Triển lãm "Thành xưa, Phố cũ" tái hiện sự thay đổi của Hà Nội trong hơn một thế kỷ qua

TNV - Vào ngày 6/10 tới đây, Trung tâm Lưu trữ quốc gia I, Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước (Bộ Nội vụ) phối hợp với các đơn vị liên quan của Hà Nội tổ chức triển lãm "Thành xưa, Phố cũ" nhằm chào mừng kỷ niệm 69 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2023).

Được diễn ra tại Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội, triển lãm "Thành xưa, Phố cũ" sẽ mang đến 180 phiên bản tài liệu, tư liệu, hình ảnh, bản đồ, bản vẽ kỹ thuật giúp người xem có thêm một góc nhìn mới về lịch sử, văn hóa, đất và người Thăng Long - Hà Nội thế kỷ XIX đến giữa thế kỷ XX trong không gian Hà Nội xưa với những khu phố, con đường, những di tích lịch sử, văn hóa cùng nhiều công trình mang đậm dấu ấn Pháp. Triển lãm được bố cục theo hai chủ đề lớn: Thành bên Phố và Chuyện phố tây - phố ta.

"Thành xưa, Phố cũ" sẽ tái hiện phần nào sự thay đổi của Hà Nội trải qua trong hơn một thế kỷ với hình ảnh thành Hà Nội được xây dựng theo kiến trúc kiểu Vauban đầu thời Nguyễn vẫn còn nguyên vẹn nằm ở phía Tây của khu phố cổ, hình ảnh phường - thị của Hà Nội chưa có những biến chuyển theo hướng đô thị hóa hiện đại, đến một Hà Nội đang dần chuyển mình, xây dựng và quy hoạch theo kiểu phương Tây với những con phố dọc ngang hình ô cờ.

Những năm cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX là thời kỳ đánh dấu những bước thay đổi quan trọng của Hà Nội trong quá trình chuyển mình từ một đô thị cũ kiểu Á Đông sang một thành phố hiện đại với những dấu ấn kiểu phương Tây.

Ngay từ cuối thế kỷ XIX, người Pháp bắt đầu cho quy hoạch và xây dựng thành phố Hà Nội trên cơ sở kinh đô Thăng Long cũ, trong đó tâm điểm là thành Hà Nội. Ngoài một số công trình được giữ lại như: Kỳ Đài, Đoan Môn, bậc rồng trước thềm điện Kính Thiên, Hậu Lâu, Cửa Bắc - minh chứng của một thời kỳ lịch sử huy hoàng đã qua thì thành Hà Nội đã thay đổi một diện mạo mới mang phong cách Á - Âu.

Thành phố được mở rộng với nhiều khu phố mới, trung tâm chính trị, hành chính được xây dựng. Hà Nội dần khoác tấm áo mới, tuy nhiên giao hòa trong không gian kiến trúc kiểu phương Tây, vẫn còn đó dấu tích của "thành xưa - phố cũ".

Cũng từ ngày 5 đến 31/10, tại Trung tâm Thông tin văn hóa Hồ Gươm (số 2 Lê Thái Tổ - Hoàn Kiếm - Hà Nội), Trung tâm Lưu trữ quốc gia I phối hợp với Ban Quản lý hồ Hoàn Kiếm và phố cổ Hà Nội tổ chức triển lãm "Hồ Gươm, giao lộ Đông - Tây".

Qua "Hồ Gươm, giao lộ Đông - Tây", Ban tổ chức muốn giới thiệu đến công chúng sự thay đổi diện mạo của một Hà Nội xưa giai đoạn cuối thế kỷ XIX và nửa đầu thế kỷ XX trong sự giao thoa giữa cổ kính và hiện đại, giữa phương Đông và phương Tây. Thời điểm đó Hồ Gươm được người Pháp chọn là trung tâm của quá trình quy hoạch.

Từ Hồ Gươm, thành phố được mở rộng, lan tỏa dần ra các khu vực xung quanh; đường phố được chỉnh trang, các di tích được chọn lọc bảo tồn, nhiều công trình văn hóa, trụ sở hành chính mới mọc lên. Hà Nội đã thay tấm áo mới hiện đại hơn nhưng vẫn không kém phần cổ kính.

Các tài liệu, tư liệu, hình ảnh, bản vẽ thiết kế, bản đồ quy hoạch được lựa chọn để giới thiệu tại triển lãm lần này là một phần trong số rất nhiều tài liệu, tư liệu về Hà Nội xưa hiện đang bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia I.

PV