định để tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi, minh bạch, công bằng và khuyến khích các doanh nghiệp tư nhân phát triển bền vững.
Việc tăng cường thực thi pháp luật và minh bạch hóa bộ máy hành chính là một trong những yếu tố quyết định để tạo ra môi trường kinh doanh công bằng và ổn định cho khu vực tư nhân. Mặc dù Việt Nam đã có nhiều cải cách về mặt pháp lý trong những năm gần đây, song việc thực thi pháp luật đôi khi chưa đầy đủ và còn thiếu minh bạch. Điều này gây khó khăn cho doanh nghiệp trong việc tuân thủ các quy định, và tạo ra tình trạng "sức mạnh của các mối quan hệ" ảnh hưởng đến sự cạnh tranh công bằng trên thị trường.
Để khu vực tư nhân phát triển bền vững và không ngừng lớn mạnh, một cơ chế đối thoại minh bạch và hiệu quả giữa Nhà nước và các doanh nghiệp tư nhân là điều cần thiết.
Do đó, cần xây dựng và duy trì các diễn đàn đối thoại giữa Nhà nước và các doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Nhà nước cũng cần lắng nghe và tiếp thu các ý kiến phản hồi từ doanh nghiệp để điều chỉnh các chính sách phát triển kinh tế sao cho phù hợp hơn với thực tế. Điều này không chỉ giúp cải thiện môi trường kinh doanh mà còn giúp các doanh nghiệp tư nhân có thể đối phó kịp thời với những thay đổi trong chính sách và luật pháp.
Các cơ chế đối thoại cần phải thực sự cởi mở, công khai và bảo đảm tính minh bạch, từ đó tăng cường sự tin tưởng của doanh nghiệp đối với Nhà nước. Cơ chế này sẽ giúp các doanh nghiệp tư nhân nhận được sự hỗ trợ kịp thời từ các cơ quan quản lý nhà nước và tạo ra một nền tảng để cùng nhau tìm ra giải pháp cho các vấn đề khó khăn chung.
Kinh tế tư nhân đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam. Không chỉ góp phần thúc đẩy tăng trưởng, tạo ra việc làm và cải thiện đời sống cho người dân, khu vực tư nhân còn là động lực chính trong việc chuyển đổi mô hình kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Tuy nhiên, để kinh tế tư nhân phát triển mạnh mẽ, bền vững, một hệ thống pháp luật vững mạnh, minh bạch và công bằng là điều kiện tiên quyết. Pháp luật không chỉ bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp mà còn tạo dựng một môi trường kinh doanh ổn định, công bằng, khuyến khích đổi mới sáng tạo và đầu tư.
Để phát huy tiềm năng của khu vực tư nhân, cần có sự đồng hành và hợp tác chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và toàn xã hội. Chính phủ cần tiếp tục cải cách và hoàn thiện các chính sách, pháp luật, đồng thời cải thiện quy trình hành chính và giảm thiểu rủi ro pháp lý. Các doanh nghiệp tư nhân cần chủ động sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh và tuân thủ các quy định pháp luật. Cùng với đó, toàn xã hội cần nhận thức sâu sắc về vai trò của kinh tế tư nhân trong việc xây dựng một nền kinh tế thịnh vượng, công bằng và bền vững. Chỉ khi có sự phối hợp chặt chẽ này, chúng ta mới có thể xây dựng một thể chế hiệu quả, hỗ trợ phát triển kinh tế tư nhân và tạo dựng nền tảng vững chắc cho tương lai phát triển của đất nước.
3. Đề xuất, nhiệm vụ, giải pháp trong thời gian tới
Trong bối cảnh nêu trên, để tiếp tục thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân, đưa kinh tế tư nhân trở thành "đòn bẩy" trong phát triển kinh tế ở Việt Nam thì "yếu tố quan trọng nhất chính là cần tiếp tục có những cải cách đột phá về thể chế, chính sách và môi trường kinh doanh để kinh tế tư nhân có thể phát huy tối đa tiềm năng". Điều này đòi hỏi sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, trong đó có ngành Nội vụ. Theo đó, một số giải pháp chính của ngành Nội vụ trong thời gian tới cần tập trung để góp phần phát triển kinh tế tư nhân là:
Thứ nhất, Hoàn thiện thể chế, chính sách pháp luật, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân.
Thứ hai, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng Chính phủ điện tử; đẩy mạnh việc tích hợp, cung cấp dịch vụ công trực tuyến trên Cổng dịch vụ công quốc gia, hệ thống thông tin một cửa quốc gia đối với các TTHC theo chỉ đạo của Chính phủ; duy trì thực hiện tốt Hệ thống thông tin một cửa điện tử của Bộ, ban ngành, cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 nhằm nâng cao chất lượng giải quyết TTHC cho cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp.
Thứ ba, Chính sách khuyến khích, thu hút doanh nghiệp tư nhân tham gia cùng Nhà nước trong thực hiện các chính sách về lao động, việc làm, an toàn vệ sinh lao động, an sinh xã hội;
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Đảng cộng sản Việt Nam (2019), Văn kiện Đại hội Đảng thời kỳ đổi mới, Tập 1, 2, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội;
- Đảng cộng sản Việt Nam (2016), Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XII, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội;
- Đảng cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIII, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội;
- Tổng bí thư Tô Lâm (2025), Phát triển kinh tế tư nhân - đòn bẩy cho một việt nam thịnh vượng, Website: https://special.nhandan.vn/phat-trien-kinh-te-tu-nhan-don-bay-cho-VN-thinh-vuong/index.html; truy cập ngày 16/4/2025;
- Bộ Chính trị (2025), Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 về phát triển kinh tế tư nhân.
- Chính phủ, Nghị quyết số 98/NQ-CP ngày 3/10/2017 của Chính phủ ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 10-NQ/TW; Nghị quyết số 66/NQ-CP ngày 9/5/2024 của Chính phủ ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 41-NQ/TW;
Cơ quan ban ngành Trung ương vụ (2025), Báo cáo số 1379/BC-BNV ngày 15/4/2025 Phát triển kinh tế tư nhân;
- Văn phòng Chính phủ (2025), Báo cáo số 2815/BC-VPCP ngày 03/4/2025 về tình hình, kết quả cải cách TTHC tháng 3 và 3 tháng đầu năm 2025.
ThS. Nguyễn Văn Nam