1. Đặt vấn đề
Nhân tố chính trị tinh thần bao gồm tổng thể các yếu tố: Tình yêu quê hương, đất nước; niềm tự hào, tự tôn dân tộc; tinh thần đoàn kết, ý chí kiên cường bất khuất chống giặc ngoại xâm... được xây dựng, vun đắp qua hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước. Nhân tố chính trị tinh thần giữ vai trò quyết định trong việc nâng cao nhận thức, xây dựng và củng cố niềm tim, tình cảm và ý chí quyết chiến, quyết thắng của Quân đội cách mạng, là động lực to lớn giúp bộ đội vượt qua mọi khó khăn, thử thách; nêu cao tinh thần tự lực, tự cường, chủ động, sáng tạo trong huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và công tác. Xây dựng nhân tố chính trị tinh thần cho đội ngũ sĩ quan trẻ ở các sư đoàn chủ lực trong Quân đội hiện nay là nhiệm vụ quan trọng, đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
2. Nội dung nghiên cứu
Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh đã khẳng định rõ vai trò to lớn, quyết định của nhân tố chính trị tinh thần. Theo V.I.Lênin: "Trong mọi cuộc chiến tranh, rốt cuộc thắng lợi đều tùy thuộc vào tinh thần của quần chúng đang đổ máu trên chiến trường" (1). Thấm nhuần tư tưởng đó, từ rất sớm, trong chỉ đạo xây dựng lực lượng vũ trang cách mạng, Hồ Chí Minh chỉ rõ và nhấn mạnh vai trò của nhân tố chính trị: "Chính trị trọng hơn quân sự", Người khẳng định: "Nhiệm vụ quân sự phải phục tùng nhiệm vụ chính trị" và "quân sự mà không có chính trị như cây không có gốc, vô dụng lại có hại" (2).
Nhân tố chính trị tinh thần là cội nguồn sức mạnh chiến đấu và chiến thắng của Quân đội ta; là chất "keo kết dính" các nhân tố cùng hội tụ để chuyển hóa lực lượng, tạo nên sức mạnh tổng hợp của Quân đội. Chính vì vậy, trong suốt quá trình xây dựng, chiến đấu, Quân đội ta luôn quan tâm, coi trọng việc xây dựng nhân tố chính trị tinh thần cho bộ đội, trực tiếp là đội ngũ sĩ quan - những người trực tiếp tổ chức, chỉ huy đơn vị thực hiện nhiệm vụ, góp phần nâng cao nhận thức, xây dựng và củng cố niềm tin, tình cảm và ý chí quyết chiến, quyết thắng của Quân đội, tạo động lực to lớn giúp bộ đội vượt qua mọi khó khăn, thử thách, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.
Sĩ quan trẻ ở các sư đoàn chủ lực trong Quân đội là sĩ quan có tuổi đời từ 20 đến 38, tuổi quân từ 3 đến 20 năm; được tuyển chọn và đào tạo cơ bản ở các học viện, nhà trường trong và ngoài Quân đội sau khi ra trường công tác tại các sư đoàn chủ lực trong Quân đội, được trang bị hệ thống kiến thức cơ bản và có kiến thức đầy đủ, toàn diện về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, mục tiêu, lý tưởng, chức năng, nhiệm vụ của Quân đội; nhiệm vụ quốc phòng, an ninh… Sĩ quan trẻ ở các sư đoàn chủ lực trong Quân đội có vị trí, vai trò rất quan trọng trong huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, quản lý, chỉ huy đơn vị. Họ là lực lượng đông đảo, xung kích, sáng tạo, trực tiếp tham gia các hoạt động huấn luyện sẵn sàng chiến đấu, quản lý chỉ huy đơn vị, hội thi, hội thao, các phong trào thi đua…; trực tiếp tham mưu, đề xuất với lãnh đạo, chỉ huy đơn vị biện pháp xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện "Mẫu mực, tiêu biểu".
Những năm qua, các sư đoàn chủ lực luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo phát huy tốt vai trò của các tổ chức, các lực lượng trong việc xây dựng bản lĩnh chính trị tinh thần cho đội ngũ sĩ quan trẻ, khơi dậy vai trò tiên phong, gương mẫu, phẩm chất người quân nhân cách mạng; thực sự là lực lượng nòng cốt trong trong thực hiện nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện "Mẫu mực, tiêu biểu". Tuy nhiên, một số cấp ủy, tổ chức đảng chưa thực sự quan tâm đúng mức đến xây dựng nhân tố chính trị tinh thần của đội ngũ sĩ quan trẻ, còn có cán bộ sĩ quan trẻ có biểu hiện thiếu tự giác, gương mẫu trong tu dưỡng, rèn luyện, giảm sút ý chí, sa vào chủ nghĩa cá nhân, sống thực dụng, dao động trước diễn biến phức tạp của tình hình mới, phát ngôn thiếu tính xây dựng, nể nang, né tránh, ngại va chạm, làm việc cầm chừng, tính toán thiệt hơn, xa rời thực tiễn, thiếu ý chí phấn đấu vươn lên; cá biệt có cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa", vi phạm kỷ luật quân đội, pháp luật Nhà nước làm ảnh hưởng đến truyền thống, uy tín của Quân đội, đơn vị, phẩm chất và hình ảnh cao đẹp "Bộ đội Cụ Hồ". Những hạn chế này tác động rất lớn tới chất lượng xây dựng đơn vị, đặc biệt là xây dựng đơn vị vững mạnh về chính trị.
Hiện nay, bối cảnh tình hình thế giới, khu vực và trong nước đứng trước nhiều biến động khó lường; các yếu tố an ninh truyền thống và phi truyền thống; đối tượng tác chiến luôn có sự điều chỉnh về phương thức tác chiến và sử dụng vũ khí công nghệ cao trong chiến tranh hiện đại; âm mưu và hoạt động "diễn biến hòa bình" chống phá cách mạng Việt Nam của các thế lực thù địch tiếp tục có những diễn biến phức tạp, tinh vi, khó lường,... Cùng với đó, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư tiếp tục tạo ra nhiều thời cơ lẫn thách thức đối với vấn đề xây dựng Quân đội hiện đại, nhất là việc đem lại những phát triển vượt bậc các loại vũ khí công nghệ cao mà đối phương sử dụng sẽ tác động mạnh đến tư tưởng, niềm tin, ý chí của cán bộ, chiến sĩ; sự phân hóa về đời sống trong xã hội ngày càng lớn (cả về đời sống vật chất lẫn tinh thần) sẽ tác động đến tư tưởng của đội ngũ sĩ quan trể. Thực tiễn đó đặt ra yêu cầu cấp thiết phải thực hiện đồng bộ các giải pháp xây dựng nhân tố chính trị tinh thần cho đội ngũ sĩ quan trẻ ở các sư đoàn chủ lực trong Quân đội, làm cơ sở nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, đáp ứng yêu cầu mới của sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Cụ thể trên các nội dung, biện pháp như sau:
Một là, lãnh đạo, chỉ đạo, làm tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, nâng cao bản lĩnh chính trị cho đội ngũ sĩ quan trẻ ở các sư đoàn chủ lực trong thời kỳ mới.
Đây là giải pháp có ý nghĩa quan trọng hàng đầu, chỉ đạo xuyên suốt quá trình xây dựng nhân tố chính trị tinh thần của đội ngũ sĩ quan trẻ ở các sư đoàn chủ lực trong Quân đội hiện nay. Việc giáo dục chính trị, tư tưởng, nâng cao bản lĩnh chính trị cho đội ngũ sĩ quan được tiến hành bằng nhiều con đường, cách thức, biện pháp. Trước hết là quán triệt, giáo dục cho đội ngũ sĩ quan trẻ về vị trí, vai trò quan trọng của nhân tố chính trị tinh thần, hiểu rõ tính cách mạng, khoa học của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nắm vững và tin tưởng tuyệt đối vào chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Giáo dục, bồi dưỡng tinh thần yêu nước, xây dựng và củng cố niềm tin, mục tiêu, lý tưởng chiến đấu, lòng trung thành với Tổ quốc, với Đảng và Nhân dân. Tỉnh táo đấu tranh có hiệu quả âm mưu và hoạt động của các thế lực thù địch, phản động hòng phủ nhận lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, Cuộc vận động phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh "Bộ đội Cụ Hồ" thời kỳ mới theo tinh thần Kết luận số 01-KL/TW của Bộ Chính trị (khóa XIII), Nghị quyết số 847-NQ/QUTW của Quân ủy Trung ương, tinh thần "7 dám" đối với cán bộ của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Quy định số 144-QĐ/TW ngày 09/5/2024 của Bộ Chính trị về "chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới". Kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục chính trị với quản lý hành chính, rèn luyện kỷ luật, giữa "xây" và "chống", nói đi đôi với làm, giáo dục cơ bản với giáo dục thường xuyên, giáo dục truyền thống, giáo dục chung với giáo dục riêng, gắn giáo dục với tự giáo dục của đội ngũ sĩ quan. Phát huy dân chủ, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, giải quyết kịp thời những vướng mắc của đội ngũ sĩ quan trẻ ngay từ cơ sở, trong từng cơ quan, đơn vị. Nâng cao hiệu quả hoạt động của Ban chỉ đạo 35, Lực lượng 47 trong đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, phản động, làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch trên không gian mạng, làm tốt công tác bảo vệ chính trị nội bộ, góp phần bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng trong Quân đội.
Chú trọng giáo dục, phát huy truyền thống dân tộc, Quân đội, khơi dậy lòng tự hào, tự tôn dân tộc, ý thức trách nhiệm của đội ngũ sĩ quan trẻ. Thông qua giáo dục, chỉ ra được điều kiện, khả năng để đội ngũ sĩ quan trẻ ở các sư đoàn chủ lực tiếp tục phát huy truyền thống vẻ vang đó trong thực hiện nhiệm vụ; luôn luôn giữ vững niềm tin tất thắng, có bản lĩnh chính trị vững vàng, không nao núng, không sợ khó khăn, gian khổ, ác liệt, không sợ vũ khí, phương tiện hiện đại của địch...; quyết tâm chiến đấu, hy sinh vì Tổ quốc, nêu cao ý chí quyết chiến, quyết thắng vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Thường xuyên quan tâm chăm lo xây dựng môi trường văn hóa quân sự lành mạnh trong đơn vị; tích cực chủ động phòng, chống có hiệu quả tác động tiêu cực từ mặt trái của kinh tế thị trường xâm nhập vào đơn vị. Chủ động nghiên cứu, dự báo, đánh giá tình hình, diễn biến tư tưởng của cán bộ, đảng viên, chiến sĩ; giải quyết kịp thời những vấn đề nảy sinh.
Hai là, nâng cao chất lượng huấn luyện, tích cực rèn luyện bản lĩnh, phẩm chất tâm lý của đội ngũ sĩ quan trẻ ở các sư đoàn chủ lực trong hoạt động thực tiễn.
Đây là giải pháp có vị trí đặc biệt quan trọng, trang bị những kiến thức về kỹ thuật, chiến thuật, rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo, tạo nền tảng nhận thức, nâng cao tri thức quân sự, làm cơ sở xây dựng nhân tố chính trị tinh thần của đội ngũ sĩ quan trẻ ở các sư đoàn chủ lực trong tình hình mới. Thông qua chương trình huấn luyện thường xuyên theo kế hoạch, các đợt tập huấn, bồi dưỡng cán bộ, thường xuyên trang bị, cập nhật cho đội ngũ sĩ quan trẻ những kiến thức mới về đối tượng tác chiến của Quân đội, phương thức tiến hành chiến tranh công nghệ cao, âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù, nhiệm vụ của đơn vị, sẵn sàng chiến đấu, đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
Tăng cường rèn luyện đội ngũ sĩ quan trẻ ở các sư đoàn chủ lực thông qua hoạt động thực tiễn, thực hiện các nhiệm vụ khó khăn, phức tạp, bởi thực tiễn là trường học lớn nhất để xây dựng, rèn luyện bản lĩnh chính trị của người cách mạng. Trong thời bình, nhân tố chính trị tinh thần của đội ngũ sĩ quan trẻ không bộc lộ rõ nét như trong thời chiến nên cần tích cực, chủ động bồi dưỡng, thử thách liên tục trong thời gian dài, ở nhiều lĩnh vực, trong những môi trường khác nhau. Môi trường rèn luyện và thử thách tốt nhất hiện nay là các hoạt động diễn tập, hội thi, hội thao,… huấn luyện các nội dung sẵn sàng chiến đấu, phòng chống thiên tai, cứu hộ cứu nạn, khắc phục sự cố môi trường, huấn luyện đêm,… nâng cao sức chịu đựng bền bỉ, dẻo dai, rèn luyện về bản lĩnh, tâm lý, nâng cao trình độ, khả năng lãnh đạo, chỉ huy, tổ chức chiến đấu trong các điều kiện, tình huống, môi trường, thời tiết khác nhau, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ tình hình mới.
Ba là, phải luôn có đạo đức trong sáng, lối sống lành mạnh, kỷ luật nghiêm để phát huy nhân tố chính trị tinh thần cho cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị.
Phẩm chất "Bộ đội Cụ Hồ" là tổng hòa các yếu tố hợp thành; trong đó và trước hết phải thể hiện ở đạo đức cách mạng trong sáng, lối sống trung thực, lành mạnh; luôn kiên định, vững vàng, không bị sa ngã, tha hóa trước mọi tác động tiêu cực của đời sống xã hội, mặt trái của kinh tế thị trường, sự cám dỗ của lối sống thực dụng, ích kỷ, hẹp hòi, những thị hiếu, dục vọng thấp hèn, không bị gục ngã trước âm mưu, thủ đoạn "diễn biến hòa bình" của kẻ thù. Sĩ quan trẻ ở các sư đoàn chủ lực trong Quân đội phải là lực lượng tiên phong trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Gương mẫu trong nhận thức, tư tưởng và hành động; nói, viết và làm đúng chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước, Điều lệnh, Điều lệ của Quân đội, các chế độ quy định của đơn vị và địa phương nơi đóng quân. Chấp hành nghiêm chỉnh mệnh lệnh cấp trên, sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao; luôn đặt lợi ích tập thể lên trên hết, trước hết, không đắn đo, suy tính thiệt hơn, sẵn sàng có mặt ở những nơi khó khăn, gian khổ.
Hiện nay, dưới tác động của tình hình thế giới, khu vực đã tác động không nhỏ đến sự ổn định trong nước; tác động của mặt trái kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, làm cho tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ diễn biến hết sức phức tạp, gây cản trở quá trình xây dựng và phát huy nhân tố chính trị tinh thần của Quân đội ta. Cùng với đó, tác động từ sự chống phá của các thế lực thù địch, đặc biệt, là sự xuyên tạc, bôi nhọ, hạ thấp vị thế, uy tín của "Bộ đội Cụ Hồ"..., đã tác động trực tiếp đến nhận thức, thái độ, niềm tin, tình cảm của bộ đội. Chính vì vậy, hơn lúc nào hết, sĩ quan trẻ ở các sư đoàn chủ lực trong Quân đội phải là người tiên phong, đi đầu trong việc làm gương, nêu gương về đạo đức lối sống, chấp hành kỷ luật, điều lệnh, trên cơ sở đó góp phần phát triển nhân tố chính trị tinh thần cho cán bộ, chiến sĩ thuộc quyền.
Bốn là, phải luôn giữ vững và tăng cường đoàn kết nội bộ trong đơn vị.
Xây dựng, giữ gìn đoàn kết nội bộ là một trong những nhiệm vụ hết sức quan trọng, đây là nhiệm vụ then chốt hàng đầu đặt nền móng vững chắc cho mọi thành công. Bởi "đoàn kết là sức mạnh vô địch" và điều đó đã trở thành chân lý, là truyền thống ngàn đời của dân tộc Việt Nam. Có đoàn kết ắt sẽ thành công; đoàn kết là sức mạnh, là tư tưởng lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Để xây dựng khối đoàn kết thống nhất trong đơn vị, đòi hỏi các cấp ủy, chỉ huy các cấp phải nêu cao tinh thần gương mẫu, trách nhiệm trong công việc, xây dựng khối đoàn kết trong đơn vị. Mỗi sĩ quan trẻ ở các sư đoàn chủ lực trong Quân đội phải xây dựng lối sống trong sạch, lành mạnh, tương thân, tương ái, tương trợ và giúp đỡ lẫn nhau. Quán triệt và thực hiện tốt quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách đúng đắn của Đảng, tạo sự thống nhất về chính trị, tư tưởng, về ý chí và hành động. Để tạo được sự đoàn kết thống nhất cao về ý chí và hành động trong đơn vị, đòi hỏi trách nhiệm đầu tiên thuộc cấp ủy, chỉ huy, phải nghiêm chỉnh chấp hành và thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ được giao, vừa tập trung làm tốt công tác giáo dục chính trị tư tưởng, tăng cường công tác bồi dưỡng nâng cao trình độ chính trị, quân sự, khoa học kỹ thuật, xây dựng đơn vị thành khối đoàn kết vững chắc, cùng hành động để đạt được mục tiêu, lý tưởng và nhiệm cách mạng đặt ra trong tình hình mới. Người chỉ huy cần phải đảm bảo quản lý điều hành trên cơ sở chấp hành chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách Pháp luật của Nhà nước, điều lệnh, điều lệ Quân đội và phù hợp với tình hình đơn vị.
3. Kết luận
Việc xây dựng nhân tố chính trị tinh thần cho đội ngũ sĩ quan trẻ ở các sư đoàn chủ lực trong Quân đội đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới là một nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt của Đảng và Quân đội ta hiện nay. Đòi hỏi lãnh đạo, chỉ huy các cấp phải nhận thức đúng đắn, có phương pháp, cách làm phù hợp, tiến hành thường xuyên, kiên trì, bền bỉ, đồng bộ, thống nhất nhằm xây dựng đội ngũ sĩ quan trẻ có giác ngộ cách mạng cao, nêu cao tinh thần tự lực, tự cường, chủ động, sáng tạo trong huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và công tác; sử dụng hiệu quả vũ khí, trang bị kỹ thuật để giành thắng lợi, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Thiếu tá Hoàng Thanh Long - Đại úy Bùi Quang Huy
Học viện Chính trị - Bộ Quốc phòng
Tài liệu tham khảo:
1. V.I. Lênin, Toàn tập, tập 41, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2005, tr.147.
2. Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 7, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr.217.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập I, Nxb Chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội.
4. Đảng bộ Quân đội (2020), Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XI, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội.