Trước những đòi hỏi mới của nhiệm vụ xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, tiến lên hiện việc tiếp tục nghiên cứu, tìm tòi nội dung, giải pháp bồi dưỡng lối sống văn hóa cho đoàn viên thanh niên ở các đơn vị cơ sở là một trong những vấn đề cấp thiết hiện nay.
Hoạt động xây dựng, bồi dưỡng, nâng cao nhận thức, phẩm chất, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN ở Vùng 1 Hải quân
Đoàn viên thanh niên ở các đơn vị cơ sở trong toàn quân là một bộ phận quan trọng của thanh niên Quân đội, có đầy đủ phẩm chất của thanh niên Việt Nam và có đặc điểm riêng của thanh niên Quân đội. Đoàn viên thanh niên ở đơn vị cơ sở hiện nay được thừa hưởng các giá trị của hòa bình, tạo nên từ thành quả cách mạng của bao lớp thế hệ cha anh đi trước. Họ có nhiệm vụ tiếp nối truyền thống cha anh, không ngừng tu dưỡng, học tập, rèn luyện phẩm chất, đạo đức, lối sống, năng lực chuyên môn; phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh "Bộ đội Cụ Hồ" trong thời kỳ mới. Những năm qua, đoàn viên thanh niên ở các đơn vị cơ sở đã khẳng định vai trò xung kích trên mọi mặt trận, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của Quân đội. Bao lớp đoàn viên thanh niên đã dấn thân vào những nơi khó khăn, gian khổ nhất; sẵn sàng đến bất cứ nơi đâu mà Tổ quốc và Nhân dân cần đến, sẵn sàng hi sinh vì Tổ quốc, vì Nhân dân; có mặt trên khắp các trận tuyến chống dịch, khắc phục sự cố thiên tai, cứu hộ, cứu nạn, giúp Nhân dân xóa đói, giảm nghèo, xây dựng cơ sở chính trị địa phương vững chắc… Tuy nhiên, trước tác động của mặt trái thể chế nền kinh tế thị trường; sự du nhập của văn hóa ngoại lai, lối sống thực dụng… đã và đang tác động tiêu cực đến lối sống của đoàn viên thanh niên, làm cho một bộ phận đoàn viên thanh niên bị mất phương hướng, lựa chọn sai các giá trị sống, xa vào lối sống xa hoa, buông thả, vị kỷ, sống thiếu lý tưởng, hoài bão; lười học tập, rèn luyện; ngại khó, ngại khổ; thiếu ý thức tu dưỡng phẩm chất, đạo đức và rèn luyện kỷ luật… Làm ảnh hưởng không tốt đến hình ảnh "Bộ đội Cụ Hồ" và sức mạnh chiến đấu của đơn vị. Đặt ra yêu cầu cấp thiết phải tiếp tục xây dựng, bồi dưỡng, nâng cao lối sống văn hóa cho đoàn viên thanh niên ở các đơn vị cơ sở trong Quân đội, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của giai đoạn cách mạng hiện nay.
Một là, tích cực bồi dưỡng đạo đức cách mạng, lý tưởng xã hội chủ nghĩa cho đoàn viên thanh niên.
Tiếp tục quán triệt, thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng về tăng cường giáo dục lòng yêu nước, lòng tự hào dân tộc, truyền thống và lịch sử dân tộc, ý thức trách nhiệm xã hội cho các tầng lớp nhân dân, nhất là thanh niên. Thực hiện những giải pháp đột phá nhằm ngăn chặn, phòng ngừa có hiệu quả sự xuống cấp về đạo đức, lối sống, đẩy lùi tiêu cực và các tệ nạn xã hội. Trau dồi lý tưởng thanh niên quân đội trung thành, dũng cảm, khát vọng cống hiến, xung kích, sáng tạo, xứng danh "Bộ đội Cụ Hồ" thời kỳ mới, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Theo đó, bồi dưỡng đạo đức cách mạng, lý tưởng xã hội chủ nghĩa cho đoàn viên thanh niên thực hiện các chuẩn giá trị của lối sống mới - lối sống xã hội chủ nghĩa, như: Sống có mục đích, hoài bão và khát vọng cống hiến; tin tưởng tuyệt đối vào sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước dưới sự lãnh đạo của Đảng; tin tưởng vào sức mạnh, khả năng sẵn sàng chiến đấu của Quân đội - là lực lượng nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc. Đây là cơ sở, động lực để đoàn viên thanh niên tự giác rèn luyện, khao khát được rèn luyện có đủ bản lĩnh vượt qua mọi khó khăn gian khổ, tìm đến các giá trị sống đích thực của người quân nhân cách mạng.
Cấp ủy, lãnh đạo, chỉ huy, tổ chức đoàn các cấp cần thực hiện tốt việc giáo dục, bồi dưỡng với kiên quyết đấu tranh phòng, chống những biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân, sống thực dụng, vị kỷ; lên án cái sai, cái xấu, cái lạc hậu phản văn hóa nhằm hướng đoàn viên thanh niên tới những giá trị chân - thiện - mỹ; giúp họ hình thành, phát triển tư duy, hành động đúng để thực hiện lối sống lành mạnh, phù hợp với phong tục tập quán và truyền thống tốt đẹp của dân tộc, quân đội, nhất là thực hiện nghiêm điều lệnh, điều lệ, kỷ luật, nền nếp chế độ quy định. Bên cạnh đó, cần đa dạng hóa các hình thức bồi dưỡng, như: Bồi dưỡng trực quan, sân khấu hóa, mô hình hóa, nhân rộng điển hình tiên tiến, ứng dụng công nghệ thông tin, truyền thông trong giáo dục, bồi dưỡng cho đoàn viên thanh niên tinh thần lạc quan, niềm tin cách mạng, vươn lên làm chủ khoa học công nghệ… để đủ sức "miễn dịch" trước những tác động tiêu cực của mặt trái thể chế kinh tế thị trường hiện nay.
Hai là, bồi dưỡng lối sống văn hóa cho đoàn viên thanh niên gắn với nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và quản lý, rèn luyện kỷ luật.
Ở các đơn vị cơ sở trong Quân đội, công tác huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và quản lý, rèn luyện kỷ luật là hai hoạt động quan trọng, phổ quát, có mối liên hệ chặt chẽ với nhau và tác động ảnh hưởng to lớn đến lối sống văn hóa của đoàn viên thanh niên. Thông qua hoạt động này, đội ngũ cán bộ quản lý không ngừng nâng cao nhận thức cho đoàn viên thanh niên về các vấn đề chính trị, văn hóa, xã hội và trực tiếp uốn nắn, điều chỉnh hành vi, thói quen sống, ứng xử xã hội của họ theo những chuẩn mực của đơn vị, quân đội và xã hội; kịp thời khắc phục những hạn chế trong lối sốngcủa họ về kiến thức, kỹ năng chuyên môn, ý chí tự lực, tự cường và tinh thần vượt khó vươn lên hoàn thành tốt nhiệm vụ.
Công tác huấn luyện, giáo dục, quản lý, rèn luyện kỷ luật cần phải có sự kết hợp chặt chẽ giữa việc nâng cao nhận thức của đoàn viên thanh niên về đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật Nhà nước, điều lệnh, điều lệ, kỷ luật quân đội, nhiệm vụ của đơn vị với không ngừng bồi dưỡng những giá trị sống chuẩn mực, tiến bộ, phù hợp với đặc điểm, mục tiêu yêu cầu nhiệm vụ của các đơn vị cơ sở, làm tiền đề phát triển các mối quan hệ nhân văn và tình đồng chí tốt đẹp. Trong đó, những chuẩn giá trị về lòng yêu nước, trung thành với Đảng, Tổ quốc và Nhân dân; đặt lợi ích của tập thể lên trên, lên trước lợi ích cá nhân; tinh thần thượng tôn pháp luật, đoàn kết, trung thực, giản dị, nhân văn, nhân ái, nhân nghĩa, nhân tình… phải được thấm sâu vào trong nhận thức và lan tỏa mạnh mẽ trong các hoạt động sống của đoàn viên thanh niên. Đây cũng là cơ sở, động lực; là nhận thức, tình cảm, niềm tin, trách nhiệm để mỗi đoàn viên thanh niên không ngừng phấn đấu hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao trong mọi tình huống.
Ba là, phát huy vai trò của tổ chức Đoàn Thanh niên các cấp trong xây dựng, bồi dưỡng lối sống văn hóa cho đoàn viên thanh niên.
Ban Chấp hành Đoàn Thanh niên các cấp cần quán triệt sâu kỹ các nghị quyết, chương trình hành động, hướng dẫn của cấp ủy, tổ chức đảng, tổ chức đoàn cấp trên; qua đó, cụ thể hóa thành nghị quyết, chương trình hành động ở cấp mình sao cho phù hợp với tình hình thực tiễn và đặc điểm nhiệm vụ của đơn vị; xác định rõ yêu cầu, nội dung, biện pháp về xây dựng, bồi dưỡng lối sống văn hóa, phẩm chất, đạo đức cho đoàn viên thanh niên.
Tổ chức nhiều hoạt động bổ ích, mang tính giáo dục cao, như: thi tìm hiểu, diễn đàn thanh niên, giáo dục truyền thống, sinh hoạt chuyên đề, văn hóa vAn nghệ, thể dục thể thao, các hoạt động giao lưu kết nghĩa… để thu hút đông đảo đoàn viên thanh niên tham gia vào. Phát động phong trào thi đua hướng vào bồi dưỡng lối sống văn hóa; nhân rộng điển hình tiên tiến về đạo đức, lối sống hướng vào khắc phục những khoảng trống trong lối sống của đoàn viên thanh niên; qua đó, lan tỏa sâu rộng lối sống mới, lối sống đẹp, các hoạt động sống hữu ích và dần đẩy lùi, tiến tới xóa bỏ lối sống phản văn hóa, phi văn hóa trong đoàn viên thanh niên.
Tích cực phối hợp với cấp ủy, chính quyền, đoàn thể địa phương tổ chức các phong trào hành động cách mạng trên địa bàn, giúp cho đoàn viên thanh niên được giao lưu, học hỏi và trau dồi phẩm chất, nhân cách cao đẹp, lối sống lành mạnh, kỷ luật, kỷ cương, tinh thần sẵn sàng dấn thân vào thực hiện những việc khó, việc mới và đáp ứng đầy đủ yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, nhiệm vụ xây dựng Quân đội Nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại cũng như mục tiêu yêu cầu nhiệm vụ của đơn vị trong tình hình mới hiện nay.
Bốn là, đề cao vai trò tích cực, tính tự giác của đoàn viên thanh niên.
Tự tu dưỡng, rèn luyện lối sống văn hóa của đoàn viên thanh niên ở các đơn vị cơ sở là tổng thể các hoạt động có ý thức và hướng đích vào xây dựng, phát triển phẩm chất, nhân cách, lối sống mới, phù hợp với các chuẩn giá trị của xã hội mới, của quân đội cách mạng và yêu cầu nhiệm vụ của đơn vị. Tích cực, tự giác trong "rèn đức, luyện tài"; tự thân vận động phát triển; tự thân đấu tranh, khắc phục những hạn chế, khuyết điểm, như: lười học tập, lười suy nghĩ, ngại khó, ngại khổ… Tự bản thân họ phải xây dựng lòng tin vào chính mình, không ngừng rèn luyện bản lĩnh để tạo "lá chắn", "sức đề kháng" trước sự cám dỗ từ bên ngoài và sự trỗi dậy của chủ nghĩa cá nhân trong chính họ. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: "Kế hoạch mười phần thì biện pháp hai mươi phần và quyết tâm ba mươi phần". Do đó, mỗi đoàn viên thanh niên cần phải xây dựng cho mình kế hoạch phấn đấu, xác định rõ nội dung, lộ trình thực hiện cụ thể, thiết thực; lựa chọn phương thức tu dưỡng, rèn luyện linh hoạt, sáng tạo; đề cao tinh thần chủ động, ý chí quyết tâm, kiên quyết, kiên trì hoàn thành cho được các nội dung kế hoạch đề ra.
Cấp ủy, lãnh đạo, chỉ huy, tổ chức đoàn các cấp cần làm tốt việc nêu gương, nhân rộng điển hình tiên tiến, khen thưởng chính xác, kịp thời. Đẩy mạnh tự phê bình và phê bình trong đoàn viên thanh niên; tăng cường kiểm tra, giám sát, kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý các khuyết điểm và uốn nắn những lệch lạc trong nhận thức cũng như hành động của quá trình tự tu dưỡng, tự rèn luyện của họ. Kiên quyết đấu tranh loại bỏ những biểu hiện sống thờ ơ, vô cảm, tự mã, thực dụng, ỷ lại, thiếu trách nhiệm, thiếu động cơ, quyết tâm trong tu dưỡng, rèn luyện lối sống và hoàn thiện nhân cách của đoàn viên thanh niên.
Xây dựng, bồi dưỡng, nâng cao lối sống văn hóa cho đoàn viên thanh niên ở các đơn vị cơ sở trong Quân đội đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của giai đoạn cách mạng mới hiện nay là một trong những nội dung có ý nghĩa nền tảng; là yêu cầu quan trọng của nhiệm vụ xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh về chính trị để góp phần quan trọng vào thực hiện thành công mục tiêu xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, tiến lên hiện đại trong tình hình mới.
Việc xây dựng, bồi dưỡng, nâng cao lối sống văn hóa cho đoàn viên thanh niên ở đơn vị cơ sở cần được nhận thức đúng đắn và đặt ngang hàng với các nhiệm vụ khác; thông qua tổng hợp nhiều giải pháp để bồi dưỡng, xây dựng. Trong đó, tích cực xây dựng, bồi dưỡng đạo đức cách mạng, lý tưởng xã hội chủ nghĩa; gắn huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và quản lý, rèn luyện kỷ luật; phát huy vai trò của tổ chức đoàn các cấp và đề cao vai trò tích cực, tính tự giác, sẵn sàng dấn thân và xung kích, sáng tạo, hoàn thành mọi nhiệm vụ chính trị. Đoàn viên thanh niên trong tự tu dưỡng, rèn luyện lối sống văn hóa là những nội dung cơ bản, quan trọng cần tiếp tục được nghiên cứu, vận dụng phù hợp vào điều kiện thực tiễn hiện nay.
Thiếu tá, Ths. Nguyễn Ngọc Doanh, Thượng sĩ Đặng Thanh Hùng - Trường Sĩ quan Chính trị - Bộ Quốc phòng
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Đảng Cộng sản Việt Nam. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập I. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, 2021.
2. Hồ Chí Minh. Toàn tập. Tập 11. H. NXB Chính trị quốc gia, 2009.
3. Trần Hồng Quân, Vũ Đức Bộ. Phát triển lối sống văn hóa của học viên đào tạo sĩ quan ở các học viện, nhà trường quân đội theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Tạp chí Văn hóa nghệ thuật, số 497, tháng 5/2022.
4. Quân uỷ Trung ương, Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 - 2025.
