Ngày Mãn kinh Thế giới (World Menopause Day) được Hiệp hội mãn kinh thế giới lựa chọn từ năm 2009 và được tổ chức định kỳ vào 18/10 hàng năm, nhằm nâng cao nhận thức về ảnh hưởng của Mãn kinh đến sức khỏe và cuộc sống của phụ nữ.
Ngày Mãn kinh thế giới năm 2024 được tổ chức với chủ đề "Liệu pháp Nội tiết Mãn kinh", nhằm khuyến khích phụ nữ trên toàn cầu tiếp cận dễ dàng hơn với giải pháp điều trị này. Đây cũng là giải pháp được nhiều hiệp hội y tế uy tín trên thế giới khuyến cáo sử dụng đầu tay trong điều trị các rối loạn mãn kinh.
PGS.TS.BS. Lưu Thị Hồng - Nguyên Vụ trưởng Vụ sức khỏe Bà mẹ Trẻ em, Tổng Thư ký Hội Phụ sản Việt Nam chia sẻ tại Hội thảo.
Phát biểu tại Hội thảo, PGS.TS.BS. Lưu Thị Hồng, Nguyên Vụ trưởng Vụ sức khỏe Bà mẹ Trẻ em, Tổng Thư ký Hội Phụ sản Việt Nam cho biết: Mỗi năm, Việt Nam có khoảng 13 triệu phụ nữ ở giai đoạn tuổi tiền mãn kinh – mãn kinh (45-69 tuổi) cần được chăm sóc sức khỏe. Sau mãn kinh, phụ nữ có thể sống thêm 20-30 năm, nhưng phải đối diện với rất nhiều vấn đề ở độ tuổi này như bốc hỏa, đổ mồ hôi đêm, rối loạn giấc ngủ, cảm giác mệt mỏi, bực bội vô cớ, khô rát âm đạo, giảm ham muốn tình dục, đau cơ-xương-khớp, loãng xương, … gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Vì vậy, tăng cường chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ trong thời kỳ mãn kinh là vấn đề cấp thiết.
Với vai trò là cơ quan được giao nhiệm vụ quản lý nhà nước về chăm sóc sức khỏe sinh sản, năm 2024 Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em, Bộ Y tế phối hợp với các chuyên gia sản phụ khoa, các bệnh viện phụ sản được giao nhiệm vụ chỉ đạo tuyến đang chỉnh sửa, cập nhật Hướng dẫn quốc gia về các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản ban hành năm 2016. Trong đó, nội dung chăm sóc sức khỏe phụ nữ giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh được xây dựng thành một chương riêng, độc lập, đầy đủ nội dung hơn, thay thế cho Hướng dẫn Quốc gia các dịch vụ chăm sóc sức khoẻ sinh sản phiên bản cũ – chỉ có duy nhất 01 nội dung tổng quan về mãn kinh. Hướng dẫn Quốc gia về chăm sóc sức khoẻ phụ nữ tuổi tiền mãn kinh, mãn kinh được xây dựng và ban hành năm 2024 là căn cứ để cán bộ y tế các tuyến thực hiện các hoạt động chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ tuổi tiền mãn kinh, mãn kinh; hướng dẫn các chuyên gia y tế về đào tạo nguồn nhân lực, triển khai các đơn vị phòng khám tư vấn mãn kinh tại các bệnh viện Sản Phụ khoa nhằm cải thiện dịch vụ chăm sóc sức khỏe mãn kinh; đồng thời truyền thông giáo dục cho cộng đồng phụ nữ thông qua các hoạt động tương tác trên kênh y tế. Từ đó, chúng ta đang góp phần giảm thiểu gánh nặng trong việc chăm sóc sức khỏe xã hội nói chung; đồng thời nâng cao chất lượng cuộc sống cho chị em phụ nữ, cải thiện hiệu quả, năng suất làm việc trong cộng đồng.
Nguyên nhân dẫn đến các rối loạn tuổi tiền mãn kinh, mãn kinh là do suy giảm estrogen. Đây là hiện tượng sinh lý tự nhiên ở phụ nữ. Tuy nhiên, quá trình này diễn ra rất nhanh và liên tục ở độ tuổi tiền mãn kinh và mãn kinh, dẫn đến những ảnh hưởng nghiêm trọng về sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Độ tuổi trung bình bắt đầu giai đoạn chuyển tiếp mãn kinh là 46, sớm hơn nhiều so với suy nghĩ của các chị em. Mãn kinh xãy ra khi buồng trứng ngừng sản xuất estrogen. Do vậy, một số phụ nữ mãn kinh vì những lý do khác, ngoài quá trình lão hóa tự nhiên.
TS.BS. Trần Thị Thu Hạnh - Phó trưởng khoa Phụ Nội tiết, Bệnh viện Phụ sản Trung ương phát biểu tại Hội thảo.
Cũng tại Hội thảo, TS.BS. Trần Thị Thu Hạnh - Phó trưởng khoa Phụ Nội tiết, Bệnh viện Phụ sản Trung ương, đã chia sẻ việc ứng dụng liệu pháp nội tiết mãn kinh, một giải pháp hàng đầu được các Hiệp hội y tế uy tín khuyến cáo trong điều trị mãn kinh.
Tùy theo từng cá thể, đặc điểm sinh lý, kinh tế xã hội, cũng như trình độ và lối sống, mà mỗi người phụ nữ sẽ có những biểu hiện rối loạn mãn kinh khác nhau. Do vậy, việc lựa chọn giải pháp nội tiết an toàn - cá thể hóa điều trị mãn kinh là vấn đề cần được các chuyên gia y tế và cộng đồng phụ nữ quan tâm.
Lợi ích từ việc sử dụng liệu pháp nội tiết mãn kinh là làm giảm rõ rệt các triệu chứng tiền mãn kinh và giảm nguy cơ mắc bệnh lý thời kỳ mãn kinh như: cải thiện triệu chứng vận mạch (như bốc hỏa, đổ mồ hôi đêm, mất ngủ, khó chịu); niệu dục (như khô teo âm đạo, ảnh hưởng đến đời sống tình dục); giảm loãng xương và gãy xương; giảm nguy cơ bệnh lý tim mạch, đặc biệt là ở một số phụ nữ bắt đầu liệu pháp nội tiết mãn kinh gần với giai đoạn chuyển tiếp mãn kinh.
Phụ nữ nên tập thể dục tăng cường sức khoẻ, giữ tinh thần khỏe mạnh.
Mặc dù vậy, liệu pháp nội tiết mãn kinh vẫn có một số tác dụng không mong muốn như: căng tức vú, chóng mặt, thay đổi kinh nguyệt, tăng nguy cơ gây ung thư vú, huyết khối. Phần lớn các tác dụng phụ không mong muốn này đến từ việc lựa chọn các sản phẩm bổ sung estrogen có đúng, đủ và an toàn không. Ngoài ra, bệnh nhân cũng cần được thăm khám đầy đủ, làm các xét nghiệm sàng lọc và cân nhắc giữa lợi ích với nguy cơ, trước khi quyết định dùng liệu pháp nội tiết mãn kinh.
Hiện tại ở Việt Nam có nhiều sản phẩm bổ sung nội tiết phù hợp với các chị em mãn kinh, như dạng uống, dạng thuốc bôi ngoài da. Trong đó thuốc bôi ngoài da bổ sung estrogen có nguồn gốc tự nhiên (17beta-estradiol), giống như estrogen trong cơ thể người phụ nữ, giúp hạn chế tác dụng phụ do tránh được hiệu ứng chuyển hóa lần đầu qua gan. Các nghiên cứu lâm sàng cho thấy đường dùng qua da có tỷ lệ thấp về các vấn đề liên quan đến chuyển hoá lipid, rất ít gây ra nguy cơ thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch, đột quỵ như khi dùng dạng đường uống.
PGS.TS.BS. Lưu Thị Hồng đưa ra những khuyến cáo: Để duy trì chất lượng cuộc sống vui khoẻ phụ nữ mãn kinh cần lưu ý đến chế độ dinh dưỡng ăn uống lành mạnh, tập thể dục tăng cường sức khoẻ, giữ tinh thần khỏe mạnh cùng tâm thế lạc quan, tích cực, thăm khám sức khỏe định kỳ, tham khảo ý kiến bác sĩ về nhu cầu bổ sung nội tiết mãn kinh và thuốc điều trị.
Mặc dù mãn kinh là điều tất yếu xảy ra, nhưng chúng ta vẫn có nhiều cách để giảm thiểu và phòng tránh những hậu quả lâu dài của nó. Các chuyên gia y tế đã được trang bị nhiều công cụ hỗ trợ cho quá trình thăm khám – tư vấn – điều trị mãn kinh, sẵn sàng đồng hành cùng phụ nữ Việt vượt qua gánh nặng này. Vì vậy, các chị em phụ nữ cũng cần nâng cao nhận thức của mình, bằng cách:
Trao đổi với chuyên gia y tế về tình trạng sức khỏe: Mãn kinh là giai đoạn tự nhiên trong cuộc đời người phụ nữ. Tuy nhiên, nếu những triệu chứng rối loạn mãn kinh gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, phụ nữ cần chủ động chia sẻ, thảo luận với chuyên gia y tế về các phương án điều trị, để được giải đáp và theo dõi điều trị tốt nhất. Thường xuyên cập nhật thông tin: Tìm kiếm các nguồn thông tin chính thống và tin cậy, nhằm đảm bảo rằng mình đã hiểu rõ cả lợi ích và nguy cơ của liệu pháp nội tiết mãn kinh, nhằm đưa ra lựa chọn phù hợp với nhu cầu sức khỏe của mình. Đừng "chịu đựng" mãn kinh trong im lặng: Nhiều phụ nữ cảm thấy dễ chịu hơn sau khi dùng liệu pháp nội tiết mãn kinh, đặc biệt là lựa chọn đúng nội tiết an toàn, chứa estrogen giống cơ thể sản xuất,17-beta estradiol; đường dùng qua da giúp cá thể hóa điều trị, cân bằng được lợi ích và nguy cơ. Bên cạnh đó, nếu liệu pháp nội tiết mãn kinh chưa phù hợp, vẫn còn các giải pháp khác như thay đổi lối sống, dinh dưỡng, sử dụng các giải pháp không chứa nội tiết, hay điều trị các bệnh lý khác.
Hải Hà