Tưởng chỉ là rối loạn tiêu hóa, không ngờ là viêm cơ tim tối cấp
Bệnh nhi là bé gái L.N.B.Tr., 8 tuổi, ngụ tại Châu Thành, tỉnh An Giang. Theo lời kể của gia đình, ban đầu bé chỉ có các triệu chứng nhẹ như sốt, than mệt, nhức đầu và ói. Nghĩ rằng bé chỉ bị rối loạn tiêu hóa thông thường, gia đình đã đưa em đến khám tại một phòng mạch tư nhân gần nhà. Tuy nhiên, tình trạng của bé không cải thiện mà còn nặng dần lên.
Đến ngày thứ tư của bệnh, bé Tr. liên tục than mệt, đau ngực dữ dội, tay chân lạnh ngắt, khó thở và bắt đầu rơi vào tình trạng lơ mơ. Gia đình hoảng hốt đưa bé vào bệnh viện địa phương trong tình trạng sốc nặng, huyết áp không đo được, mạch không bắt được, nhịp tim rối loạn. Kết quả xét nghiệm cho thấy men tim tăng vọt, với Troponin I lên đến 2034 pg/ml (chỉ số bình thường dưới 400), lactate máu 12 mmol/L (bình thường dưới 2 mmol/L), cho thấy bé bị tổn thương cơ tim nghiêm trọng và thiếu máu nuôi tế bào toàn thân.
Bệnh nhi lập tức được đặt nội khí quản, thở máy và truyền các thuốc vận mạch như adrenalin, noradrenalin để duy trì tuần hoàn. Sau đó, em được chuyển cấp cứu lên Bệnh viện Nhi Đồng Thành Phố trong tình trạng cực kỳ nguy kịch.
Diễn tiến nhanh chóng, đe dọa tính mạng
Tại khoa Hồi sức tích cực – Chống độc của Bệnh viện Nhi Đồng Thành Phố, các bác sĩ tiếp nhận bé Tr. trong tình trạng lơ mơ, môi tái nhợt, tay chân lạnh, thời gian làm đầy mao mạch (CRT) kéo dài 5 giây – dấu hiệu cho thấy sốc tim nặng. Mạch quay rất khó bắt, nhịp tim không đều, nhanh đến 180–200 lần/phút, huyết áp rất thấp 75/52 mmHg. Các chỉ số sinh hiệu báo động đỏ.
Kết quả siêu âm tim cho thấy phân suất tống máu (EF) của tim chỉ còn 20–24% (bình thường từ 60–80%) – một mức nguy hiểm có thể dẫn tới ngừng tim bất kỳ lúc nào. Nhịp tim của bệnh nhi cũng rơi vào tình trạng nhịp nhanh thất – một rối loạn nhịp có thể gây đột tử nếu không xử trí kịp thời.
Trước tình trạng nguy kịch này, các bác sĩ nhanh chóng hồi sức tích cực với các loại vận mạch mạnh như dopamine, dobutamine, adrenalin, noradrenalin, đồng thời sử dụng các thuốc chống loạn nhịp lidocain kết hợp amiodarone. Tuy nhiên, nhịp tim vẫn không ổn định, huyết động liên tục rối loạn, buộc ê kíp phải kích hoạt phương án cao nhất – thiết lập hệ thống tuần hoàn ngoài cơ thể (ECMO).
Đặt ECMO – can thiệp quyết định sự sống
Sau khi hội chẩn khẩn cấp, ê kíp ECMO của bệnh viện tiến hành đặt cannula vào động mạch đùi và tĩnh mạch đùi, kết nối hệ thống ECMO chế độ V-A (hỗ trợ cả tim và phổi). ECMO là biện pháp thay thế tim và phổi tạm thời, giúp máu được bơm tuần hoàn ngoài cơ thể, trao đổi oxy và loại bỏ CO₂, từ đó giúp tim bệnh nhi có thời gian nghỉ ngơi và phục hồi.
Cùng lúc, bệnh nhi được điều trị tích cực bằng kháng sinh ngừa bội nhiễm, thuốc lợi tiểu để giảm tải cho tim, chống đông bằng heparin để ngăn ngừa huyết khối trong hệ thống ECMO. Tuy nhiên, diễn tiến vẫn rất nặng nề. Sau khi đặt ECMO, bệnh nhi rơi vào tình trạng suy đa cơ quan, với tổn thương gan và thận rõ rệt. Men gan tăng cao, chức năng đông máu rối loạn, lượng nước tiểu giảm. Các bác sĩ buộc phải tiến hành lọc máu liên tục, điều trị hỗ trợ gan bằng truyền NAC, bổ sung vitamin K1, điều chỉnh điện giải, kiềm toan.
10 ngày ECMO nghẹt thở, sự sống được hồi sinh
Cuộc chiến giành lại sự sống cho bệnh nhi kéo dài suốt 10 ngày căng thẳng. Ê kíp chăm sóc 24/24, theo dõi sát từng chỉ số huyết động, từng nhịp tim, từng chỉ số điện giải trong máu. Nhiều lần, các bác sĩ phải xử trí ngay tình trạng tim rối loạn nặng, kèm nguy cơ ngưng tim.
May mắn thay, sau 10 ngày ECMO liên tục, tim của bé bắt đầu phục hồi: nhịp tim chuyển về nhịp xoang ổn định, phân suất tống máu tăng dần lên 52–54%, huyết áp duy trì ổn định. Thấy đáp ứng tốt, các bác sĩ bắt đầu làm nghiệm pháp calibre – kiểm tra khả năng tim tự hoạt động khi ngưng hỗ trợ ECMO. Kết quả khả quan.
Bệnh nhi được cai ECMO, rút cannula, tiếp tục lọc máu thêm 5 đợt để ổn định hoàn toàn chức năng gan thận. Hai tuần sau, bé được cai máy thở, rút nội khí quản, tự thở khí trời, tỉnh táo, tiểu nhiều, da hồng hào trở lại. Xét nghiệm chức năng gan thận cho thấy các chỉ số trở về bình thường.
Cảnh báo từ bác sĩ: Đừng chủ quan với biểu hiện sốt, ói, mệt
Chia sẻ về ca bệnh đặc biệt này, BSCKII Nguyễn Minh Tiến – Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi Đồng Thành Phố cho biết: "Trường hợp của bé Tr. là một điển hình của viêm cơ tim tối cấp diễn tiến cực nhanh, dễ gây tử vong nếu không phát hiện và xử trí kịp thời. Nếu không có ECMO, khó có khả năng cứu sống được cháu".
Theo BS Tiến, viêm cơ tim do siêu vi ở trẻ em thường khởi đầu bằng những triệu chứng rất mơ hồ như sốt nhẹ, mệt mỏi, đau bụng, nôn ói – dễ bị chẩn đoán nhầm là rối loạn tiêu hóa hay sốt siêu vi thông thường. Nhưng nếu phụ huynh thấy trẻ có dấu hiệu bất thường như mệt nhiều, da tái, tay chân lạnh, thở nhanh, đau ngực, ngất xỉu, cần đưa trẻ đến bệnh viện sớm, nhất là tại các cơ sở có chuyên khoa nhi và hồi sức tim mạch.
"Hiện đang là thời điểm giao mùa, thời tiết biến đổi liên tục sáng nóng – chiều lạnh, là điều kiện thuận lợi cho các loại siêu vi phát triển. Phụ huynh cần đặc biệt lưu ý những biểu hiện bất thường của trẻ, không nên chủ quan với các triệu chứng tưởng như thông thường", BS Tiến nhấn mạnh.
Ca bệnh của bé gái 8 tuổi là minh chứng điển hình cho giá trị của kỹ thuật ECMO trong cứu sống người bệnh suy tuần hoàn nặng. Thành công này cũng thể hiện trình độ chuyên môn cao của đội ngũ y bác sĩ Bệnh viện Nhi Đồng Thành Phố, nơi đang từng ngày không ngừng nỗ lực để giữ lại sự sống cho những bệnh nhi nguy kịch nhất. Trong cuộc chiến chống lại tử thần, mỗi giây đều là quý giá – và quyết định đúng lúc có thể cứu cả một sinh mạng non nớt.
Tấn Tài