Trong bối cảnh hiện nay, sự tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường, âm mưu "diễn biến hòa bình" của các thế lực thù địch, cùng với những biểu hiện suy thoái trong một bộ phận cán bộ, đảng viên, đặt ra yêu cầu cấp thiết phải nâng cao phẩm chất đạo đức cán bộ quân đội. Đại hội XIII của Đảng chỉ rõ: Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên vẫn diễn biến phức tạp, gây ảnh hưởng xấu đến uy tín của Đảng và chế độ. Do đó, việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đạo đức mới vào thực tiễn rèn luyện cán bộ quân đội không chỉ là nhiệm vụ cấp bách mà còn là yêu cầu chiến lược, nhằm giữ vững bản chất cách mạng và vai trò tiên phong của quân đội ta trong tình hình mới.
Quân đội nhân dân Việt Nam là đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân lao động sản xuất, luôn gắn bó máu thịt với nhân dân. Trải qua các giai đoạn lịch sử, phẩm chất "Bộ đội Cụ Hồ" đã trở thành biểu tượng cao đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Trong thời bình, cán bộ quân đội tiếp tục phát huy truyền thống, sẵn sàng có mặt ở những nơi khó khăn, gian khổ nhất để giúp đỡ nhân dân, tham gia phòng chống thiên tai, dịch bệnh, giữ gìn trật tự an ninh. Hiện nay, phần lớn cán bộ quân đội giữ vững bản lĩnh chính trị, trung thành với Đảng, tận tâm với nhiệm vụ, có lối sống lành mạnh, giản dị. Tinh thần trách nhiệm, ý thức tổ chức kỷ luật cao là những phẩm chất nổi bật. Đặc biệt, trong các nhiệm vụ đột xuất như phòng chống dịch COVID-19, ứng phó thiên tai, cứu hộ cứu nạn, cán bộ quân đội luôn đi đầu, thể hiện tinh thần "vì nhân dân quên mình". Chính những điều đó đã góp phần củng cố niềm tin của nhân dân vào quân đội, giữ vững uy tín của lực lượng vũ trang cách mạng trong thời kỳ mới.
Những hạn chế trong đạo đức cán bộ quân đội hiện nay xuất phát từ bối cảnh thế giới và khu vực có nhiều biến động, sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế thị trường, tác động của công nghệ thông tin, mạng xã hội đã ảnh hưởng đến tư tưởng, nhận thức của cán bộ quân đội. Các thế lực thù địch tăng cường chống phá, sử dụng chiến lược "diễn biến hòa bình", thúc đẩy "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ. Công tác giáo dục chính trị, đạo đức ở một số đơn vị chưa thực sự hiệu quả, chưa tạo được sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức và hành động. Việc tự phê bình và phê bình trong một số đơn vị còn nể nang, né tránh, chưa đi vào thực chất. Bản thân một số cán bộ chưa thực sự tự giác rèn luyện đạo đức, còn dễ bị tác động bởi những cám dỗ bên ngoài.
Việc xây dựng đạo đức cán bộ quân đội hiện nay không chỉ là nhiệm vụ cấp bách mà còn là yêu cầu có tính chiến lược, lâu dài, quyết định trực tiếp đến bản chất, sức mạnh và uy tín của Quân đội nhân dân Việt Nam. Trong bối cảnh kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế và sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch, việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đạo đức mới để nâng cao phẩm chất cán bộ quân đội đòi hỏi một hệ thống giải pháp toàn diện, đồng bộ và có chiều sâu. Trong đó cần thực hiện tốt một số giải pháp sau:
Một là, tăng cường giáo dục, bồi dưỡng đạo đức cách mạng, đề cao tinh thần tự tu dưỡng, rèn luyện của cán bộ
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh: "Muốn cứu nước và giải phóng dân tộc không có con đường nào khác ngoài con đường cách mạng". Để giữ vững bản chất cách mạng của quân đội, không gì quan trọng hơn là xây dựng đội ngũ cán bộ có đạo đức trong sáng, bản lĩnh kiên định. Trước hết, cần đổi mới công tác giáo dục chính trị, tư tưởng trong quân đội theo hướng gắn chặt giữa học tập lý luận với thực tiễn rèn luyện đạo đức. Hiện nay, ở một số đơn vị, giáo dục đạo đức vẫn còn mang tính hình thức, chưa thực sự tạo được chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành động của cán bộ. Do đó, cần đẩy mạnh học tập tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh với nội dung thiết thực, gắn với đặc thù nhiệm vụ của từng đơn vị. Tổ chức các chuyên đề giáo dục đạo đức cách mạng gắn với thực tiễn quân đội, giúp cán bộ hiểu rõ yêu cầu, trách nhiệm của mình trong bối cảnh mới. Xây dựng cơ chế kiểm tra, đánh giá kết quả rèn luyện đạo đức của cán bộ một cách chặt chẽ, công khai, tránh hình thức. Tuy nhiên, giáo dục chỉ là điều kiện cần. Điều quan trọng hơn cả là tinh thần tự giác rèn luyện của mỗi cán bộ. Người căn dặn: "Muốn lãnh đạo nhân dân, mình phải làm mực thước cho người ta bắt chước".
Hai là, tăng cường kỷ luật, đẩy mạnh kiểm tra, giám sát để ngăn ngừa biểu hiện suy thoái về đạo đức
Kỷ luật là sức mạnh của quân đội, là rào chắn quan trọng để ngăn chặn những biểu hiện suy thoái về đạo đức trong đội ngũ cán bộ. Đại hội XIII của Đảng khẳng định: "Công tác kiểm tra, giám sát phải đi trước một bước để kịp thời phát hiện, ngăn chặn vi phạm". Hiện nay, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng đã có nhiều biện pháp quyết liệt nhằm siết chặt kỷ luật trong quân đội, xử lý nghiêm những vi phạm, đặc biệt là các vụ việc liên quan đến tham nhũng, tiêu cực, suy thoái đạo đức. Tuy nhiên, để nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác này, cần tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ đối với cán bộ, đặc biệt là những vị trí dễ xảy ra tiêu cực như công tác hậu cần, tài chính, quản lý đất quốc phòng. Phát huy vai trò của tổ chức Đảng, các cơ quan thanh tra, kiểm tra trong việc giám sát đạo đức cán bộ, không để xảy ra tình trạng bao che, nể nang. Siết chặt kỷ luật quân đội, xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm đạo đức, lối sống, bất kể cấp bậc, chức vụ, để làm gương răn đe. Bên cạnh đó, phải phát huy vai trò giám sát của quần chúng, của cấp dưới đối với cán bộ chỉ huy. Nhiều đơn vị đã thực hiện hiệu quả cơ chế đánh giá cán bộ từ dưới lên, giúp phát hiện sớm những biểu hiện suy thoái để có biện pháp chấn chỉnh kịp thời.
Ba là, xây dựng môi trường văn hóa quân sự lành mạnh, đề cao vai trò nêu gương của cán bộ
Hồ Chí Minh từng nhấn mạnh: Người có đức mà không có tài làm việc gì cũng khó. Người có tài mà không có đức là người vô dụng. Để cán bộ quân đội thực sự có đạo đức cách mạng trong sáng, phải xây dựng một môi trường văn hóa quân sự lành mạnh, trong đó cán bộ phải thực sự là tấm gương sáng về đạo đức, lối sống để chiến sĩ noi theo. Trong thực tế, ở những đơn vị có đội ngũ cán bộ gương mẫu, môi trường văn hóa quân sự tốt, thì tinh thần đoàn kết cao, tình hình kỷ luật ổn định, bộ đội yên tâm công tác. Ngược lại, ở những đơn vị mà cán bộ thiếu gương mẫu, mắc bệnh quan liêu, xa rời chiến sĩ, thì nội bộ dễ mất đoàn kết, ảnh hưởng đến sức mạnh chiến đấu. Do đó, cần xây dựng môi trường làm việc công khai, minh bạch, dân chủ, trong đó mọi cán bộ đều phải chịu sự giám sát chặt chẽ về đạo đức, lối sống. Phát huy tinh thần "tự phê bình và phê bình", xây dựng văn hóa thẳng thắn góp ý để mỗi cán bộ tự điều chỉnh hành vi, rèn luyện đạo đức tốt hơn. Phát động phong trào rèn luyện đạo đức theo gương Bác Hồ, tổ chức các hoạt động thi đua thiết thực, xây dựng hình ảnh cán bộ quân đội "Trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì Tổ quốc".
Bốn là, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng
Một trong những nguy cơ lớn hiện nay là các thế lực thù địch đang đẩy mạnh chiến lược "diễn biến hòa bình", lợi dụng mạng xã hội để xuyên tạc phẩm chất "Bộ đội Cụ Hồ", gieo rắc tư tưởng hoài nghi, làm suy giảm niềm tin của quân đội vào Đảng. Vì vậy, cán bộ quân đội không chỉ phải rèn luyện đạo đức cá nhân mà còn phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, chủ động đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Để làm tốt điều này, cần: Bồi dưỡng khả năng nhận diện âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, nâng cao trình độ lý luận chính trị cho cán bộ quân đội. Chủ động sử dụng internet, mạng xã hội để lan tỏa các thông tin tích cực, bảo vệ quan điểm đúng đắn của Đảng, quân đội. Kiên quyết đấu tranh với những biểu hiện suy thoái tư tưởng chính trị, không để các tư tưởng lệch lạc len lỏi vào nội bộ quân đội.
Trung tá, ThS Nguyễn Viết Đức – Học viện Hậu cần