Từ khóa: Tư cách và đạo đức cách mạng; Sửa đổi lối làm việc; Chủ tịch Hồ Chí Minh; Xây dựng Đảng; Rèn luyện đạo đức; Trường Chính trị Thanh Hóa.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc quan tâm đến vấn đề đạo đức cách mạng và rèn luyện đạo đức cách mạng cho người cán bộ, đảng viên bởi theo Người "đạo đức là cái gốc của cách mạng". Trong tác phẩm "Sửa đổi lối làm việc" được Nhà xuất bản Sự thật (nay là Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật) in ấn và phát hành đầu năm 1948, vấn đề giáo dục, nâng cao phẩm chất, đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên được Người đề cập trong nội dung thứ ba của tác phẩm đó là "Tư cách và đạo đức cách mạng". Với tầm nhìn của một nhà tư tưởng, lý luận thiên tài, Người đã thấy rõ: để cuộc kháng chiến đi đến thành công có nhiều yếu tố, song yếu tố quan trọng, mang tính quyết định đó là Đảng ta, cách mạng nước ta phải có một đội ngũ cán bộ, đảng viên thực sự gương mẫu, nêu cao đạo đức cách mạng, sẵn sàng chấp nhận hy sinh gian khổ để đánh đuổi hoàn toàn giặc Pháp, giành lại độc lập tự do cho nước nhà. Theo Người, có đạo đức cách mạng thì người cán bộ mới được dân tin, dân phục, dân yêu, từ đó thì người cán bộ mới có thể lãnh đạo được dân chúng làm cách mạng bởi "cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân..." [1]. Tác phẩm ra đời cách đây 77 năm nhưng giá trị lý luận và thực tiễn của nó vẫn còn nguyên vẹn, mang tính thời sự sâu sắc, là kim chỉ nam cho công tác xây dựng và chỉnh đốn Đảng ta, giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên trong giai đoạn hiện nay.
1. Những nội dung cơ bản về "tư cách và đạo đức cách mạng" trong tác phẩm "Sửa đổi lối làm việc"
Thứ nhất, về tư cách của đảng chân chính cách mạng
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ ra 12 điều cụ thể, đây được xem là những tiêu chí, thước đo đối với một Đảng chân chính cách mạng. Các tiêu chí này gắn bó chặt chẽ với nhau, tạo thành một chỉnh thể thống nhất, đảm bảo vai trò tiên phong lãnh đạo của Đảng trong cách mạng giải phóng dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Bên cạnh đó, đây cũng được xem là tiêu chí của người đảng viên chân chính, là nguyên tắc chỉ đạo hành động của Đảng. Trước hết, Người khẳng định: "Đảng không phải là một tổ chức để làm quan phát tài" mà đó là tổ chức phải làm tròn nhiệm vụ tranh đấu cho đất nước được độc lập, giàu mạnh, nhân dân được ấm no, hạnh phúc. Vì vậy, đội ngũ cán bộ, đảng viên phải thấm nhuần quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng, gắn bó mật thiết với quần chúng "mọi công tác của Đảng phải luôn đứng về phía quần chúng", phải đem tinh thần yêu nước và cần, kiệm, liêm, chính mà dạy bảo cán bộ, đảng viên và nhân dân. Trong thực hiện đường lối, nhiệm vụ chính trị phải "khéo dùng những cách thức thi hành cho hoạt bát". Đảng tuyệt đối không che giấu khuyết điểm của mình, không sợ phê bình, cương quyết đưa những phần tử hủ hoá ra ngoài, giữ vững kỷ luật, sự đoàn kết thống nhất trong Đảng, đồng thời Đảng phải "luôn luôn xét lại những nghị quyết và những chỉ thị của mình đã thi hành thế nào", tức là phải thực hiện tốt công tác kiểm tra, giám sát.
Thứ hai, về tư cách đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên
Đạo đức được Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cập đến chính là đạo đức cách mạng. Nó khác hẳn về chất so với các giá trị đạo đức trong xã hội cũ - những giá trị chỉ để phục vụ một bộ phận thuộc tầng lớp trên của xã hội. Đạo đức cách mạng là đạo đức vì lợi ích chung của Đảng, của toàn thể nhân dân lao động. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định "Ngoài lợi ích của dân tộc, của Tổ quốc, thì Đảng không có lợi ích gì khác". Vì vậy, người đảng viên của Đảng phải biết đặt lợi ích của của Đảng lên trên hết, lên trước hết, lợi ích của cá nhân đặt sau. Đó là nguyên tắc cao nhất của Đảng. Đó là "tính Đảng", khi đó, người cán bộ, đảng viên sẽ tiến đến chỗ chí công vô tư. Tính tốt ấy gồm có năm điều: nhân, nghĩa, trí, dũng, liêm. Nhân là thật thà thương yêu, hết lòng giúp đõ đồng chí và đồng bào. Nghĩa là ngay thẳng, không có tư tâm. Trí là không có việc tư túi nó làm mù quáng, cho nên đầu óc trong sạch, sáng suốt. Dũng là dũng cảm, gan góc, gặp việc phải có gan làm. Thấy khuyết điểm có gan sửa chữa. Liêm là không tham địa vị. Không tham tiền tài. Năm đức tính này sẽ giúp cho người cán bộ, đảng viên có đủ sức mạnh để vượt qua mọi khó khăn thử thách, mọi cám dỗ đời thường, hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ mà Đảng, Tổ quốc, nhân dân giao phó.
Người chỉ rõ, đạo đức cách mạng hoàn toàn đối lập với chủ nghĩa cá nhân - một thứ vi trùng rất độc, rất nguy hiểm đối với sức mạnh của Đảng. Từ chủ nghĩa cá nhân sinh ra biết bao các bệnh khác, như bệnh tham lam, bệnh lười biếng, bệnh kiêu ngạo bệnh hiếu danh, thiếu kỷ luật,… hoàn toàn trái với bản chất cách mạng của Đảng, đi ngược lại lợi ích của giai cấp công nhân và nhân dân lao động. Những khuyết điểm nếu không được sửa chữa, khắc phục thì sẽ ảnh hưởng đến sự tồn vong của Đảng, sự nghiệp cách mạng của nhân dân, làm giảm niềm tin của quần chúng nhân dân đối với Đảng, phá hoại sự đoàn kết thống nhất trong Đảng.
Theo Hồ Chí Minh, đạo đức cách mạng còn thể hiện ở chỗ, trong bất kỳ hoàn cảnh nào, đảng viên và cán bộ cần phải luôn luôn ra sức phấn đấu, ra sức làm việc, cố gắng học tập để nâng cao trình độ văn hoá, trí thức và chính trị của mình. Luôn luôn giữ gìn kỷ luật Đảng. Tuyệt đối chấp hành sự phân công của Đảng, giữ gìn sự đoàn kết thống nhất trong Đảng.
Thứ ba, cách thức sửa chữa khuyết điểm, rèn luyện đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên
Cùng với việc chỉ rõ nguồn gốc của các loại bệnh cũng như tác hại của từng loại bệnh đối với vai trò lãnh đạo của Đảng, sự nghiệp cách mạng của nhân dân, Hồ Chí Minh cũng đã có những chỉ dẫn quan trọng để đẩy lui các loại bệnh, rèn luyện đạo đức cách mạng, "rèn luyện tính Đảng" của mỗi cán bộ, đảng viên của Đảng.
Hồ Chí Minh cho rằng làm cách mạng để cải tạo xã hội cũ thành xã hội mới là một sự nghiệp hết sức vẻ vang, đồng thời đó cũng là nhiệm vụ hết sức nặng nề, đó là một cuộc đấu tranh lâu dài, phức tạp, gian khổ, cũng như người có sức mạnh mới gánh được xa, người cách mạng có đạo đức cách mạng làm nền tảng mới hoàn thành nhiệm vụ một cách vẻ vang. Theo đó, "Đảng một mặt phải làm công việc giải phóng dân tộc, một mặt phải giáo dục đảng viên và cán bộ, kiên quyết cảm hoá những phần tử xấu, sửa chữa những thói xấu còn lại. Phải cố sửa chữa cho tiệt nọc các chứng bệnh, khiến cho Đảng càng mạnh khoẻ, bình an" [2]. Hồ Chí Minh chỉ rõ, "đảng viên và cán bộ cũng là người. Ai cũng có tính tốt và tính xấu. Song đã hiểu biết, đã tình nguyện vào một đảng vì dân vì nước, đã là một người cách mạng thì phải cố gắng phát triển những tính tốt và sửa bỏ những tính xấu. Vì tính xấu của một người thường chỉ có hại cho người đó; còn tính xấu của một đảng viên, một cán bộ, sẽ có hại đến Đảng, có hại đến nhân dân" [3]. Người khẳng định, để sửa chữa những khuyết điểm đó thì thang thuốc hay nhất là thiết thực phê bình và tự phê bình. Mục đích "phê bình cốt để giúp nhau sửa chữa, giúp nhau tiến bộ". Phê bình là nêu ưu điểm và vạch khuyết điểm của đồng chí mình. Tự phê bình là nêu ưu điểm và vạch khuyết điểm của mình. Vì vậy, khi tiến hành tự phê bình và phê bình phải theo nguyên tắc "phê bình việc làm, chứ không phải phê bình người", để người bị phê bình "vui lòng nhận xét để sửa đổi, không nên vì bị phê bình mà nản chí, hoặc oán ghét".
Tự phê bình và phê bình được Chủ tịch Hồ Chí Minh coi đó là quy luật phát triển của một Đảng chân chính cách mạng. Người khẳng định: "Một Đảng mà giấu giếm khuyết điểm của mình là một Đảng hỏng. Một Đảng có gan thừa nhận khuyết điểm của mình, vạch rõ những cái đó, vì đâu mà có khuyết điểm đó, xét rõ hoàn cảnh sinh ra khuyết điểm đó, rồi tìm kiếm mọi cách để sửa chữa khuyết điểm đó. Như thế là một Đảng tiến bộ, mạnh dạn, chắc chắn, chân chính" [4].
2. Vấn đề "tư cách và đạo đức cách mạng" đối với việc rèn luyện đạo đức của cán bộ, giảng viên Trường Chính trị Thanh Hoá hiện nay
Hiện nay, toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta đang tiếp tục triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khoá XI, XII, Kết luận số 21-KL/TW của Hội nghị Trung ương 4 khoá XIII về xây dựng, chỉnh đốn Đảng gắn với đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh thì việc vận dụng những tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong tác phẩm "Sửa đổi lối làm việc" đối với việc giáo dục tư cách, đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên Trường Chính trị tỉnh Thanh Hoá nhằm đáp ứng yêu cầu xây dựng Trường Chính trị đạt kiểu mẫu trước năm 2030 là một vấn đề vô cùng quan trọng. Để thực hiện thắng lợi mục tiêu này cần tập trung thực hiện tốt một số nội dung sau:
Một là, cán bộ, đảng viên phải luôn luôn nêu cao "tính Đảng" trong nói, viết và làm theo đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Trường chính trị tỉnh Thanh Hoá là đơn vị sự nghiệp trực thuộc Tỉnh uỷ. Trường có chức năng tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý của hệ thống chính trị cấp cơ sở, cán bộ, công chức, viên chức của địa phương về lý luận chính trị - hành chính; chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Vì vậy, yêu cầu đầu tiên đối với người cán bộ, đảng viên, giảng viên phải "vững vàng về bản lĩnh chính trị, giỏi về chuyên môn, am hiểu thực tiễn". Muốn vậy, người cán bộ, đảng viên, giảng viên phải luôn luôn kiên định chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, kiên định đường lối đổi mới của Đảng và các nguyên tắc về xây dựng Đảng. Bên cạnh đó, cán bộ, đảng viên, giảng viên cần nắm vững quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước để kịp thời cập nhật những quan điểm của Đại hội toàn quốc lần thứ XIII, Nghị quyết số 58 của Bộ Chính trị, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX vào các nội dung của từng chuyên đề bài giảng, các bài nghiên cứu khoa học, nghiên cứu thực tế, tổng kết thực tiễn. Trong công tác giảng - dạy thực hiện tốt phương châm "gắn lý luận với thực tiễn". Kiên quyết đấu tranh chống lại mọi luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, bảo vệ sự đúng đắn của đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Hai là, có tinh thần trách nhiệm cao với công việc
Cán bộ, đảng viên nhà trường ở bất cứ cương vị nào khi được giao việc gì dù to hay nhỏ, khó hay dễ thì phải phát huy hết tinh thần trách nhiệm, vượt mọi khó khăn, trở ngại thực hiện có chất lượng, hiệu quả công việc được giao theo đúng thời gian quy định. Nhất là trong giai đoạn hiện nay, nhà trường đang tiếp tục xây dựng và phát triển, yêu cầu mang tính nguyên tắc và then chốt là phải giải quyết hài hoà 5 mối quan hệ: (1). Đổi mới, ổn định và phát triển; (2). Quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng cán bộ; (3). Giữa quy mô và chất lượng đào tạo, bồi dưỡng; (4). Giữa đào tạo, bồi dưỡng với nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn; (5). Giữa đổi mới nhà trường với sự phát triển của tỉnh, các địa phương, đơn vị trong tỉnh và các trường trong hệ thống, càng đòi hỏi đội ngũ cán bộ, đảng viên, giảng viên phải luôn nêu cao tinh thần, trách nhiệm, tính nghiêm túc, cầu thị, phối hợp tốt với đồng chí, đồng nghiệp, các khoa, phòng trong nhà trường trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao.
Ba là, chấp hành nghiêm kỷ luật, có tinh thần đổi mới, sáng tạo trong công tác giảng dạy, nghiên cứu khoa học, nghiên cứu thực tế, tổng kết thực tiễn, trong công tác phục vụ.
Mỗi cán bộ, đảng viên, giảng viên trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao cần phải gương mẫu về đạo đức, lối sống, chấp hành tốt mọi chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, thực hiện nghiêm những điều đảng viên không được làm. Tự giác tuân thủ nội quy, kỷ luật của nhà trường, giữ vững nền nếp công tác. Bên cạnh đó, mỗi một cán bộ, đảng viên cần có tinh thần chủ động, sáng tạo trong công việc. Theo đó, đối với cán bộ quản lý cần phải "kiên định về mục tiêu, quyết liệt trong chỉ đạo, sáng tạo trong điều hành, hài lòng trong xử trí"; đối với giảng viên "nghiêm về giờ giấc, đẹp về trang phục, chuẩn về phát ngôn, đúng mực trong ứng xử, sáng tạo trong đổi mới phương pháp giảng dạy" theo phương châm: dạy - học hiểu, dạy - học vận dụng, dạy - học xử trí. Trong công tác nghiên cứu khoa học, nghiên cứu thực tế, tổng kết thực tiễn cần thực hiện tốt phương châm: sâu địa bàn, sát lĩnh vực, phát hiện kịp thời, đề xuất giải pháp. Trong công tác phục vụ cần: bao quát mọi người, mọi việc nhưng phải sâu sát từng người, từng việc.
Bốn là, thực hiện nghiêm các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng
Mỗi cán bộ, đảng viên cần nâng cao nhận thức về nguyên tắc tập trung dân chủ trong Đảng, đấu tranh chống những luận điệu xuyên tạc, phủ nhận nguyên tắc này. Mỗi cán bộ, đảng viên biết phát huy vai trò là chủ và làm chủ trong quá trình tham gia vào các hoạt động chung của nhà trường, trong sinh hoạt Đảng, sinh hoạt chuyên môn, tham gia đóng góp ý kiến vào dự thảo các quy chế như: quy chế đào tạo, quy chế giảng viên… và nhất là quy chế chi tiêu nội bộ. Theo đó, trong sinh hoạt của các chi uỷ, chi bộ cần được tiến hành dân chủ, cởi mở, nội dung thiết thực, tập trung vào những vấn đề đang thu hút được sự quan tâm của cán bộ, đảng viên. Các đồng chí cán bộ, đảng viên, nhất là đảng viên trẻ cần mạnh dạn trình bày ý kiến riêng của mình; thông qua các hình thức giao ban, hội nghị, tọa đàm để phát huy dân chủ. Bên cạnh đó, từng cán bộ, đảng viên trong đảng bộ phải chấp hành nghiêm các nguyên tắc, chế độ sinh hoạt Đảng, các chỉ thị, nghị quyết của cấp trên và nghị quyết của đảng bộ, chi bộ, nêu cao tính tiên phong, gương mẫu của người đảng viên trên vị trí công tác của mình.
Các chi bộ cần thường xuyên và nghiêm túc tổ chức thực hiện tự phê bình và phê bình trong mỗi kỳ sinh hoạt. Nội dung sinh hoạt có tính cụ thể, thiết thực hướng vào việc kiểm điểm, phân tích, đánh giá việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ chính trị và việc tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất năng lực, phong cách làm việc của cán bộ, đảng viên. Trên cơ sở tự phê bình và phê bình được tiến hành sẽ góp phần hạn chế những tồn tại, khuyết điểm, không để tái diễn, kéo dài. Do đó, mọi cán bộ, đảng viên trong chi bộ cần phát huy tính chủ động, mạnh dạn đóng góp ý kiến, phê bình sự lãnh đạo của chi bộ cũng như tự phê bình và phê bình lẫn nhau một cách rất thẳng thắn, mang tính xây dựng, giúp nhau cùng tiến bộ, hoàn thành thắng lợi mục tiêu nhiệm vụ chính trị của khoa, của nhà trường.
Năm là, có tinh thần tự học tập nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, năng lực công tác, rèn luyện ý chí cầu tiến bộ.
Mỗi cán bộ, đảng viên cần có tinh thần tự học tập, tu dưỡng, rèn luyện trong thực tiễn. Đây là phương thức chủ yếu và trực tiếp để mỗi cán bộ, đảng viên bổ sung, bù đắp thêm những kiến thức chính trị, năng lực công tác, kinh nghiệm thực tiễn đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng của nhà trường trong giai đoạn hiện nay. Mọi cán bộ, đảng viên phải thấm nhuần sâu sắc tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, của Đảng ta: "học tập, rèn luyện là công việc suốt đời của cán bộ, đảng viên". Mỗi cán bộ, đảng viên phải có kế hoạch thường xuyên để tự học tập, nâng cao trình độ lý luận chính trị, kiến thức và năng lực hoạt động thực tiễn. Học tập vừa là quyền lợi vừa là nghĩa vụ bắt buộc đối với mọi cán bộ, đảng viên và phải được quy định thành nền nếp, chế độ. Đảng uỷ, Ban Giám hiệu thường xuyên và kịp thời thực hiện tốt việc nêu gương, biểu dương, khen thưởng, tuyên truyền và nhân rộng những tấm gương điển hình về cán bộ, đảng viên tiêu biểu trong quá trình tự học tập, tu dưỡng, rèn luyện, đồng thời phê phán những cán bộ, đảng viên thiếu cố gắng, lười học tập, không chịu tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng…
Như vậy, một lần nữa có thể khẳng định: Tư tưởng Hồ Chí Minh về "tư cách và đạo đức cách mạng" trong tác phẩm "Sửa đổi lối làm việc" có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn to lớn, là một tài sản vô giá của toàn Đảng, toàn dân ta nói chung và đội ngũ cán bộ, đảng viên Trường Chính trị tỉnh Thanh Hoá nói riêng trong việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng. Với những giá trị cốt lõi "Kiên định - Kỷ cương - Dân chủ - Đoàn kết - Nêu gương - Sáng tạo", đội ngũ cán bộ, đảng viên nhà trường đã, đang và sẽ tiếp tục nỗ lực không ngừng nghỉ, xây dựng môi trường giáo dục kỷ cương, thân thiện, giàu tính Đảng, xây dựng nhà trường đạt kiểu mẫu trước năm 2030, góp phần xứng đáng vào việc xây dựng tỉnh Thanh Hoá trở thành kiểu mẫu như sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh hằng mong muốn./.
ThS. Nguyễn Xuân Anh
Phó Trưởng Khoa Xây dựng Đảng
Ghi chú:
[1]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, H.2011, tr.292
[2]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, tr.303
[3]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, tr.294
[4]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, tr.294