Vụ kiện – chính thức mang tên Learning Resources, Inc. kiện Trump – được các chuyên gia pháp lý và thương mại đánh giá là “khó đoán”.
Ngày thứ Tư tuần này đã được các nhà quan sát thuế quan đánh dấu từ nhiều tuần trước, khi Tòa án Tối cao Mỹ (SCOTUS) chuẩn bị nghe các lập luận về tính hợp pháp của quyền lực mà ông Trump đã sử dụng để áp phần lớn các mức thuế quan của mình.
Các chuyên gia hiện vẫn bất đồng về cách Tòa án Tối cao sẽ ra phán quyết, khiến kết quả vụ việc càng thêm khó đoán khi quyết định có thể được đưa ra ngay trước cuối năm nay.
Vụ kiện – chính thức mang tên Learning Resources, Inc. kiện Trump – được các chuyên gia pháp lý và thương mại đánh giá là “khó đoán”. Tình hình càng trở nên căng thẳng bởi sự quan tâm cá nhân sâu sắc của ông Trump và chiến dịch gây áp lực công khai từ Nhà Trắng.
Khi được hỏi về khả năng kết quả, các dự đoán cho thấy rất ít sự tự tin vào bất kỳ kết quả nào.
Trong các cuộc phỏng vấn gần đây với Yahoo Finance, ông Ed Mills, Giám đốc điều hành Raymond James, và bà Henrietta Treyz, đối tác quản lý Veda Partners, đều đánh giá khả năng thắng thua là 50-50, với Treyz bổ sung rằng khả năng Tòa sẽ đứng về hai tòa án cấp thấp hơn là từ 50% đến 65%, đồng nghĩa với việc tổng thống không có quyền lực này.
Trong khi đó, ông Terry Haines của Pangaea Policy nghiêng về phía thuận thuế, nhưng thận trọng: “Một quyết định ủng hộ thuế quan có khả năng cao hơn một chút, nhưng vụ việc không phải là thắng tuyệt đối và có thể không mang đến kết quả nhị phân đơn giản ‘có/không’ về thuế quan”.
Vụ kiện xoay quanh Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế năm 1977 (IEEPA), cho phép tổng thống tuyên bố tình trạng khẩn cấp kinh tế và hành động, nhưng không nêu rõ thuế quan là công cụ.
Ông Trump và nhóm của mình đã dựa vào luật này để tuyên bố nhiều tình trạng khẩn cấp – từ fentanyl, mất cân bằng thương mại đến các vấn đề khác – rồi áp đặt thuế quan tổng quát trên toàn cầu.
Các nguyên đơn trong vụ kiện cho rằng tổng thống đã đi quá giới hạn, và một số thậm chí cho rằng chính quyền của ông Trump có thể phải hoàn trả thuế quan nếu phán quyết không thuận lợi.
Trong khi đó, các loại thuế quan khác như Section 232, cho phép áp dụng mức thuế theo ngành hàng (ô tô, thép…), sẽ không được xét đến trong tuần này.
Người phát ngôn Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết hôm thứ Ba rằng “Nhà Trắng luôn chuẩn bị cho Kế hoạch B” nếu phán quyết không thuận lợi, nhưng vẫn tự tin rằng “Chúng tôi hy vọng Tòa án Tối cao sẽ làm điều đúng đắn”.
Trong một tuần đã biến động trên thị trường chứng khoán, nhà đầu tư gần như chỉ dựa vào “giọng điệu và sắc thái câu hỏi” của các thẩm phán để đánh giá xu hướng.
Brian Gardner, chiến lược gia chính sách Washington của Stifel, cảnh báo: “Cẩn thận với phản ứng thái quá”. Ông kỳ vọng thị trường đang tính đến khả năng thắng của phía ông Trump, nhưng những diễn biến qua lại có thể đảo ngược kỳ vọng.
Sức nóng của tuần này phần nào giảm khi ông Trump quyết định không tham dự trực tiếp phiên tranh luận vào thứ Tư, dù trước đó có gợi ý rằng ông sẽ tham gia. Tuy nhiên, ánh đèn vẫn hướng về Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, người sẽ tham dự thay. Bessent cho biết ông sẽ có “vị trí tốt để theo dõi sát” và dự đoán kết quả thuận lợi cho chính quyền.
Sự bất định về thuế quan của ông Trump tại Tòa cũng phản ánh câu hỏi lớn hơn: liệu đảng của ông có đang chuẩn bị phản đối cách tiếp cận thuế quan này không. Tuần trước, Thượng viện đã bỏ phiếu chấm dứt thuế quan đối với hàng hóa từ Brazil và Canada, với các thượng nghị sĩ thuộc cả hai đảng hiếm hoi liên minh phản đối ông Trump.
Dù các biện pháp này có thể mang tính biểu tượng – Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson nhiều khả năng sẽ ngăn Hạ viện xem xét – nhưng đây là dấu hiệu phản đối mà ông Trump chưa từng thấy trong nhiệm kỳ thứ hai và ông rõ ràng lo ngại Tòa án Tối cao sẽ có quyết định tương tự.
Chính điều này khiến vụ kiện trở nên cực kỳ quan trọng. Ông Trump gần đây nói đây là “vấn đề quan trọng nhất mà Tòa án Tối cao đã thảo luận trong 100 năm” và rằng nền kinh tế “sẽ đi xuống” nếu phán quyết không thuận lợi.
Các thẩm phán bảo thủ trong Tòa, những người thường đứng về phía Trump, đã nhiều lần đưa ra các phán quyết tạm thời ủng hộ ông. Tuy nhiên, quyết định về thuế quan – dù theo hướng nào – có khả năng ảnh hưởng lâu dài hơn nhiều.
“Theo đuổi vụ kiện này vượt xa chính sách thương mại”, Elizabeth Goitein, giám đốc cấp cao tại Trung tâm Brennan phi đảng phái, nhận định. Bà nhấn mạnh rằng quyết định này “có thể định hình việc sử dụng quyền lực khẩn cấp để bỏ qua Quốc hội trở thành công cụ quản trị thường xuyên hay không”.
Anh Mai/Yahoo Finance