Ảnh minh họa
Từ khóa: Chuyển đổi số; Trường Sĩ quan Lục quân; Nhà trường số; Hạ tầng công nghệ thông tin; Quân đội nhân dân Việt Nam
1. Đặt vấn đề
Trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư phát triển mạnh mẽ, chuyển đổi số đã và đang trở thành xu thế tất yếu trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó có giáo dục – đào tạo. Đối với Quân đội nhân dân Việt Nam, chuyển đổi số không chỉ là yêu cầu khách quan của thời đại mà còn là nhiệm vụ chiến lược nhằm xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị xác định khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là một trong những đột phá chiến lược để phát triển đất nước trong giai đoạn mới. Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng cũng đã ban hành nhiều nghị quyết, chương trình, kế hoạch nhằm đẩy mạnh chuyển đổi số trong toàn quân, hướng tới xây dựng Quân đội số, doanh trại số, nhà trường số.
2. Nội dung chuyển đổi số
2.1. Chuyển đổi số bắt đầu từ con người – nền tảng quyết định sự thành công
Trong hệ thống các nhà trường Quân đội, Trường Sĩ quan Lục quân 1 là trung tâm đào tạo sĩ quan chỉ huy cấp phân đội đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam, với hơn 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành. Trước yêu cầu nhiệm vụ mới, Nhà trường xác định chuyển đổi số là một trong những khâu đột phá quan trọng nhằm nâng cao chất lượng giáo dục – đào tạo, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội trong thời kỳ mới.
Thời gian qua, Trường Sĩ quan Lục quân 1 đã triển khai đồng bộ nhiều chủ trương, giải pháp về chuyển đổi số trên các lĩnh vực: xây dựng hạ tầng công nghệ thông tin, phát triển nguồn nhân lực số, số hóa học liệu, đổi mới phương pháp giảng dạy, ứng dụng mô phỏng trong huấn luyện… Qua đó từng bước hình thành mô hình nhà trường số, nhà trường thông minh theo đúng định hướng của Quân đội.
Xác định con người là trung tâm của quá trình chuyển đổi số, Trường Sĩ quan Lục quân 1 đặc biệt chú trọng nâng cao nhận thức, trình độ, kỹ năng số cho đội ngũ cán bộ, giảng viên, học viên, nhân viên, chiến sĩ trong toàn Trường. Chỉ trong thời gian ngắn, Nhà trường đã tổ chức nhiều lớp bồi dưỡng, tập huấn kiến thức chuyển đổi số, kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin trong quản lý, giảng dạy, học tập.
Đến nay, 100% quân số của Nhà trường đã được bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng cơ bản về chuyển đổi số, sử dụng hệ thống phần mềm quản lý, khai thác bài giảng điện tử, bảo đảm an toàn, an ninh thông tin. Đây là con số thể hiện quyết tâm chính trị rất cao của Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trường trong việc xây dựng đội ngũ "công dân số" trong môi trường Quân đội.
Không chỉ dừng lại ở việc "biết sử dụng", đội ngũ giảng viên từng bước làm chủ công nghệ, chủ động xây dựng học liệu số, bài giảng điện tử, video huấn luyện, mô hình mô phỏng. Cán bộ quản lý từng bước chuyển từ xử lý công việc thủ công sang môi trường số, góp phần rút ngắn quy trình, nâng cao hiệu quả điều hành.
2.2. Đầu tư hạ tầng công nghệ – xây dựng "xương sống" cho nhà trường thực hiện chuyển đổi số
Song hành với phát triển con người, Trường Sĩ quan Lục quân 1 được các cấp quan tâm đầu tư tương đối đồng bộ về hạ tầng công nghệ thông tin. Hệ thống mạng LAN, mạng nội bộ được triển khai rộng khắp các cơ quan, khoa, đơn vị, bảo đảm kết nối thông suốt, ổn định và an toàn. Các phòng học, phòng chức năng từng bước được nâng cấp theo hướng số hóa.
Hệ thống camera giám sát được lắp đặt tại nhiều khu vực trọng yếu và phòng học, không chỉ phục vụ quản lý, giữ vững kỷ luật, kỷ cương mà còn hỗ trợ theo dõi quá trình giảng dạy – học tập, phục vụ công tác rút kinh nghiệm, nâng cao chất lượng đào tạo.
Nhà trường cũng đã xây dựng kho dữ liệu số nội bộ, cho phép lưu trữ, chia sẻ an toàn các giáo án, bài giảng, tài liệu chuyên môn, video giảng dạy, văn bản điều hành. Việc khai thác tài liệu không còn bị giới hạn về không gian, thời gian, giúp giảng viên và học viên tiếp cận nguồn học liệu phong phú, cập nhật nhanh chóng.
Hệ thống hạ tầng này được ví như "xương sống" của Nhà trường trong chuyển đổi số, tạo nền tảng để các hoạt động chỉ huy, quản lý, giảng dạy, huấn luyện từng bước được chuyển dịch sang môi trường số.
2.3. Số hóa bài giảng – đổi mới mạnh mẽ phương pháp đào tạo
Một trong những nội dung nổi bật trong chuyển đổi số tại Trường Sĩ quan Lục quân 1 là xây dựng hệ thống bài giảng điện tử và học liệu số. Toàn bộ chương trình đào tạo từng bước được số hóa dưới dạng giáo án điện tử, bài giảng trình chiếu, video chuyên môn, sơ đồ, bản đồ chiến thuật, mô phỏng phương án tác chiến.
Đến nay, hàng trăm bài giảng điện tử đã được xây dựng và đưa vào khai thác thường xuyên. Các video ngắn về kỹ thuật chiến đấu bộ binh, chiến thuật tổ đội, trung đội, đại đội… được biên soạn công phu, trực quan, sinh động, giúp học viên dễ tiếp cận, dễ ghi nhớ và chủ động ôn luyện.
Việc số hóa học liệu không chỉ làm phong phú nguồn tài nguyên đào tạo mà còn góp phần đổi mới phương pháp giảng dạy theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học. Mô hình "lớp học đảo ngược", "học trước – thảo luận sau" từng bước được áp dụng, giúp nâng cao chất lượng tiếp thu kiến thức, kỹ năng quân sự.
2.4. Đột phá từ trung tâm mô phỏng – huấn luyện trong môi trường số
Một trong những điểm nhấn quan trọng trong hành trình xây dựng nhà trường số tại Trường Sĩ quan Lục quân 1 là việc đầu tư xây dựng và khai thác hiệu quả Trung tâm mô phỏng. Đây được coi là bước đột phá trong đổi mới nội dung, phương pháp huấn luyện theo hướng hiện đại.
Trung tâm đã xây dựng nhiều mô hình mô phỏng chiến thuật chỉ huy – tham mưu, hiệp đồng binh chủng, xử trí các tình huống chiến đấu phức tạp. Đặc biệt, hệ thống mô phỏng bắn súng cho phép học viên luyện tập kỹ năng bắn, ngắm, hiệp đồng, xử lý tình huống trong môi trường ảo sát thực tế mà không phải sử dụng đạn thật.
Việc ứng dụng mô phỏng đã mang lại nhiều lợi ích rõ rệt: Giảm chi phí huấn luyện, tiết kiệm đạn dược, xăng dầu, trang bị; bảo đảm an toàn tuyệt đối cho học viên; cho phép lặp lại nhiều lần các tình huống chiến thuật khó, phức tạp; nâng cao rõ rệt năng lực chỉ huy, khả năng xử trí tình huống của học viên.
Thực tiễn cho thấy, học viên được huấn luyện qua mô phỏng có khả năng tiếp cận nhanh hơn với thao trường thực, tự tin hơn trong xử trí các tình huống chiến thuật.
Kết quả bước đầu và những thách thức đặt ra
Từ phát triển con người, xây dựng hạ tầng, số hóa học liệu đến ứng dụng mô phỏng, Trường Sĩ quan Lục quân 1 đã từng bước hình thành hệ sinh thái số nội bộ tương đối đồng bộ. Kết quả bước đầu thể hiện khá rõ nét:
Công tác chỉ huy, quản lý, điều hành được rút ngắn thời gian, tăng tính chính xác; văn bản điện tử được sử dụng ngày càng phổ biến; giảng viên, học viên khai thác thường xuyên kho học liệu số; huấn luyện mô phỏng góp phần nâng cao chất lượng thực hành, kỹ năng chỉ huy.
Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi số cũng đặt ra không ít thách thức. Nhu cầu đầu tư cho hạ tầng công nghệ, trung tâm dữ liệu, phần mềm, thiết bị mô phỏng là rất lớn. Yêu cầu bảo đảm an toàn, an ninh mạng, bảo vệ bí mật quân sự ngày càng cao. Đội ngũ giảng viên phải vừa vững vàng về chuyên môn quân sự, vừa thành thạo công nghệ, đáp ứng yêu cầu xây dựng bài giảng số, mô phỏng số.
Bên cạnh đó, xây dựng văn hóa số trong môi trường Quân đội là nhiệm vụ lâu dài, đòi hỏi sự kiên trì, đồng bộ từ nhận thức đến hành động của từng cán bộ, học viên.
3. Kết luận
Chuyển đổi số tại Trường Sĩ quan Lục quân 1 là quá trình mang tính chiến lược, toàn diện và có ý nghĩa lâu dài đối với sự nghiệp đào tạo sĩ quan của Quân đội nhân dân Việt Nam. Việc bồi dưỡng kỹ năng số cho 100% quân số, đầu tư hạ tầng công nghệ, xây dựng học liệu số, ứng dụng mô phỏng trong huấn luyện đã tạo nền tảng vững chắc cho sự hình thành nhà trường số, nhà trường thông minh. Trong thời gian tới, để tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được, Nhà trường cần tiếp tục ưu tiên nguồn lực cho hạ tầng công nghệ, trung tâm dữ liệu, mô phỏng huấn luyện; đẩy mạnh bồi dưỡng kỹ năng số cho đội ngũ cán bộ, giảng viên, học viên; phát triển mạnh hệ thống học liệu số, bài giảng tương tác; đồng thời tăng cường bảo đảm an toàn, an ninh mạng. Với quyết tâm chính trị cao, định hướng đúng đắn và những bước đi vững chắc trong thời gian qua, Trường Sĩ quan Lục quân 1 đang từng bước khẳng định vai trò tiên phong trong chuyển đổi số của các nhà trường Quân đội, góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại trong kỷ nguyên số.
Tài liệu tham khảo:
1. Nghị quyết 57-NQ/TW, ngày 22/12/2024: về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
2. Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về giáo dục và đào tạo quốc dân giúp liên hệ giữa giáo dục quân đội với giáo dục quốc dân: mở rộng khung chính sách đổi mới, có thể hỗ trợ lập luận về xu hướng chung trong giáo dục — tạo thuận lợi cho việc nhận diện chuyển đổi số là xu hướng tất yếu, cả trong quân đội lẫn toàn xã hội.
3. Nghị quyết 1657-NQ/QUTW định hướng đổi mới toàn diện giáo dục — bao gồm việc kết hợp giáo dục – đào tạo với thực tiễn, áp dụng công nghệ, mô phỏng, hiện đại hóa phương pháp dạy/học; rất phù hợp khi viết về chuyển đổi số ở nhà trường quân đội như Trường Sĩ quan Lục quân 1.
4. Kế hoạch phối hợp triển khai thực hiện Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến năm 2030 (gọi tắt là Đề án 06) giữa Bộ Quốc phòng và Bộ Công an
5. Kế hoạch số 4396/KH-BQP về phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số trong Bộ Quốc phòng giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030
Nguyễn Nhật Bình, KHoa CTĐ, CTCT, Trường Sĩ quan Lục quân 1