1. Đặt vấn đề
Công nghệ số trong lĩnh vực quân sự là quá trình ứng dụng các công nghệ số để thay đổi cách thức hoạt động, quản lý và ra quyết định nhằm nâng cao hiệu quả và sức mạnh của quân đội. Trong lĩnh vực giáo dục quân sự, công nghệ số tập trung vào việc xây dựng nhà trường thông minh, tạo ra môi trường học tập và làm việc hiện đại, linh hoạt, hiệu quả. Việc ứng dụng công nghệ số ở các Học viện chính trị, Bộ Quốc phòng không chỉ nâng cao chất lượng giảng dạy mà còn góp phần hiện đại hóa công tác quản lý và đào tạo.
2. Kết quả ứng dụng công nghệ số trong thực hiện phương châm huấn luyện "Chất lượng đào tạo của nhà trường là khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị"
Nhận thức rõ vai trò, tầm quan trọng của công nghệ số với với thực hiện phương châm "Chất lượng đào tạo của nhà trường là khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị". Những năm qua Đảng ủy Ban giám đốc Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng đã quán triệt sâu sắc các Nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị về ứng dụng công nghệ số vào trong hoạt động giáo dục đào tạo của Học viện: Nghị quyết 1657-NQ/QUTW, ngày 20/12/2022 của Quân ủy Trung ương về đổi mới công tác giáo dục đào tạo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Quân đội trong tình hình mới, Kế hoạch số 450/KH-BQP ngày 20/02/2023 của Bộ Quốc phòng thực hiện Nghị quyết 1657, Nghị quyết 1659-NQ/QUTW ngày 20/12/2022 của Quân ủy Trung ương về nâng cao chất lượng huấn luyện giai đoạn 2023 - 2030 và những năm tiếp theo; Kế hoạch số 4396/KH-BQP ngày 04/11/2021 của Bộ Quốc phòng về "Phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số trong Bộ Quốc phòng giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030"; Kế hoạch số 21/KH-BQP về "Nghiên cứu, ứng dụng công nghệ số trong Bộ Quốc phòng năm 2025"; Kế hoạch số 536/KH-BQP về "Thực hiện Chương trình hành động của Chính phủ triển khai thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW và Kế hoạch số 4325/KH-BQP về thực hiện Đề án nghiên cứu, ứng dụng công nghệ số trong Bộ Quốc phòng; Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về "Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và nghiên cứu, ứng dụng công nghệ số quốc gia"; Nghị quyết số 3488-NQ/QUTW ngày 29/1/2025 của Quân ủy Trung ương về "Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và nghiên cứu, ứng dụng công nghệ số trong Quân đội", cụ thể hóa vào trong nghị quyết của Học viện: Nghị quyết số 78/NQ-ĐU ngày 15/3/2023 về "Đổi mới công tác giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng Quân đội trong tình hình mới"; Nghị quyết số 119/NQ-ĐU ngày 10/10/2023 về "Xây dựng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục ở Học viện Chính trị giai đoạn 2023 - 2030 và những năm tiếp theo"; Quy chế số 48-QC/ĐU ngày 25/10/2022 "Lãnh đạo công tác giáo dục, đào tạo của Đảng ủy Học viện"; nghị quyết lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ hằng năm, hằng tháng của Học viện; nhiều nội dung khoa học công nghệ đã được ứng dụng vào trong quá trình đào tạo của học viên như: sử dụng mô hình bắn súng mô phỏng, ứng dụng các phần mềm trong thực hiện phong trào "Bình dân học vụ số", áp dụng trí tuệ nhân tạo AI vào trong giảng dạy của đội ngũ giảng viên và học tập nghiên cứu của Học viên…góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo của Học viện.
Bên cạnh kết quả đã đạt được, nhận thức một số ít học viên ứng dụng công nghệ số chưa sâu, chưa toàn diện; việc áp dụng cái mới, thay đổi thói quen, phương thức từ thủ công, trực tiếp, sang môi trường điện tử và rà soát, số hóa dữ liệu của còn hạn chế, giải quyết thủ tục hành chính của một số cơ quan, đơn vị còn gặp nhiều khó khăn do thiếu đồng bộ cơ sở vật chất, v.v…
3. Đề xuất một số giải pháp
Một là, nâng cao nhận thức của cấp ủy, cán bộ chủ trì các cấp.
Ứng dụng công nghệ số trong thực hiện phương châm "Chất lượng đào tạo của nhà trường là khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị" là vấn đề mới nhưng hết sức cấp thiết và quan trọng trong xây dựng Học viện Chính trị hiện nay, phải nhận thức sâu sắc sự cần thiết và ý nghĩa mang tính chất "sống còn" của công nghệ số và xây dựng Học viện thông minh, xem đây là xu thế lớn, không thể đảo ngược trong tiến trình hiện đại hóa quân đội. Trên cơ sở chủ trương, biện pháp đã được tổ chức đảng xác định, cán bộ chủ trì các cấp cần xác định rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân, chủ động triển khai thực hiện kế hoạch ứng dụng công nghệ số vào xây dựng Học viện thông minh. Phát huy tinh thần sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; người đứng đầu cơ quan, đơn vị phải trực tiếp phụ trách, chỉ đạo, cán bộ, đảng viên phải gương mẫu triển khai thực hiện các chương trình trong công nghệ số và xây dựng nhà trường thông minh góp phần thực hiện tốt phương châm "Chất lượng đào tạo của nhà trường là khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị".
Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo để làm tốt và có hiệu quả công tác tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức, trách nhiệm, quyết tâm cho mọi tổ chức và cá nhân trong thực hiện công nghệ số, tạo phong trào hành động mạnh mẽ, quyết liệt để hoàn thành các tiêu chí xây dựng Học viện thông minh. Đột phá trong tư duy về công nghệ số trong đội ngũ cán bộ chủ trì, nhất là việc mạnh dạn ứng dụng kết quả công nghệ số vào công tác chỉ huy, điều hành, giáo dục – đào tạo, diễn tập… Triển khai sâu rộng phong trào "học tập số", phổ cập, đưa nội dung công nghệ số vào trong chương trình đào tạo của Học viện.
Hai là, tăng cường bồi dưỡng năng lực số cho cán bộ, giảng viên, học viên của Học viện.
Năng lực số là năng sử dụng máy tính, sử dụng công nghệ để hoàn thành một công việc, nhiệm vụ cụ thể hoặc giải quyết vấn đề trong môi trường làm việc hoặc học tập. Vận dụng linh hoạt, sáng tạo các hình thức, phương pháp giáo dục sát thực tiễn, sát đối tượng, phù hợp với nhận thức người học: thông qua tập huấn, bồi dưỡng ứng dụng công nghệ số ở các cấp, thông qua phát động các phong trào nghiên cứu, ứng dụng công nghệ số, thông qua các mô hình hay, cách làm sáng tạo trong chuyển đổi số ở các đơn vị hiện nay…để chuyển tải kiến thức, năng lực, kỹ năng số và văn hóa số thấm sâu vào suy nghĩ, hành động của mỗi cán bộ, giảng viên, học viên của Học viện. Chú trọng phát huy tính tự giác, tích cực, chủ động của thanh niên Quân đội trong học tập, tu dưỡng, rèn luyện nâng cao nhận thức, năng lực số. Xây dựng môi trường văn hóa số tích cực để cán bộ, học viên tự rèn luyện, tự phát triển nhận thức, năng lực số.
Ba là, ứng dụng công nghệ số gắn với công tác bảo đảm an toàn thông tin, an ninh mạng.
Quá trình ứng dụng công nghệ số, hiện nay đang gặp không ít khó khăn từ những nguy cơ tấn công mạng và lộ lọt thông tin. Các hệ thống thông tin trọng yếu của Quân đội nói chung, Học viện chính trị nói riêng đang trở thành mục tiêu chính của nhiều cuộc tấn công có chủ đích, đòi hỏi phải chủ động ứng phó, bảo đảm an toàn thông tin, an ninh mạng để bảo vệ thông tin và các hoạt động quân sự. Do đó, Học viện cần triển khai đầy đủ các giải pháp an toàn thông tin, an ninh mạng, phần mềm phòng chống mã độc của Bộ Quốc phòng, các giải pháp cập nhật bản vá lỗ hổng bảo mật.
Quản lý, duy trì chặt chẽ hệ thống giám sát an toàn thông tin, an ninh mạng, lực lượng ứng cứu sự cố, kịp thời phát hiện và xử lý các tình huống phát sinh, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm an toàn thông tin, an ninh mạng theo đúng quy định. Duy trì nghiêm nền nếp kiểm tra, đánh giá thường xuyên đối với các biện pháp bảo mật, hệ thống thông tin trong hệ thống trang thiết bị thông tin ở các cơ quan, khoa giáo viên, đơn vị thuộc phạm vi quản lý để kịp thời phát hiện sớm các lỗ hổng và điểm yếu trong công tác bảo đảm an toàn thông tin, an ninh mạng.
Bốn là, định kỳ sơ tổng kết, rút kinh nghiệm trong quá trình thực hiện.
Đề cao trách nhiệm của các chủ thể lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm phát hiện, bồi dưỡng, nhân rộng điển hình tiên tiến ứng dụng công nghệ số trong thực hiện phương châm huấn luyện "Chất lượng đào tạo của nhà trường là khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị". Để việc sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm việc phát huy vai trò của thanh niên Quân đội trong nghiên cứu, ứng dụng công nghệ số có sự đánh giá đúng mức, tránh hình thức, từng cơ quan, đơn vị và các chủ thể tham gia phát huy phải tự đánh giá, cùng nhau rút kinh nghiệm để thời gian tiếp theo tiến hành ngày càng tốt hơn. Sau khi, tổ chức tốt các hội nghị sơ kết, tổng kết các cơ quan, đơn vị phải kịp thời ra quyết định chỉ đạo, thông báo cho các tổ chức, lực lượng áp dụng những mô hình hay, cách làm sáng tạo; khắc phục và phòng ngừa các khuyết điểm đã phát hiện.
4. Kết luận
Ứng dụng công nghệ số trong thực hiện phương châm "Chất lưọng đào tạo của nhà trường là khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị" là một xu hướng tất yếu và có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của các Học viện là nền tảng xây dựng Học viện hiện đại đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ cách mạng khoa học – công nghệ phát triển hiện nay. Để đạt được thành công, cần có sự quyết tâm chính trị, nỗ lực mạnh mẽ của tất cả các tổ chức, lực lượng tại Học viện trong triển khai thực hiện đồng bộ, hiệu quả các giải pháp./.
Nguyễn Văn Lưu, Nguyễn Văn Hòa
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
Tài liệu tham khảo:
1. Học viện Chính trị (2024), Báo cáo sơ kết 03 năm thực hiện phương châm "chất lượng đào tạo của nhà trường là khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị", Hà Nội.