Ảnh minh họa
Tư vấn - giới thiệu việc làm: Hơn cả một dịch vụ hỗ trợ
Theo quy định tại Luật Việc làm 2013, người lao động khi đăng ký hưởng trợ cấp thất nghiệp sẽ được hưởng các dịch vụ tư vấn, giới thiệu việc làm miễn phí từ Trung tâm Dịch vụ việc làm (TTDVVL). Đây không chỉ là một nghĩa vụ song hành mà là giải pháp chiến lược giúp người lao động rút ngắn thời gian thất nghiệp, giảm áp lực tài chính và duy trì khả năng thích ứng với thị trường.
Quy trình tư vấn, giới thiệu việc làm được thực hiện bài bản, gồm ba bước chính: tiếp nhận, tư vấn định hướng nghề nghiệp và giới thiệu việc làm phù hợp. Không chỉ dừng lại ở việc cung cấp danh sách tuyển dụng, các trung tâm còn chủ động đánh giá kỹ năng, nhu cầu, nguyện vọng của người lao động; từ đó, kết nối với những vị trí phù hợp, hoặc đề xuất đào tạo nghề để nâng cao năng lực.
“Cầu nối” giữa người lao động và doanh nghiệp
Một trong những điểm mạnh của các TTDVVL là khả năng đóng vai trò trung gian giữa người lao động và doanh nghiệp tuyển dụng. Với mối quan hệ chặt chẽ với doanh nghiệp địa phương và hệ thống dữ liệu cập nhật thường xuyên, các trung tâm nhanh chóng nắm bắt nhu cầu tuyển dụng thực tế, từ đó đưa ra các giải pháp kết nối hiệu quả.
Từ đầu năm 2024 đến nay, các trung tâm dịch vụ việc làm trên cả nước đã tổ chức hàng trăm phiên giao dịch việc làm trực tiếp và trực tuyến, kết nối hàng chục nghìn lượt người lao động với nhà tuyển dụng. Nhiều địa phương như TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng… còn triển khai các chương trình “Việc làm lưu động”, đưa thông tin tuyển dụng đến tận các khu công nghiệp, vùng sâu vùng xa.
Gia tăng hiệu quả của chính sách BHTN
Theo thống kê của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, trong năm 2023, có hơn 1,1 triệu người nộp hồ sơ hưởng BHTN, trong đó gần 80% tham gia tư vấn, giới thiệu việc làm thông qua các TTDVVL. Đáng chú ý, khoảng 60% người lao động tìm được việc làm mới trong vòng 2-3 tháng nhờ các hoạt động hỗ trợ này.
Điều đó cho thấy, thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp giảm, gánh nặng cho Quỹ BHTN cũng giảm theo nhờ thông qua các hoạt động tư vấn, giới thiệu việc làm, đồng thời tăng tỷ lệ người lao động quay trở lại thị trường, một mục tiêu cốt lõi của chính sách BHTN hiện đại.
Thách thức và yêu cầu đổi mới
Tuy vậy, không thể phủ nhận rằng hoạt động tư vấn, giới thiệu việc làm tại nhiều địa phương vẫn còn những điểm nghẽn: thiếu nhân lực chuyên môn cao, cơ sở dữ liệu còn phân mảnh, kết nối cung - cầu lao động chưa thực sự sát với thực tế. Ngoài ra, việc tư vấn nghề chưa đạt hiệu quả tối ưu một phần do công tác dự báo nhu cầu lao động và thông tin thị trường việc làm còn hạn chế.
Một vấn đề khác là tâm lý thụ động của người lao động. Nhiều người chỉ quan tâm đến việc nhận trợ cấp, ít chủ động tham gia tư vấn hoặc tiếp cận thông tin việc làm. Điều này cần được cải thiện thông qua các hình thức truyền thông, nâng cao nhận thức và quy định ràng buộc cụ thể hơn trong Luật.
Bên cạnh đó, yêu cầu chuyển đổi số trong lĩnh vực lao động, việc làm đặt ra đòi hỏi các trung tâm phải nhanh chóng thích ứng. Việc xây dựng hệ sinh thái việc làm trực tuyến, nền tảng đánh giá năng lực, chatbot hỗ trợ tìm kiếm thông tin, kết nối tự động giữa nhu cầu tuyển dụng và hồ sơ người lao động... là xu hướng tất yếu trong thời gian tới.
Kiến nghị và giải pháp
Để tăng cường vai trò của TTDVVL trong chính sách BHTN, cần triển khai một số giải pháp đồng bộ sau:
+ Tăng cường đầu tư hạ tầng và công nghệ: Xây dựng hệ thống dữ liệu thị trường lao động quốc gia, tích hợp thông tin tuyển dụng, hồ sơ người lao động, dữ liệu đào tạo nghề và xu hướng ngành nghề.
+ Nâng cao chất lượng đội ngũ tư vấn viên: Cán bộ tư vấn cần được đào tạo bài bản về kỹ năng giao tiếp, đánh giá nghề nghiệp, phân tích thị trường và ứng dụng công nghệ.
+ Gắn kết doanh nghiệp với trung tâm việc làm: Thiết lập cơ chế đối thoại thường xuyên giữa doanh nghiệp – trung tâm – người lao động để kịp thời nắm bắt nhu cầu và điều chỉnh phương thức hỗ trợ.
+ Đổi mới cách thức truyền thông chính sách BHTN: Tăng cường các kênh truyền thông số, sử dụng mạng xã hội, app việc làm để đưa thông tin nhanh, chính xác và dễ tiếp cận.
+ Cơ chế ràng buộc và khuyến khích người lao động: Nghiên cứu quy định yêu cầu người lao động tham gia ít nhất một phiên tư vấn hoặc ba lần phỏng vấn trong thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp để duy trì tính chủ động.
Trong bức tranh toàn diện về chính sách BHTN, các trung tâm dịch vụ việc làm đóng vai trò như “bộ lọc thông minh” giúp người lao động nhanh chóng tìm được hướng đi mới, giảm thiểu hệ lụy của thất nghiệp kéo dài. Việc tiếp tục đầu tư, nâng cao chất lượng tư vấn – giới thiệu việc làm không chỉ là yêu cầu cấp thiết trước mắt mà còn là chiến lược lâu dài để xây dựng một thị trường lao động linh hoạt, hiệu quả và nhân văn.