Từ đầu năm 2024 đến giờ, Ukraine đã đánh mất một loạt thành phố, thị trấn, làng mạc ở miền Đông vào tay quân đội Nga. Lực lượng Ukraine thường rút lui sau những trận chiến quyết liệt, đôi khi kéo dài hàng tháng trời.
Thị trấn Marinka của Ukraine là nơi đầu tiên thất thủ (vào tháng 2), báo hiệu Nga đã lấy lại đà tiến công trên chiến trường. Sau đó là thị trấn Avdiivka - một trung tâm công nghiệp, nơi binh lính Ukraine từng phải cố thủ trong một mê cung chiến hào và boong-ke. Cuối cùng, tuần qua, Ukraine đã phải rút quân khỏi thị trấn Ugledar (Vuhledar) - một thị trấn mỏ nằm trên đồi cao với vai trò then chốt trong hệ thống phòng ngự của Ukraine ở vùng Đông Nam.
Pháo binh Ukraine nã pháo về phía quân Nga ở tỉnh Donetsk thuộc vùng Donbass. Ảnh: Reuters.
Góc nhìn mới của Ukraine về thất thủ
Đối với nhiều nhà quan sát bên ngoài, việc Ukraine phải rút quân một cách chậm rãi và đều đặn khỏi vùng Donbasss (chiến trường chính của xung đột Nga - Ukraine hiện nay) là dấu hiệu cho thấy xung đột giữa đôi bên sắp đến hồi kết thúc, với thế thượng phong thuộc về Nga.
Tuy nhiên, nhiều viên chỉ huy và chuyên gia quân sự của Ukraine thì lại cho rằng giành giật lãnh thổ chỉ là một phần, còn có một cuộc chiến quan trọng hơn đó là làm tiêu hao lực lượng của nhau. Theo họ, xung đột Nga - Ukraine hiện bước sang giai đoạn tiêu hao, trong đó mỗi bên đều cố gắng làm kiệt sức đối phương bằng cách gây cho đối phương tổn thất tối đa, khiến họ không còn sức lực và ý chí để tiếp tục tham chiến.
Mykola Bielieskov - nhà phân tích quân sự tại Viện Nghiên cứu chiến lược của chính phủ Ukraine, gọi cách tiếp cận này của Ukraine là “đổi không gian lấy tổn thất của Nga”. Ý tưởng chính ở đây là Ukraine chấp nhận rút chạy khỏi các thị trấn sau khi đã buộc Nga trả cái giá cao nhất về nhân lực và khí tài trong quá trình tiến công những thị trấn đó.
Franz-Stefan Gady - nhà phân tích quân sự tại Vienna (Áo), cho rằng nhân tố quyết định chiến thắng trong xung đột Nga - Ukraine hiện nay không phải là ai kiểm soát Ugledar hay các thị trấn tiền tuyến mà là Nga sử dụng bao nhiêu lính để chiếm Ugledar , còn Ukraine phải dùng bao nhiêu quân để bảo vệ thị trấn này.
Vào ngày 2/10/2024, quân đội Ukraine thừa nhận họ đã rút lui khỏi thị trấn Ugledar để “bảo toàn nhân lực và vũ khí khí tài”.
Trong phát biểu vào tối 2/10, Tổng thống Ukraine Zelensky nhấn mạnh rằng “điều quan trọng nhất là làm kiệt sức đối phương”. Ukraine hy vọng rằng tổn thất của Nga sẽ lớn đến mức Kremlin không đủ sức duy trì xung đột vũ trang và điều này sẽ xảy ra trước khi Ukraine rơi vào tình trạng tương tự.
Dấu hỏi về hiệu quả trong chiến lược tiêu hao của Ukraine
Hiện nay không rõ cách tiếp cận này của Ukraine có hiệu quả đến đâu. Vì thứ nhất, Nga có nguồn nhân lực dồi dào hơn Ukraine, và Nga cũng đã đẩy mạnh hoạt động sản xuất vũ khí. Thứ hai, nhiều vị chỉ huy Ukraine cũng quyết định cho lui quân nếu việc cố bám trụ khiến đơn vị của họ bị tổn thất lớn về sinh mạng. Nói cách khác, hiện không rõ Ukraine sẽ phải từ bỏ thêm bao nhiêu lãnh thổ nữa thì mới làm quân Nga kiệt sức.
Hơn nữa, việc Ukraine gần đây quyết định đột kích vào tỉnh Kursk của Nga đã khiến Ukraine thêm thiếu thốn nguồn lực. Trong tình huống ấy, Ukraine sẽ khó thực hiện việc rút lui có kiểm soát nhằm tránh gây sụp đổ tiền tuyến.
Pasi Paroinen - chuyên gia quân sự thuộc nhóm Black Bird tại Phần Lan, nói rằng sau cuộc đột kích của Ukraine vào Kursk, quân Nga đã tiến nhanh ở vùng Donbass với nhịp độ chưa từng thấy kể từ năm 2022. Trong tháng 8 và tháng 9/2024, Nga chiếm thêm được khoảng 700km2 lãnh thổ đối phương, gấp 3 lần diện tích Nga chiếm được trong tháng 6 và tháng 7 cùng năm.
Nga chủ trương đánh trường kỳ
Vùng Donbass (gồm tỉnh Donetsk và tỉnh Lugansk) là tâm điểm của trận chiến tiêu hao giữa đôi bên. Vùng này gần miền Tây nước Nga nên phía Nga dễ dàng đưa quân, khí tài và đạn dược ra tiền tuyến.
Roman, một chỉ huy thuộc Lữ đoàn 72 của Ukraine than gia bảo vệ Ugledar, cho biết, quân Nga thường tập trung công phá một địa điểm cụ thể nào đó để tạo lợi thế về số lượng tại đó. Như mùa hè vừa qua, quanh khu vực thị trấn Ugledar, quân Nga có lợi thế 10:1 về số lượng khẩu pháo so với quân Ukraine.
Lực lượng Ukraine đã bám trụ tại Ugledar trong hơn 2 năm. Trong quãng thời gian đó, Ukraine đã cố gắng phục kích phá hủy nhiều xe tăng Nga bên trong thị trấn Ugledar. Nhưng quân Nga vẫn tiếp tục xông lên và vây hãm thành công lực lượng Ukraine bên trong thị trấn. Đến lúc này, quân đội Kiev bắt đầu hứng chịu thương vong lớn. Quân y Ukraine chứng kiến hạng chục binh sĩ bị thương mỗi ngày. Quân đội Ukraine cho biết, các cuộc tấn công của đối phương làm hao mòn hàng ngũ của họ.
Tổng thống Nga Putin đã đưa nền kinh tế Nga vào trạng thái thời chiến, đồng thời ông cũng không bộc lộ dấu hiệu sẽ từ bỏ tham chiến. Trong khi đó, người dân Nga dường như vẫn kiên định trong sự ủng hộ dành cho “chiến dịch quân sự đặc biệt” của Nga tại Ukraine.
Theo ước tính của Ukraine và phương Tây, với đà tiêu hao vũ khí khí tài như hiện nay, Nga sẽ cạn kiệt xe chiến đấu thiết giáp vào năm 2026. Nhưng ít nhất cho đến bây giờ, quân đội Nga đang gia tăng quân số của mình và đẩy mạnh hoạt động của ngành công nghiệp quốc phòng để đáp ứng nhu cầu chiến sự.
Bất lợi của Ukraine về nhân lực và hỏa lực dường như bắt đầu thu hẹp nhờ các nỗ lực của Ukraine trong việc huy động thêm lính nghĩa vụ cũng như nhờ nguồn cung đan dược từ phương Tây đã gia tăng. Song chiến dịch đột kích vào Kursk lại làm Ukraine bị hao hụt thêm quân và vũ khí.
Binh sĩ Ukraine ở vùng Donbass có những quan điểm trái ngược về hiệu quả của chiến dịch Kursk. Một số tin rằng chiến dịch này buộc Nga phải rút bớt lực lượng khỏi mặt trận miền Đông Ukraine nhưng số khác lại bày tỏ khó chịu trước việc nguồn đạn cung cấp cho họ bị giảm kể từ khi Ukraine đột kích vào Kursk.
Trung Hiếu/VOV.VN biên dịch
Nguồn: New York Times