Ảnh minh họa
ĐẶT VẤN ĐỀ
Trong bối cảnh thế giới đang trải qua những biến đổi mang tính thời đại, Việt Nam cũng đã tích lũy đủ tiềm lực và vị thế để bứt phá bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Đây là "kỷ nguyên phát triển, kỷ nguyên giàu mạnh dưới sự lãnh đạo, cầm quyền của Đảng Cộng sản, xây dựng thành công nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa, dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh, so sánh với các cường quốc năm châu" [1]. Tuy nhiên, song hành với cơ hội phát triển là những thách thức mới, với nhiều diễn biến phức tạp, khó lường hơn. Giữa thời đại mà không gian mạng trở thành "trận địa tư tưởng" mới, nhiệm vụ bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản là một nhiệm vụ vô cùng cấp thiết, mang ý nghĩa chiến lược đối với sự phát triển ổn định của đất nước. Để thực hiện tốt nhiệm vụ này, toàn dân toàn Đảng cần tận dụng tối đa thành tựu của Cách mạng công nghiệp 4.0, biến trí tuệ nhân tạo trở thành công cụ giúp Đảng và nhà nước tuyên truyền, phổ biến đường lối và các chủ trương mới trong đời sống hằng ngày của nhân dân. Đồng thời, không để trí tuệ nhân tạo gây ra các ảnh hưởng sâu sắc đến nền tảng tư tưởng của Đảng.
NỘI DUNG
2.1 Yêu cầu cấp thiết đề ra đối với kỷ nguyên vươn mình
Dù ở bất kỳ giai đoạn nào, việc gìn giữ nền tảng tư tưởng của Đảng, đặt lợi ích Đảng, dân tộc và nhân dân lên trên cả lợi ích riêng luôn là một nhiệm vụ then chốt, cấp thiết. Và trong bối cảnh mà thời cơ và thách thức đan xen, Đảng phải thực sự trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ để giữ vững vai trò lãnh đạo [2]. Đồng thời, cần nhận diện rõ những thế lực thù địch, làm ảnh hưởng và lung lay vào niềm tin chủ nghĩa Mác Lênin, phủ nhận tư tưởng Hồ Chí Minh, chống phá các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng trên không gian mạng. Trong văn kiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng cũng đã nhấn mạnh "Sự chống phá của các thế lực thù địch, tổ chức phản động ngày càng tinh vi hơn; những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ và tình trạng tham nhũng, lãng phí, tiêu cực… còn diễn biến phức tạp" [3]. Trước tình hình này, Đảng cần "chủ động cung cấp thông tin kịp thời, chính xác, khách quan, đúng định hướng để phòng chống "diễn biến hòa bình", thông tin xấu độc trên internet, mạng xã hội; "đẩy mạnh ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ phục vụ công tác tuyên truyền, bảo đảm an ninh tư tưởng trên môi trường không gian mạng". Không những thế, lợi dụng sự tiến bộ của công nghệ thông tin, truyền thông trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, các thế lực chống phá đã tận dụng trí tuệ nhân tạo để gây "nhiễu loạn nhận thức" đối với các tư tưởng của Đảng nhằm suy giảm niềm tin của nhân dân vào Đảng và nhà nước. Tuy nhiên, nếu Đảng biết tận dụng và khai thác hiệu quả trí tuệ nhân tạo thì sẽ có thể tạo nên một bước đột phá trong công tác bảo vệ tư tưởng của Đảng. Từ đó, biến trí tuệ nhân tạo trở thành công cụ hữu hiệu giúp Đảng và nhà nước đối phó với các thách thức của thời đại, củng cố niềm tin của nhân dân trong kỷ nguyên vươn mình.
2.2 Tác động tiêu cực và tích cực của trí tuệ nhân tạo
Ngày nay, trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence - AI) đang góp phần làm thay đổi sâu sắc nhiều khía cạnh trong đời sống con người, nó dần trở thành một yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình phát triển của nhiều quốc gia trên thế giới. Trí tuệ nhân tạo chính là một tập khổng lồ dữ liệu được thu thập mọi lúc, mọi nơi về bất kỳ điều gì trong vũ trụ số "biết" về mọi thứ, mọi điều trong cuộc sống [4]. Về mặt tích cực, trí tuệ nhân tạo đang dần mở ra những cơ hội góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của con người. AI giúp con người tiết kiệm thời gian, tăng hiệu quả lao động và giảm thiểu các sai sót trong công việc nếu biết sử dụng đúng phương pháp. Trong lĩnh vực nhà nước và quản lý công, AI có thể hỗ trợ thủ tục hành chính, phần mềm nhận dạng khuôn mặt phục vụ an ninh trật tự và hệ thống camera giao thông thông minh… Bên cạnh đó, nhờ khả năng thu thập và phân tích dữ liệu thông qua các thuật toán Machine Learning (học máy), AI có thể nhận diện hành vi người dùng, từ đó đề xuất các nội dung thông tin phù hợp, dễ tiếp nhận và mang tính định hướng cao. Nếu Đảng và Nhà nước tận dụng hiệu quả công cụ này, trí tuệ nhân tạo hoàn toàn có thể được ứng dụng vào công tác tuyên truyền chính trị - tư tưởng một cách sinh động, linh hoạt và cá nhân hóa hơn. Tuy nhiên, đây cũng là khe hở để các thế lực thù địch sử dụng từng bước làm lung lay nền tảng tư tưởng của Đảng trên không gian mạng. Các thế lực thù địch lợi dụng khả năng của trí tuệ nhân tạo để tạo ra một lượng lớn bài viết và tài liệu có nội dung sai lệch, xuyên tạc, gây nhiễu loạn thông tin và làm suy giảm niềm tin của nhân dân đối với Đảng. Bên cạnh đó, hiện nay phần lớn giới trẻ thường xuyên sử dụng các công cụ như Chat GPT, Gemini AI để tìm kiếm thông tin, giải đáp thắc mắc, thực hiện các bài luận và nghiên cứu. Tuy nhiên, việc phụ thuộc quá mức vào những công cụ này có thể dẫn đến tình trạng sai lệch nhận thức, bởi nguồn dữ liệu mà trí tuệ nhân tạo tiếp cận đôi khi chưa được kiểm chứng, chứa đựng nhiều thông tin thiếu chính xác hoặc mang định hướng lệch lạc do các bên chống phá cố tình tạo ra. Do đó, Đảng và Nhà nước cần triển khai các biện pháp cụ thể nhằm hạn chế những tác động tiêu cực của trí tuệ nhân tạo đến nền tảng tư tưởng của Đảng. Đồng thời, cần nghiên cứu, xây dựng và ứng dụng các phương thức khai thác AI một cách hiệu quả, biến công nghệ này thành công cụ hỗ trợ bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng.
2.3 Các giải pháp ứng dụng để phát triển AI trong kỷ nguyên vươn mình
Để ứng dụng trí tuệ nhân tạo một cách hiệu quả, có định hướng và phù hợp với bối cảnh xã hội Việt Nam, đồng thời bảo đảm an toàn về tư tưởng chính trị. Đảng và Nhà nước có thể triển khai đồng bộ một số biện pháp trọng tâm sau đây:
Một là, tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.Việt Nam cần chủ động, tích cực tham gia các diễn đàn, tổ chức và chương trình hợp tác quốc tế về AI, nhằm thu hẹp khoảng cách số với các quốc gia phát triển và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong kỷ nguyên công nghệ số. Việc quản trị và phát triển các công nghệ tiên phong như AI đòi hỏi một nền tảng hạ tầng kỹ thuật số vững chắc, hiện đại và đồng bộ. Chỉ khi hạ tầng số được đầu tư và hoàn thiện, các hoạt động chuyển đổi số trong kinh tế, giáo dục, quản lý công, an ninh – quốc phòng mới có thể phát huy hiệu quả bền vững. Bên cạnh đó, việc mở rộng hợp tác quốc tế và tham gia sâu vào các diễn đàn, hội nghị toàn cầu về AI sẽ giúp Đảng và Nhà nước có cái nhìn toàn diện hơn về xu hướng phát triển trí tuệ nhân tạo. Từ đó học hỏi các kinh nghiệm quản trị, chính sách và giải pháp ứng dụng phù hợp để vận dụng sáng tạo vào thực tiễn Việt Nam, phục vụ hiệu quả cho công cuộc xây dựng và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong thời đại mới. Đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia chính là chìa khóa vàng để đưa Việt Nam trở thành một quốc gia hùng cường và thịnh vượng.
Hai là, bảo đảm việc phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) theo hướng có trách nhiệm, phù hợp với định hướng chính trị – tư tưởng của Đảng, qua đó góp phần giữ vững và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong mọi lĩnh vực đời sống xã hội. Để thực hiện được điều này, Việt Nam cần sớm hoàn thiện khung chính sách và pháp lý về trí tuệ nhân tạo. Đồng thời cung cấp cho các cơ quan hoạch định chính sách, cộng đồng doanh nghiệp, giới học thuật và các bên liên quan một số hướng dẫn cụ thể trong việc sử dụng AI có trách nhiệm, có đạo đức. Những chính sách và hướng dẫn này sẽ góp phần khuyến khích các bên tích cực ứng dụng AI, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số và hội nhập quốc tế. Đồng thời vẫn giữ vững sự đúng đắn, phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng và tuân thủ chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Ba là, tăng cường giáo dục tư tưởng cho nhân dân thông qua các công cụ AI như Chat GPT, Gemini AI,... Chẳng hạn, Đảng và Nhà nước hoàn toàn có thể xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu có cấu trúc, giao diện tương tác thông minh, hệ thống phân tích hành vi dựa trên trí tuệ nhân tạo, trung tâm lưu trữ và phân tích dữ liệu người dùng để lưu trữ các thông tin chính thống về chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, những thành tựu của đất nước dưới sự lãnh đạo của Đảng,…Từ đó, các thông tin mà người dân tiếp nhận sẽ được sàng lọc kỹ càng, góp phần hạn chế tối đa việc lan truyền và tiếp cận các nguồn tin sai lệch, thiếu kiểm chứng. Việc tích hợp trí tuệ nhân tạo vào công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị – tư tưởng không chỉ giúp nâng cao hiệu quả truyền đạt, mà còn khiến việc tiếp cận thông tin trở nên gần gũi, hấp dẫn và phù hợp hơn với từng nhóm đối tượng. Đặc biệt là thế hệ trẻ của đất nước, thế hệ bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi không gian mạng.
Bốn là, đẩy mạnh công tác đào tạo và bồi dưỡng nguồn nhân lực trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI). Hiện nay, tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực này đang trở thành thách thức lớn đối với Đảng và Nhà nước. TS. Phan Thanh Đức – Trưởng khoa Công nghệ thông tin và Kinh tế số, Học viện Ngân hàng cho biết, nhu cầu nhân lực trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) tại Việt Nam đang tăng mạnh, trong khi nguồn nhân lực hiện có vẫn chưa đáp ứng được cả về số lượng và chất lượng. Mỗi năm, thị trường lao động thiếu khoảng 150.000 – 200.000 nhân sự công nghệ, đặc biệt là nhân lực chuyên về AI. Để cải thiện tình trạng này, các trường đại học có thể mở rộng thêm các chuyên ngành đào tạo chuyên sâu vào lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. Ngoài ra, chương trình đào tạo cần được đổi mới theo hướng cập nhật các nội dung thực tiễn và bắt kịp xu hướng công nghệ AI toàn cầu như học sâu (Deep Learning), AI tạo sinh (Generative AI), dữ liệu lớn (Big Data)... Đặc biệt, Đảng và Nhà nước ta hoàn toàn có thể đào tạo đội ngũ này theo hướng kết hợp tri thức khoa học – công nghệ và tư tưởng chính trị – xã hội. Việc nguồn nhân lực đầu ra vừa đảm bảo được kiến thức chuyên môn vừa đảm bảo được tư tưởng chính trị sẽ là nền tảng giúp Việt Nam không chỉ làm chủ được công nghệ mà còn kiểm soát được định hướng tư tưởng khi đưa AI vào đời sống nhân dân.
Kết luận:
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số đang phát triển mạnh mẽ, trí tuệ nhân tạo đã dần trở thành một yếu tố then chốt quyết định năng lực cạnh tranh và vị thế của mỗi quốc gia. Đối với Việt Nam, việc phát triển và ứng dụng AI vào đời sống không chỉ mang ý nghĩa về mặt kinh tế-xã hội. Điều quan trọng hơn hết là phải đảm bảo việc ứng dụng AI được triển khai đúng hướng, qua đó giảm thiểu tối đa những ảnh hưởng tiêu cực có thể tác động đến công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Bởi trí tuệ nhân tạo mang đến nhiều cơ hội nhưng cũng tiềm ẩn những thách thức không nhỏ đối với công tác tư tưởng – lý luận. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng cũng đã nêu rõ: "Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, kiên quyết và thường xuyên đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, cơ hội chính trị; đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ". Vậy nên, trong kỷ nguyên đất nước đang vươn mình mạnh mẽ, việc phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo một cách có trách nhiệm, có đạo đức và đúng định hướng chính trị – tư tưởng của Đảng đã trở thành một nhiệm vụ quan trọng mang tầm chiến lược quốc gia.
Nguyễn Quang Anh, Học Viện Ngoại Giao
Trần Lê Diễm Quyên, Đại học Dân Tộc Vân Nam
Tài liệu tham khảo:
1. Nguyễn Hoàng. 2024. "Kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam – Những vấn đề lý luận và thực tiễn." Báo điện tử Chính phủ.
2. GS, TS Tạ Ngọc Tấn. 2025. "Một số vấn đề về xây dựng, chỉnh đốn Ðảng trong kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc." Tạp chí Cộng sản.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam. 2021. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập 1. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật.
4. Nguyễn Thanh Thủy, Hà Quang Thụy, Phan Xuân Hiếu, và Nguyễn Trí Thành. 2018. "Trí tuệ nhân tạo trong thời đại số: Bối cảnh thế giới và liên hệ với Việt Nam." Hà Nội: Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội.
5. Anh Minh. 2025. "Phát triển nguồn nhân lực ngân hàng trong kỷ nguyên AI." Báo điện tử Chính phủ.
https://baochinhphu.vn/phat-trien-nguon-nhan-luc-ngan-hang-trong-ky-nguyen-ai-102251008192359518.htm.
6. "Bài toán nguồn nhân lực số phù hợp cho nền kinh tế phát triển." 2024. Bộ Khoa học và Công nghệ.