Ảnh minh họa
Đoàn Thanh niên tiếp tục phát huy những truyền thống quý báu của dân tộc và bản chất tốt đẹp của mình, xây dựng lớp thanh niên giàu lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, có bản lĩnh chính trị, ý thức chấp hành pháp luật, đạo đức cách mạng và lối sống đẹp, có ước mơ, hoài bão, khát vọng đưa đất nước vươn lên, có tri thức, sức khoẻ, kỹ năng xã hội, năng lực chuyên môn, làm chủ khoa học công nghệ hiện đại, góp phần đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2030. Bài viết tập trung đánh giá vai trò của Đoàn thanh niên trong xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay.
1. Chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam
Theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật lịch sử, C. Mác đã cho rằng: “Tôi coi sự phát triển của những hình thái kinh tế - xã hội là một quá trình lịch sử - tự nhiên”1. Theo chiều tiệm tiến thì việc phát triển tuần tự hay bỏ qua một hình thái kinh tế - xã hội đã lỗi thời lạc hậu, xây dựng hình thái kinh tế - xã hội tiến bộ hơn là hợp quy luật phát triển của xã hội loài người.
Chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam là một đề tài lý luận và thực tiễn rất cơ bản, quan trọng, nội dung rất rộng lớn, phong phú và phức tạp, có nhiều cách tiếp cận khác nhau, đòi hỏi phải có sự nghiên cứu rất công phu, nghiêm túc, tổng kết thực tiễn một cách sâu sắc, khoa học.
Chủ nghĩa xã hội thường được hiểu với ba tư cách: chủ nghĩa xã hội là một học thuyết; chủ nghĩa xã hội là một phong trào; chủ nghĩa xã hội là một chế độ. Mỗi tư cách ấy lại có nhiều biểu hiện khác nhau, tùy theo thế giới quan và trình độ phát triển ở mỗi giai đoạn lịch sử cụ thể. Chủ nghĩa xã hội đề cập ở đây là chủ nghĩa xã hội khoa học dựa trên học thuyết Mác - Lênin trong thời đại ngày nay.
Xã hội xã hội chủ nghĩa là xã hội hướng tới các giá trị tiến bộ, nhân văn, dựa trên nền tảng lợi ích chung của toàn xã hội hài hòa với lợi ích chính đáng của con người, khác hẳn về chất so với các xã hội cạnh tranh để chiếm đoạt lợi ích riêng giữa các cá nhân và phe nhóm, do đó cần và có điều kiện để xây dựng sự đồng thuận xã hội thay vì đối lập, đối kháng xã hội.
Ngay khi mới ra đời và trong suốt quá trình đấu tranh cách mạng, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn luôn khẳng định: Chủ nghĩa xã hội là mục tiêu, lý tưởng của Đảng Cộng sản và nhân dân Việt Nam; đi lên chủ nghĩa xã hội là yêu cầu khách quan, là con đường tất yếu của cách mạng Việt Nam. Trong thời kỳ đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo, có ý kiến lo ngại là “đổi mới” hay “đổi màu”, công cuộc đổi mới có giữ vững được định hướng xã hội chủ nghĩa hay không, phát triển có hợp quy luật không? Vì thế, công cuộc đổi mới toàn diện, đồng bộ đất nước giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa dưới sự lãnh đạo của Đảng ta là một vấn đề lớn, thu hút nhiều sự chú ý ở cả trong nước và ngoài nước trong những năm qua. Vào những năm cuối thập kỷ 80, đầu thập kỷ 90 của thế kỷ XX, chủ nghĩa xã hội hiện thực rơi vào khủng hoảng trầm trọng, sụp đổ ở Liên Xô và một số nước Đông Âu; nhưng, với bản lĩnh chính trị vững vàng, luôn kiên định với chủ nghĩa Mác - Lê-nin, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, Đảng ta đã khẳng định: “Lịch sử thế giới đang trải qua những bước quanh co; song, “loài người cuối cùng nhất định sẽ tiến tới chủ nghĩa xã hội vì đó là quy luật tiến hóa của lịch sử”2. Đến Đại hội XI của Đảng, trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (Bổ sung, phát triển năm 2011), Đảng ta tiếp tục khẳng định: “Đi lên chủ nghĩa xã hội là khát vọng của nhân dân ta, là sự lựa chọn đúng đắn của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, phù hợp với xu thế phát triển của lịch sử”3.
2. Vai trò của Đoàn thanh niên trong xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt nam hiện nay
Với tư cách là đội dự bị tin cậy của Đảng, là cánh tay đắc lực của Đảng, là trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên, theo đó các tổ chức Đoàn đã tập trung đẩy mạnh công tác củng cố tổ chức Đoàn, thường xuyên giáo dục rèn luyện, bồi dưỡng tạo nguồn cán bộ trẻ, phát triển đảng viên trong đoàn viên thanh niên nhằm bảo đảm cho sự kế thừa và phát triển của Đảng. Đổi mới công tác tuyên truyền, giáo dục về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa, truyền thống, lý tưởng cách mạng, về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước cho phù hợp với đặc điểm của từng đối tượng đoàn viên, thanh niên để từ đó có thể khơi dậy, phát huy tính tự giác, tinh thần sáng tạo của thanh niên trong tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống. Trên cơ sở đó, phát hiện ra các cá nhân, tập thể tiến tiến điển hình để tuyên dương và nhân rộng những tấm gương sáng, qua đó tạo sức lan tỏa, cũng như truyền cảm hứng về lý tưởng sống, về hoài bão, về ước mơ phấn đấu cho các thanh niên.
Các tổ chức Đoàn đã lồng ghép những nội dung tuyên truyền, giáo dục gắn với các đợt sinh hoạt chính trị “Tuổi trẻ tự hào tiến bước dưới cờ Đảng”; các buổi tọa đàm, đối thoại giữa Bí thư thứ nhất Trung ương Đoàn với đoàn viên thanh niên, trao đổi về những chủ đề “Khát vọng cống hiến - Lẽ sống thanh niên”, “Đoàn viên, thanh niên phấn đấu trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam”, “Thanh niên Việt Nam - Vững tin tiếp bước”; các diễn đàn “Đảng với thanh niên - thanh niên với Đảng”; qua các cuộc thi tìm hiểu về tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, về Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, về truyền thống lịch sử vẻ vang của Đảng, của Đoàn… Từ đó góp phần cổ vũ, động viên, khuyến khích đoàn viên, thanh niên ra sức phấn đấu, sáng tạo và vươn lên.
Mặt khác, các tổ chức Đoàn từ Trung ương đến cơ sở còn thường xuyên vận động và tổ chức cho đoàn viên, thanh niên xung kích đi đầu đấu tranh phản bác với những quan điểm sai trái chống phá Đảng, Nhà nước, đi ngược lại với lợi ích, trái với mục tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng và dân tộc, qua đó hình thành ý thức và trách nhiệm cho đoàn viên, thanh niên trong việc ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện về “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, góp phần xây dựng tổ chức Đoàn thật sự vững mạnh.
Đặc biệt, trong không khí của đợt thi đua cao điểm chào mừng Đại hội Đoàn các cấp, tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc Đoàn TNCS Hồ Chí Minh lần thứ XII, nhiệm kỳ 2022 - 2027, các tổ chức đoàn đã tập trung triển khai rộng rãi nhiều phong trào hành động cách mạng thông qua các công trình, phần việc ý nghĩa trong từng nhóm đối tượng nhằm phát huy vai trò xung kích, tình nguyện, sáng tạo của tuổi trẻ trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc như “Thanh niên tình nguyện chung tay xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, “Tuổi trẻ xung kích bảo vệ Tổ quốc”, các phòng trào thiện nguyện… Bên cạnh đó, các tổ chức Đoàn còn tích cực tham gia giải quyết những khó khăn đột xuất nảy sinh mà thực tiễn đang đặt ra, chẳng hạn như: trước diễn biến phức tạp của dịch bệnh Covid-19, các tổ chức Đoàn đã chủ động thành lập các tổ phản ứng nhanh và tuyên truyền phòng chống dịch bệnh tại các trung tâm y tế; hỗ trợ dung dịch rửa tay, xà phòng diệt khuẩn cho người dân; trao tặng nhiều phần quà cho người dân có hoàn cảnh khó khăn bị ảnh hưởng do dịch bệnh…Với cách làm hay, sáng tạo, thiết thực, hiệu quả, tổ chức Đoàn đã góp phần cùng với toàn Đảng, toàn dân và cả hệ thống chính trị thực hiện các nhiệm vụ chính trị quan trọng của đất nước, qua đó phát huy vai trò xung kích, tình nguyện, thể hiện được sức trẻ sáng tạo, tiên phong, gương mẫu và trách nhiệm của tuổi trẻ trong những vấn đề chung của đất nước.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác xây dựng tổ chức Đoàn và phong trào thanh niên trong thời gian qua vẫn còn tồn tại một số hạn chế nhất định như: về chất lượng hoạt động của tổ chức Đoàn, nhất là ở các khu vực miền núi, nông thôn còn thấp do lực lượng đoàn viên mỏng, phân tán; việc duy trì chế độ sinh hoạt đoàn, hội chưa đi vào nền nếp, còn mang nặng hình thức, nội dung sinh hoạt còn dàn trải, đơn điệu, thiếu hấp dẫn, khô cứng; một bộ phận thanh niên giảm sút niềm tin, phai nhạt lý tưởng, sống thực dụng, ích kỷ, lười học tập, lười lao động, thậm chí có một số thanh niên do chưa nhận thức rõ vị trí, vai trò, trách nhiệm của mình, chưa có đủ bản lĩnh và quyết tâm vượt qua những khó khăn, thử thách và cám dỗ nên dễ dàng bị các thế lực thù địch lợi dụng. Bên cạnh đó, công tác xây dựng và phát triển tổ chức đoàn, tổ chức hội trong các doanh nghiệp ngoài khu vực Nhà nước chưa được mở rộng; gương thanh niên điển hình, tiên tiến về phát triển kinh tế, sáng tạo trong lao động, học tập, nghiên cứu khoa học chưa nhiều…
Những hạn chế nhất định nêu trên là do nhiều nguyên nhân khác nhau. Song, về cơ bản là do tổ chức Đoàn còn lúng túng trong việc đề xuất các giải pháp để khắc phục; một bộ phận thanh niên vì cuộc sống mưu sinh nên không thiết tha gắn bó với tổ chức Đoàn; một số phong trào hoạt động của Đoàn xây dựng còn thiếu tính hấp dẫn, bề nổi, khô cứng, ít đổi mới; một bộ phận cán bộ đoàn còn hạn chế về năng lực, trình độ, kỹ năng, nghiệp vụ; một số cấp ủy Đảng, chính quyền chưa làm tốt trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện các chủ trương, nghị quyết liên quan đến công tác thanh niên…
3. Một số giải pháp để phát huy vai trò của Đoàn thnh niên trong xây dựng chủ nghĩa xã hội hiện nay.
Trong thời gian tới, để phát huy hơn nữa vai trò xung kích, sáng tạo, tiếp tục xây dựng tổ chức Đoàn thật sự vững mạnh đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới đòi hỏi tổ chức Đoàn cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp cơ bản sau:
Một là, chú trọng đổi mới công tác tuyên truyền giáo dục, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, xây dựng chuẩn mực đạo đức và định hướng giá trị mới cho thanh niên theo lý tưởng cộng sản, hướng đến những giá trị tiến bộ, công bằng, văn minh phù hợp với đặc điểm của từng đối tượng thanh niên; ra sức học tập, nghiên cứu và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước vào thực tiễn công tác và đời sống thanh niên, đặc biệt là cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng thành những chủ trương công tác lớn của Đoàn.
Hai là, cần tập trung xây dựng, củng cố tổ chức Đoàn vững mạnh, thật sự là trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên, trở thành đội quân xung kích của cách mạng, lực lượng nòng cốt của tuổi trẻ, là đội dự bị tin cậy của Đảng; mở rộng mặt trận đoàn kết tập hợp thanh niên; thường xuyên đổi mới và nâng cao hiệu quả các phong trào hoạt động của Đoàn nhằm thu hút, tập hợp được đông đảo đoàn viên thanh niên tham gia, qua đó giúp đoàn viên thanh niên phát huy tinh thần xung kích, tình nguyện, sáng tạo.
Ba là, chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ đoàn nòng cốt, tâm huyết, có phẩm chất đạo đức tốt, có tư tưởng, lập trường chính trị vững vàng, có tinh thần đổi mới, dám nghĩ, dám làm, năng động và sáng tạo kiên định mục tiêu, lý tưởng cách mạng, gần gũi và gắn bó với thanh niên, có uy tín, trách nhiệm, kỷ luật trong công việc và được tuổi trẻ tín nhiệm cao.
Bốn là, tổ chức Đoàn cần phải thường xuyên nắm bắt, kịp thời định hướng giáo dục tư tưởng cho đoàn viên thanh niên; tổ chức cho thanh niên góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, bổ sung nguồn cán bộ trẻ có chất lượng giới thiệu cho Đảng, chính quyền và hệ thống chính trị; phát huy tính tích cực, tự giác phòng chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ với hình thức phù hợp, góp phần thực hiện thành công Nghị quyết Trung ương IV của Đảng.
Năm là, phát huy và đề cao vai trò xung kích của thanh niên trong thời kỳ Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, ứng dụng mạnh mẽ khoa học - công nghệ vào sản xuất và sinh hoạt, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, tạo động lực thúc đẩy sự phát triển đất nước.
Sáu là, cần tiếp tục nghiên cứu, sáng tạo, phát động những phong trào hành động cách mạng có sức lan tỏa sâu rộng, lôi cuốn tuổi trẻ tham gia, vừa gắn với phát triển kinh tế - xã hội, vừa tạo môi trường thực tiễn cho thanh niên rèn luyện, cống hiến và trưởng thành. Đặc biệt, phải cụ thể hóa phong trào trong từng nhóm đối tượng, phù hợp với nhu cầu, nguyện vọng, lợi ích hợp pháp, chính đáng của từng nhóm đối tượng thanh niên.
Với niềm tin tưởng vững chắc vào quan điểm, đường lối đúng đắn của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, với sự lãnh đạo, chỉ đạo thường xuyên và kịp thời của Đảng, Đoàn Thanh niên đã và đang tiếp tục làm tốt hơn nữa vai trò là đội dự bị tin cậy của Đảng, là cánh tay đắc lực, là người kế tục trung thành sự nghiệp, lý tưởng cách mạng của Đảng, phát huy vai trò xung kích, sáng tạo, phấn đấu vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
-----------------------------------------------------------------
TÀI LIỆU TRÍCH DẪN:
1. C. Mác và Ph.Ăng-ghen: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1993, t. 23, tr. 21
2. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Nxb. Sự thật, Hà Nội, 1991, tr. 8
3. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 24
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Nxb. Sự thật, Hà Nội, 1991, tr. 8
2. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 24
3. C. Mác và Ph. Ăng-ghen: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1993, t. 23, tr. 21
4. Bùi Thị Vân Anh: Xây dựng Đoàn thực sự vững mạnh, xứng đáng là đội dự bị tin cậy của Đảng trong giai đoạn hiện nay, http://tct.baclieu.gov.vn/-/xâydựng-Đoàn-thực-sự-vững-mạnh-xứng-đáng-là-đội-dự- bị-tin-cậy-của-Đảng-trong-giai-đoạn-hiện-nay, ngày truy cập 21/3/2022.
5. Báo Nhân dân: Để Đoàn TNCS Hồ Chí Minh luôn xứng đáng là đội dự bị tin cậy của Đảng, http://nhandan. vn/xa-luan/Để-Đoàn-TNCS-Hồ-Chí-Minh-luôn-xứng- đáng-là-đội-dự-bị-tin-cậy-của-Đảng/532361/,ngày truy cập 21/3/2022.
THS. MAI THỊ VŨ HƯƠNG
Giảng viên Khoa Chính trị học - Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam